DeMagnoliaceae (tulpenboomfamilie,beverboomfamilie ofmagnoliafamilie) is een familie vanbomen enstruiken die in Europa vooral bekend zijn als tuinbomen. De populariteit danken ze aan de bloemen die bij een aantal soorten en kruisingen tot wel 30 centimeter groot kunnen worden. De meeste soorten die uit Azië in West-Europa zijn ingevoerd bloeien vroeg in het voorjaar, nog voor het blad uitloopt, waardoor de grote bloemen nog extra opvallen. De uit het Zuidoosten van deVerenigde Staten ingevoerde soorten bloeien vanaf eind mei, na het uitlopen van het blad.Magnolia grandiflora, de soort met de grootste bloemen, is de enige groenblijvende soort die in West-Europa nog net winterhard is. InMidden-Amerika enZuidoost-Azië komen veel groenblijvende tropische soorten voor die in West-Europa niet winterhard en daarom onbekend zijn. Detulpenboom (geslachtLiriodendron) wordt in parken en grote tuinen vooral aangeplant om het blad en de opgaande groeiwijze, en niet vanwege de bloemen, die tussen het loof meestal weinig opvallen.
De Magnoliaceae worden, onder andere vanwege de primitieve structuur van de bloem en de aanwezigheid van vliezige snel afvallendeschutbladen aan de bladsteel, beschouwd als planten die relatief dicht bij de gemeenschappelijke voorouder van debedektzadigen staan. Een algemenebloemformule voor de familie[1] is:
Ca3(x) Co6(x) A∞ G∞
waarin 3(x) betekent een veelvoud van 3. Omdat echter de kelk en kroon meestal niet of nauwelijks zijn gedifferentieerd wordt ook wel de volgende bloemformule[2] gegeven:
- Ca+Co6-18 A∞G∞
De ouderdom van de Magnolias heeft het lang moeilijk gemaakt om verwantschappen met andere geslachten vast te stellen, alleen op grond van uiterlijke kenmerken.[3] In de geschiedenis van de Magnoliafamilie komt dit probleem duidelijk tot uiting: de omgrenzing van de familie is nogal aan verandering onderhevig geweest.
Hoewel het concept vannatuurlijke plantenfamilies al was bedacht en gepubliceerd doorPierre Magnol,[4] plaatsteLinnaeus[5] om praktische redenen[6] zijnplantengeslachten niet infamilies maar in een kunstmatige indeling vanklassen enorden, gebaseerd op de aantallenmeeldraden enstempels in de bloemen.[7]Magnolia, het typegeslacht van de Magnoliaceae, werd in 1753 door Linnaeus in de klassePolyandria,[8] ordePolygynia[9] geplaatst.
De eerste na Linnaeus die een indeling van de plantengeslachten in natuurlijke families publiceerde, was in 1789Jussieu. Hij bracht in de familieMagnoliaceae (als "Ordo Magnoliae") de volgende geslachten samen:Euryandra,Drimys,Illicium,Michelia,Magnolia,Talauma,Liriodendron,Mayna,Dillenia,Curatella,Ochna enQuassia. De samenstelling van de familie is in de volgende eeuw door opeenvolgende auteurs van grote overzichten steeds aangepast.Baillon moet in die rij speciaal vermeld worden omdat hij de eerste was die alle tot dan toe beschreven geslachten van wat nu de subfamilie Magnolioideae is, in één groot geslachtMagnolia bijeenbracht. Uiteindelijk wasHutchinson in 1926 de eerste die de familieMagnoliaceae beperkte tot de geslachtenMagnolia s.l.[10] enLiriodendron. Op familieniveau is die indeling sindsdien niet meer aangepast. In de tabel hieronder is de ontwikkeling van de familie in de negentiende eeuw schematisch weergegeven. Referenties naar de verschillende publicaties zijn in de tabel opgenomen.
Voor een overzicht van de geslachten die samenMagnolia s.l. uitmaken, zieMagnolia.
Het liervormige blad vanLiriodendron chinense
Bloem vanLiriodendron tulipifera
Het geoorde blad vanMagnolia fraseri
De kenmerkende verzamelvrucht vanMagnolias, met rijpe zaden
BijMagnolia obovata zijn de primitieve bloemkenmerken vanMagnolia goed zichtbaar.
