Madonna van Loreto
Madonna met de sluier
Kunstenaar	Rafaël
Jaar	ca. 1509-1512[1]
Ontstaan in	Rome
Stijl	hoogrenaissance
Techniek	olieverf op paneel
Afmetingen	120 × 90 cm
Museum	Musée Condé (Kasteel van Chantilly)
Locatie	Chantilly
Portaal    Kunst & Cultuur

DeMadonna van Loreto ofMadonna met de sluier (Italiaans:Madonna del Velo) is een schilderij van de ItaliaanserenaissanceschilderRafaël uit circa 1509-1512. Het is 1,2 meter hoog en 90 centimeter breed. Het behoort tot de collectie van hetMusée Condé in hetKasteel van Chantilly.

Het schilderij beeldt deHeilige Familie uit.Jezus, die op zijn bed ligt, wordt wakker en reikt naar de sluier dieMaria speels boven hem houdt. Haar handeling kan op verschillende manieren gelezen worden. Licht ze de sluier op en onthult ze de menswording van Christus aan de mensheid, is het een verwijzing naar de zweetdoek vanVeronica of bedekt ze hem ermee als met een lijkwade? Daarnaast is het levendige ontwaken van Jezus een voorafbeelding van zijnVerrijzenis.^[2][3] Tijdens de restauratie van het schilderij bleek datJozef, die achter Maria ernstig toekijkt, pas later - maar mogelijk wel door Rafaël zelf - is toegevoegd en over een venster met een landschap is geschilderd.^[1]

De symboliek van het schilderij wordt naar de achtergrond verdrongen door Rafaëls levensechte en geloofwaardige uitbeelding van de figuren, die zoals gebruikelijk het resultaat is van een zorgvuldige voorbereiding waarbij hij verschillende houdingen uitprobeerde. HetBritish Museum bezit een studieblad in zilverstift met een reeks vlugge schetsen van het Christuskind, waarschijnlijk gemaakt naar een onrustig bewegend model. Het museum inLille heeft een soortgelijk studieblad, waarop de figuren verder zijn uitgewerkt.^[2][4]

• 
  Studieblad voor het Christuskind,British Museum, Londen
• 
  Vijf studies van het Christuskind,Palais des Beaux-Arts de Lille
• 

Paus Julius II was waarschijnlijk de opdrachtgever van het schilderij, dat bestemd was voor de kerkSanta Maria del Popolo, die rond die tijd van een nieuw koor werd voorzien door de architectDonato Bramante en waar ook Rafaëls portret van de paus werd bewaard. Bij bijzondere liturgische gelegenheden werden de beide schilderijen goed in het zicht aan pilaren opgehangen. In 1591 werden de schilderijen door kardinaalPaolo Emilio Sfondrati uit de kerk ontvreemd, waarna hij ze in 1608 verkocht aan kardinaalScipione Borghese. Het schilderij bleef daarna lange tijd in de Borghese-familie.^[1]

Doordat het werk vaak werd gekopieerd en onder verschillende namen bekend stond, was het voorheen lastig de latere lotgevallen van het schilderij vast te stellen. De bijnaam is dan ook ontstaan door een vergissing. InLoreto bevond zich een kopie van het schilderij, die in de 18e eeuw is verdwenen. Doordat in de 19e eeuw het origineel ook uit het zicht was geraakt, werd de versie in Loreto lange tijd voor het verloren origineel gehouden. Toen in 1979 het werk in Chantilly werd gerestaureerd, bleek echter dat dit het originele schilderij van Rafaël was. Daarvoor werd het beschouwd als een kopie door Rafaëls assistentGiovan Francesco Penni, die deMadonna met de blauwe diadeem met hetzelfde thema schilderde naar een ontwerp van Rafaël.^[1]

De collectie in Chantilly was opgebouwd doorHendrik van Orléans, die het schilderij in 1852 had gekocht op de veiling van de kunstcollectie vanLeopold van Bourbon-Sicilië. Daarvoor waren de Britse kunstverzamelaarAlexander Day (1801-1802) enFrans I der Beide Siciliën de eigenaar.^[3][5]

• La Vierge de Lorette (website POP: la plateforme ouverte du patrimoine)
• Studies for an infant Christ (website British Museum)

• Ames-Lewis, Francis (1986). The Draftsman Raphael. Yale University Press, New Haven & Londen.
• Ettlinger, Helen S., Leopold D. Ettlinger (1987). Raphael. Phaidon, Oxford.
• Ferino-Pagden, Sylvia, Maria Antonietta Zancan (1993). Rafaël. Complete catalogus. Meulenhoff, Amsterdam.
• Gould, Cecil (mei 1980). Afterthoughts on Raphael's so-Called Loreto Madonna.The Burlington Magazine 122 (926): 336-339.

• Werk van Rafaël