| Loosdrechtse Plassen | ||
|---|---|---|
| Natuurgebied | ||
  | ||
| Situering | ||
| Land | Nederland | |
| Locatie | Noord-Holland, Utrecht | |
| Coördinaten | 52° 12′ NB, 5° 4′ OL | |
| Dichtstbijzijnde plaats | Loosdrecht | |
| Foto's | ||
 | ||
tussenOud-Loosdrecht enLoenen aan de Vecht | ||
.jpg)
.jpg)
DeLoosdrechtse Plassen zijn een groot watersport- en natuurgebied tussenAmsterdam enUtrecht.
De term Loosdrechtse Plassen is de historisch ontstane verzamelnaam voor alle plassen in de voormalige gemeenteLoosdrecht. Soms worden alleen de Eerste tot en met de Vijfde Plas aangeduid als Loosdrechtse Plassen.
De Loosdrechtse Plassen bevinden zich tussen hetHilversums Kanaal en hetTienhovens Kanaal en liggen vrijwel geheel in de provincieNoord-Holland (gemeenteWijdemeren). De Kievitsbuurten liggen in deprovincie Utrecht (gemeenteStichtse Vecht) evenals een klein stukje langs de noordwestrand van de plassen.
De Loosdrechtse Plassen vormen het centrale deel van hetNatura 2000 gebied dat wordt aangeduid met de naamOostelijke Vechtplassen. Dit gebied is aangewezen als speciale beschermingszone voor vogels (Vogelrichtlijngebied) en voor planten en overige dieren (Habitatrichtlijngebied) en omvat polders en plassen. In de wintermaanden van 2014/2015 zijn natuurlijke oevers aangelegd langs de eilanden Hoek, Robinson Crusoë, Marcus Pos, Geitekaai en de Meent. Op zo'n 15 meter van de kant zijn palen geplaatst die de oevers tegen afslag door de golven moeten beschermen. Daarachter kunnen water- en oeverplanten zich ontwikkelen.[1]
Voor de ontstaansgeschiedenis van delaagveenplassen in Nederland, waaronder de Loosdrechtse Plassen:
ZieVervening#Vervening_in_de_kustgebieden voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Oorspronkelijk waren de Loosdrechtse Plassen een veengebied dat te drassig was voor agrarische doeleinden. Om het gebied te ontwateren werden sloten naar de Utrechtse Vecht gegraven. Hetlaagveen dat zo ontstond, was droog genoeg om te worden gebruikt als weidegebied. In de16e eeuw werd het veen afgestoken voorturf. In de17e en18e eeuw maakte het gebruik van debaggerbeugel het ook mogelijk om tevervenen beneden het grondwaterpeil. Er ontstonden met water gevuldetrekgaten tussen delegakkers. Niet iedereen hield zich aan de regels voor de turfwinning. De smalle legakkers werden weggegraven of ze werden bij stormweer door de golfslag weggeslagen en geleidelijk groeiden de plassen tot de huidige omvang. Her en der in de Eerste tot en met de Vijfde Plas zijn nog enkele stukjes legakker bewaard gebleven, evenals langs sommige oevergebieden van de plassen. De Kievitsbuurt is een voorbeeld van een vrij goed bewaard legakkergebied.
In de20e eeuw is door de opkomst van dewatersport een groot recreatiegebied ontstaan. Het Wijde Blik en de Loenderveense Plas werden gebruikt voor zandwinning. Een deel van de Loenderveense Plas is omkaad door het voormalige Amsterdamse Waterleidingbedrijf (nuWaternet) voor de productie vandrinkwater.
De Loosdrechtse Plassen bestaan uit verschillende plassen die door dijken en eilanden van elkaar gescheiden zijn. De Eerste tot en met de Vijfde Plas worden door iedereen tot de Loosdrechtse Plassen gerekend. Over de andere plassen wordt verschillend gedacht. De hieronder genoemde plassen zijn de plassen die tot de voormalige gemeente Loosdrecht behoorden.
Het Wijde Blik is de meest noordelijk gelegen plas die alleen via het Hilversums Kanaal is te bereiken.
Deze grote, voor recreatie afgesloten plas ligt ten zuiden van het Wijde Blik en is bestemd voor de drinkwatervoorziening. In de Loenderveense Plas bevindt zich de door kaden afgescheidenWaterleidingplas die niet in verbinding staat met de andere plassen.