In de familie worden tweeonderfamilies onderscheiden, die, als voor een groot geslachtMagnolia wordt gekozen, elk uit één genus bestaan:
- onderfamilieMagnolioideae (genusMagnolia s.l., Beverbomen)
- onderfamilieLiriodendroidae (genusLiriodendron, Tulpenbomen)
In hetCronquist-systeem (1981) werd de familie geplaatst in de ordeMagnoliales van detweezaadlobbigen, samen met deAnnonaceae,Degeneriaceae,Eupomatiaceae,Himantandraceae,Myristicaceae,Winteraceae,Canellaceae,Lactoridaceae enAustrobaileyaceae.
De publicatie van de eerste resultaten van deAngiosperm Phylogeny Group (APG), in 1998,[33] bracht een grote verandering teweeg in de systematische indeling van debedektzadigen. Een van de ingrijpendste bevindingen van het APG-project is dat de bedektzadigen niet zijn in te delen in de twee oude groepentweezaadlobbigen eneenzaadlobbigen. De Magnoliafamilie werd van oudsher tot de tweezaadlobbigen gerekend. Het APG-systeem kent nog wel een (veel kleinere) groep tweezaadlobbigen (eudicots) maar daarvan maakt de Magnoliafamilie geen deel uit. In de eerste versie van hetAPG-systeem werden deMagnoliaceae gerekend tot de ongeplaatste ordeMagnoliales, samen met deAnnonaceae,Degeneriaceae,Eupomatiaceae,Himantandraceae enMyristicaceae. De enige verandering die hetAPG II-systeem (2003)[34] hierin bracht is dat deMagnoliales nu geplaatst werden in decladeMagnoliids. De meest recente versie van dit systeem,APG III,[35] bracht voor deMagnoliaceae geen enkele verandering mee. Interessant is nog wél de plaats die de zustergroepen uit het Cronquist-systeem nu innemen. DeWinteraceae en deCanellaceae vormen volgens APG III nu samen de ordeCanellales van deMagnoliids. DeLactoridaceae staan in de ordePiperales van deMagnoliids. DeAustrobaileyaceae vormen (samen met deSchisandraceae enIlliciaceae) de ongeplaatste ordeAustrobaileyales.
Bronnen, noten en/of referenties
- ↑Digital Flowers. Magnoliaceae
- ↑Taxonomy of Flowering Plants. Magnoliaceae - the Magnolia Family. Department of Biology, Texas A&M University. Gearchiveerd op5 maart 2016. Geraadpleegd op7 september 2014.
- ↑Pas met de introductie van hetDNA-sequencen, vanaf de jaren tachtig van de twintigste eeuw werd het mogelijk om eenduidige criteria voor de indeling van het plantenrijk vast te stellen en de indeling volgens genetische verwantschappen te maken.
- ↑Magnol, P. (1689),Prodromus historiae generalis plantarum, in quo familiae plantarum per tabulas disponuntur [Aanzet tot een algemene geschiedenis der planten, waarin de plantenfamilies door middel van platen zijn geordend; met andere woorden: één plaat (tabula) per familie].
- ↑Linnaeus, C. (1753),Species Plantarum. De geslachten uit de Magnoliaceae die toen al beschreven waren, staan in deel 1:535-536.
- ↑Zie bijvoorbeeld W.F. Stearn, Linnaeus's Sexual System of Classification, in: Ray Society (1957), Species Plantarum, a facsimile of the first edition, vol. 1: p. 24-35 van de introduction, met name p. 34.
- ↑Ten tijde van het schrijven van deSpecies Plantarum was Linnaeus wél bekend met Magnol's werk. Hij had het zelfs al in 1737, met lovend commentaar, opgenomen in de referenties in zijnHortus Cliffortianus. Volgens Stearn (zie vorige referentie) had Linnaeus zelf ook al een eerste aanzet tot een natuurlijk systeem gepubliceerd, alsfragmenta methodi naturalis in zijnClasses Plantarum van 1738.
- ↑depolyandria hebben bloemen met veel (meer dan 12) mannelijke bloemdelen (meeldraden).
- ↑depolygynia hebben bloemen met veel (meer dan 12) vrouwelijke bloemdelen (stempels).
- ↑"s.l." staat voor "sensu lato": in ruimere zin. Met "Magnolia s.l." wordt bedoeld het geslachtMagnolia en alle andere daaraan zeer verwante geslachten zoalsMichelia,Talauma,Elmerrillia, etc., in feite de hele subfamilieMagnolioideae.
- ↑Jussieu, A.L. de (1789), Genera Plantarum, secundum ordines naturalis disposita:280-282 ("Ordo XV. Magnoliae").
- ↑Gepubliceerd als"Drymis"
- ↑Candolle, A.P. de (1817), Regni Vegetabilis Systema Naturalis, vol. 1:439-462 ("Ordo Tertius. Magnoliaceae").
