Dit artikel gaat over de Romeinse stadLutetia. Voor andere betekenissen, zieLutetia (doorverwijspagina).
Lutetia (ook bekend alsLutetia Parisiorum ofLucotecia of hetFranseLutèce) was eenRomeinse stad inGallië. Lutetia vormde de basis voor de huidigeFranse hoofdstadParijs.
Lutetia werd gesticht bij de samenvloeiing van deSeine en de veel kleinereBièvre, op het eiland midden in de Seine en de linkeroever daarvan. Dat komt overeen met het huidigeÎle de la Cité en hetQuartier Latin in het centrum van het huidige Parijs. De versterkteKeltische nederzetting fungeerde als hoofdstad van deParisii, een Gallische stam die zich in de 3e eeuw v.Chr. in het gebied vestigde.
De naamLutetia werd voor het eerst doorJulius Caesar genoemd in zijnCommentarii de bello Gallico (VII 57-58). Men denkt dat de naam Lutetia is afgeleid van hetKeltische woord voor moeras, waarmee men dan naar demoerassige omgeving van Lutetia verwees.
De nederzetting werd door deRomeinse Republiek in 52 v.Chr. ingenomen tijdens de verovering vanGallië door Caesar. Aangezien de nederzetting strategisch gelegen was (het beheerste de rivierhandel in beide richtingen) was het al bij de Romeinse inname vrij welvarend.
Nog in hetzelfde jaar steunden de Parisii de opstand vanVercingetorix tegen de Romeinen en Caesar. Volgens Romeinse bronnen stuurden zij 8000 manschappen.Camulogenus, een generaal van Vercingetorix, nam de manschappen onder zijn hoede en had zijn basis op deMons Lutetius (waar nu hetPanthéon ligt). De Romeinen versloegen de rebellen nabijMelun en veroverden Lutetia opnieuw.
Onder Romeins gezag werd Lutetia geromaniseerd en groeide de nederzetting uit tot een kleine stad, met een geschatte bevolking van 8000 inwoners. De stad kreeg een theater en thermen. Van de thermen is nog een deel bewaard gebleven, dat zich momenteel achter hetMusée de Cluny bevindt (5e arrondissement). Ook van het theater, deArena van Lutetia, zijn nog resten te zien (Rue des Arènes). De stad was echter van geen politieke betekenis:Gallia Lugdunensis, waarin Lutetia lag, hadLugdunum, het huidigeLyon, als hoofdstad. Toen die provincie gesplitst werd, kwam Lutetia in Lugdunensis Senona terecht, maar werd Agedincum (het huidigeSens,Yonne) de hoofdstad.
In de 3e eeuw werd de stad gekerstend, toen Sint Denijs ofDionysius naar de stad kwam en de eerste bisschop werd. Hij kreeg er echter te maken met christenvervolgingen en werd rond het jaar 250 door de Romeinse autoriteiten samen met twee vrienden onthoofd op de Mons Mercurius. De heuvel werd in Mons Martyrum herdoopt (de heuvel van de martelaars), het huidigeMontmartre.
In 212 kreeg de stad haar huidige naam Parijs, die afgeleid was van de Gallische stam, deParisii, die in het gebied woonde. De naam werd al eeuwen gebruikt alsgenitief pluralis (Lutetia Parisiorum). Rond diezelfde tijd werd de Romeinse stad op de linkeroever van de Seine steeds meer verlaten en concentreerde de bevolking zich op het eiland in de Seine, dat nieuwe versterkingen kreeg.