Het noordwestelijke deel van de Loenderveense Plas wordt ook wel aangeduid als Terra Nova.[2]Terra Nova is een aan de Vecht gelegen landgoed en natuurgebied met veenplassen.
Deze kleine plas ligt ten oosten van de Loenderveense Plas en ten noorden van het dorpOud-Loosdrecht. De Vuntus is alleen vanaf de Eerste Plas toegankelijk via de smalle Heulsloot of Horregat (beide eenrichtingsverkeer) met zeer beperkte doorvaarthoogte. De Vuntus grenst aan een laagveenmoeras met bijzondere planten en vogels.
De Eerste tot en met de Vijfde Plas vormen een groot aaneengesloten plassencomplex. De Eerste Plas ligt ten oosten van de Loenderveense Plas en ten zuiden van het dorp Oud Loosdrecht. De Tweede Plas ligt ten zuiden van de Loenderveense Plas. De Derde plas ligt onder de Eerste plas en grenst onder aan de dorpen Muyeveld en Boomhoek. De Vierde en Vijfde Plas liggen onder elkaar ten zuiden van de Tweede Plas. De vijf plassen zijn enigszins van elkaar gescheiden door eilandjes en rietkragen. Tussen 1959 en 1977 zijn enkele kunstmatige eilanden, waaronderMarkus Pos, Robinson Crusoë, Geitekaai en Meent, aangelegd ten behoeve van de watersport en tevens ter bescherming van de oevers tegen golfslag. Vanaf de Tweede Plas is de Vecht te bereiken via de Westelijke Drecht met deMijndense sluis, vanaf de Derde Plas via de Weersloot.
Deze meest zuidoostelijk gelegen plas ligt ten zuiden van de Derde Plas en ten oosten van de Vierde en Vijfde Plas. De Breukeleveense Plas is alleen bereikbaar via twee smalle, ondiepe en qua hoogte zeer beperkte doorvaarten: de Kostverlorenvaart vanaf de Derde Plas en de Weersloot vanaf de Vierde Plas.
De Kievitsbuurten zijn twee grotelegakkergebieden in de zuidwesthoek van de Loosdrechtse Plassen. Men spreekt ook wel van het Weerslootgebied of de Kievitsbuurt (enkelvoud). Kenmerkend is de afwisseling van water,trekgaten en legakkers met recreatiewoningen. De Kievitsbuurten worden gescheiden van de Vierde en Vijfde Plas door de Kalverstraat, een van de drukste vaarwegen in het gebied. Langs de noordzijde van de Kievitsbuurten loopt de Weersloot die de Derde Plas verbindt met de Vecht. In de zuidelijke Kievitsbuurt zijn de vaarmogelijkheden beperkt. Bovendien is motorvaart in dit gedeelte verboden.
De plassen, legakkergebieden, moeras- en rietlanden en aangrenzende weidegebieden worden beheerd door het Plassenschap Loosdrecht en omgeving. Het Plassenschap was een samenwerkingsorgaan van de gemeenten Breukelen, Loenen en Wijdemeren, alsmede de Provincies Utrecht en Noord-Holland. De doelstelling van het Plassenschap is de behartiging van de belangen van de recreatie. Dit omvat zowel het beheer van recreatieve voorzieningen als het beschermen en ontwikkelen van de landschappelijke en natuurwaarden. Daarnaast is het Plassenschap ook vaarwegbeheerder.
Recreatie Midden-Nederland is de uitvoeringsorganisatie van vier recreatieschappen waaronder het Plassenschap Loosdrecht en omgeving.
Een groot deel van de plassen is eigendom van deVereniging Natuurmonumenten.
Tot dejaren zestig van de 20e eeuw was het water helder, maar met de opkomst van deintensieve landbouw is de concentratie voedingsstoffen in het water toegenomen.[3] Door wegrotting van de veenbodem ontstond een voedselrijkesliblaag op de bodem van de plassen waardoor hetecosysteem in een ongewensteevenwichtstoestand geraakte met als kenmerk troebel water en een lage soortenrijkdom. Bovendien werd daardoor de zwemwaterkwaliteit aangetast en de doorvaart gehinderd.
Inmiddels is de fosfaatbelasting teruggedrongen, maar de waterplantengroei heeft zich niet hersteld. Proeven met het wegvangen vanbrasem (biomanipulatie) hebben in 2009 aangetoond dat het water weer helderder wordt, hoewel dit (nog) niet betekent dat er een duurzaam stabiel evenwicht is ontstaan met waterplanten en helder blijvend water. Verder onderzoek is nodig.[2][4]