- ↑Het monotypische geslachtEuryandra (metEuryandra scandens J.R. Forst. & G. Forst. als enige soort) wordt tegenwoordig tot het geslachtTetracera L. gerekend.
- ↑abRegni Vegetabilis is een onvoltooid werk, opgegeven toen De Candolle begon aan deProdromus. Aan de behandeling vanOchna enQuassia was hij toen nog niet toegekomen.
- ↑Candolle, A.P. de (1824), Prodromus Systematis Naturalis Rregni Vegetabilis, vol. 1:77-82 ("Ordo III. Magnoliacaea").
- ↑Bij publicatie, Molina, G.I.,Saggio sulla storia naturale del Chili (1782):178, was het genus ingedeeld bij Polyandria, Digynia, de classificatie van Linnaeus, en niet in een familie. Jussieu, Genera Plantarum (1789): 435, had het geslacht opgenomen onder de "Genera insertae sedis", met andere woorden: geslachten waarvan de systematische positie nog onduidelijk was.
- ↑Don, G. (1831), A General History of the Dichlamydeous Plants, vol. 1:78-86 ("Order III. Magnoliaceae").
- ↑Bentham & Hooker (1862): 125, plaatsen dit geslacht later in tribusOncobeae, samen met tribusFlacourtieae onderdeel van de familieBixaceae (door henBixineae genoemd). Tegenwoordig wordtMayna tot deFlacourtiaceae gerekend.
- ↑Endlicher, S.L. (1840), Genera Plantarum secundum Ordines Naturales disposita:836-839 ("Ordo CLXXVI. Magnoliaceae").
- ↑Bij publicatie, Flora Japonica 1 (1839): 83, plaatsten Siebold & Zuccarini het geslacht in deWinteraceae (alsWinteraneae).
- ↑Bentham, G. & J.D. Hooker (1862), Genera Plantarum, vol. 1:16-20 ("Ordo IV. Magnoliaceae").
- ↑Bij publicatie (als"Schizandra"), Michaux, A.,Flora boreali-Americana 2 (1803):218, was het genus ingedeeld bij Monoecia, Syngenesia, de classificatie van Linnaeus, en niet in een familie. Bij Endlicher, Genera Plantarum (1840): 835-836, was het geslacht in de familieSchisandraceae ingedeeld.
- ↑Bij publicatie, als "Kadsura Kaempf. ex Juss.", in Annales du Muséum d'histoire naturelle, vol. 16 (1810):340, was Kadsura in de familieAnnonaceae geplaatst. Bij Endlicher, Genera Plantarum (1840): 835-836, was het geslacht in de familieSchisandraceae ingedeeld.
- ↑Bij publicatie, Flora Japonica 1 (1840): 133, was het geslacht in deUlmaceae geplaatst.
- ↑Het monotypische geslachtTemus (metTemus moschata Molina als enige soort) wordt tegenwoordig tot het geslachtMyrtus L. gerekend.
- ↑Baillon, H.E. (1868), Histoire des Plantes, vol. 1:133-187, 188-192 ("famille (naturelle) III. Magnoliaceae").
- ↑Bij publicatie, The Civil and Natural History of Jamaica (1756):275, wasCanella niet in een familie ingedeeld maar in een gemodificeerde versie van het systeem van Linnaeus. Bij Bentham & Hooker wasCanella in deCanellaceae geplaatst.
- ↑Engler, H.G.A. & K.A.E. Prantl (1891), Die Natürlichen Pflanzenfamilien Teil 3, Abt. 2:12-19 ("Familia Magnoliaceae").
- ↑Winteranaceae is de alternatieve naam die Engler & Prantl aan deCanellaceae geven.
- ↑Hutchinson, J. (1926), Families of flowering plants 1: 81
- ↑In Kew Bulletin of Miscellaneous Information (1921): 185-191, haalt Hutchinson deWinteraceae R. Br. ex Lindl. (1830) uit deMagnoliaceae en waardeert ze op tot een eigen familie.
- ↑Angiosperm Phylogeny Group (1998), An ordinal classification for the families of flowering plants. Annals of the Missouri Botanical Garden 85(4):531-553
- ↑Angiosperm Phylogeny Group (2003), An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG II. Botanical Journal of the Linnean Society 141(4):399-436 (pdf).
- ↑Angiosperm Phylogeny Group (2009), An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III. Botanical Journal of the Linnean Society 161(2): 105-121.
.JPG)
.jpg)
