Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Naar inhoud springen
Wikipediade vrije encyclopedie
Zoeken

Liechtenstein

Coördinaten47° 8′ NB, 9° 33′ OL
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Fürstentum Liechtenstein
Förschtatum Liachtaschta
Kaart
Basisgegevens
Officiële taalDuits
HoofdstadVaduz
Regerings­vormConstitutionele monarchie (vorstendom),
directe democratie
StaatshoofdVorstHans Adam II
Regerings­leiderPremierBrigitte Haas
Religie78%rooms-katholiek (2001), 9% overige christenen (2001)
Oppervlakte160 km²[1]
Inwoners36.149 (2010)[2]
39.137 (2020)[3] (0000244606 244,6/km² (2020))
Bijv. naamwoordLiechtensteins
Inwoner­aanduidingLiechtensteiner (m./v.)
Liechtensteinse (v.)
Overige
VolksliedOben am jungen Rhein
MunteenheidZwitserse frank(CHF)
UTC+1 (zomer+2)
Nationale feestdag15 augustus
Web |Code |Tel..li | LIE | 423
Voorgaande staten
Heilige Roomse Rijk Heilige Roomse Rijk1719
Detailkaart
Kaart van Liechtenstein
Portaal Portaalpictogram Landen & Volken

HetVorstendom Liechtenstein (uitspraak:[ˈliχtə(n)ˌstɛɪn];Duits:Fürstentum Liechtenstein) is eendwergstaat in het midden vanEuropa. Het wordt begrensd doorZwitserland in het westen en zuiden enOostenrijk in het oosten. Het bergachtige land is eenwintersportoord en tevens eenbelastingparadijs. Net alsZwitserland is Liechtenstein geen lid van deEuropese Unie. Het land is echter wel lid van deEuropese Economische Ruimte (EER). Dit is een akkoord tussen de landen van de Europese Unie en deEuropese Vrijhandelsassociatie, met uitzondering van Zwitserland. Het akkoord bevordert vrij verkeer van personen, goederen, diensten en kapitaal tussen de deelnemende landen. Ook wordt er samengewerkt op economisch gebied. Sinds 19 december 2011 is Liechtenstein eenSchengenland.[4] De naam Liechtenstein is afkomstig van de naam van hetregerend vorstenhuis.

Geschiedenis

[bewerken |brontekst bewerken]
ZieGeschiedenis van Liechtenstein voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

In 1699 kocht de BoheemsevorstJohan Adam Andreas van Liechtenstein deheerlijkheid Schellenberg en in 1712 hetgraafschap Vaduz van de graven vanHohenems. Ook kreeg hij voor een lening van 250.000 gulden in 1707 een zetel op de vorstenbank van deZwabische Kreits. Op 23 januari 1719 verenigdekeizer Karel VI de heerlijkheden Vaduz en Schellenberg tot een vorstendom, genaamd Liechtenstein. Ten slotte kreeg het nieuwe vorstendom in 1723 een zetel en een stem in deRijksdag.

Op 12 juli 1806 was Liechtenstein een van de ondertekenaars van deRijnbondakte, waardoor het vorstendom zich losmaakte van het Heilige Roomse Rijk en soeverein werd.

HetCongres van Wenen stelde in 1815 vast dat het vorstendom deel ging uitmaken van deDuitse Bond. Deze situatie duurde tot de opheffing van de Duitse Bond in 1866.

Tot het einde van deEerste Wereldoorlog had het land nauwe banden metOostenrijk, maar de economische malaise die deze oorlog veroorzaakte, dwong Liechtenstein tot het aangaan van een douane- en monetaire unie met Zwitserland. Vanaf deTweede Wereldoorlog, waarin Liechtenstein onder vorstFrans Jozef II neutraal bleef, hebben de lage belastingtarieven het land grote economische groei gebracht.

Liechtenstein was het eerste land ter wereld dat dedoodstraf in de praktijk afschafte. In 1798 werd de laatste doodstraf voltrokken. De wettelijke uitbanning van deze straf volgde pas in 1985.[5]

Geografie

[bewerken |brontekst bewerken]

Liechtenstein ligt in het Rijndal in deAlpen. Van noord naar zuid is het land 24 kilometer lang. Met een oppervlakte van 160,475 km² is Liechtensteinhet op twintig na kleinste land op aarde. De grenzen met Oostenrijk en Zwitserland zijn samen 77,9 kilometer lang. Overigens zijn het Liechtensteinse grondgebied en de grenzen pas in 2006 met behulp van moderne technologie voor het eerst nauwkeurig opgemeten, waardoor Liechtenstein een halve vierkante kilometer groter bleek dan men voorheen dacht.[6]

In het westen vormt deRijn de grens met Zwitserland. Het oostelijke gedeelte van het land ligt het hoogst. DeGrauspitz (2599 meter) is het hoogste punt van het land. Hoewel het land in de Alpen ligt, is het klimaat vrij mild als gevolg van de zuidenwind. De berghellingen bieden 's winters gelegenheid tot het beoefenen van diversewintersporten.

NaastOezbekistan is Liechtenstein de enigebinnenstaat waarvan de buurlanden ook binnenstaten zijn. Dat houdt in dat er minimaal twee andere landen doorkruist moeten worden om de kust van een open zee te bereiken.

Politiek

[bewerken |brontekst bewerken]

Liechtenstein is eenparlementaire democratie, geleid door de vorst. De huidige vorst isHans Adam II, die zijn vader na diens dood in 1989 opvolgde. Op 15 augustus 2004 heeft de vorst zijn bevoegdheden overgedragen, maar zonder te abdiceren, aan zijn zoon, erfprinsAlois. Het parlement van Liechtenstein, deLanddag, wordt gevormd door 25 door het volk gekozen vertegenwoordigers. Het kabinet, dat bestaat uit vijf leden, is verantwoordelijk voor de dagelijkse leiding. Liechtenstein is, naast Zwitserland, een van de twee landen waar erdirecte democratie op nationaal niveau bestaat. Sinds 1984 kent het landvrouwenkiesrecht. De vorst kan echter zowel parlement als kabinet naar huis sturen. Op 16 maart 2004 stemde 64,3% van de bevolking van Liechtenstein in eenreferendum voor het wijzigen van degrondwet en daarmee het behoud van het vorstenhuis. De rechten van de vorst zijn hiermee gegarandeerd. Hij kan parlement en kabinet ontbinden wanneer hij dit nodig acht en heeft een veto in de benoeming van ambtenaren en rechterlijke macht.

Er zijn drie politieke bewegingen in Liechtenstein. DeFortschrittliche Bürgerpartei (FBPL) en deVaterländische Union (VU), die elkaar in evenwicht houden en nauwelijks van elkaar verschillende partijprogramma's hebben, en deFreie Liste, een liberale partij, die de traditionele spelregels wil doorbreken, voor gelijkgerechtigdheid is, alsook voor bescherming van het milieu. Aan de sinds 1938 bestaande coalitie tussen de progressieve FBPL en de VU kwam in maart 1997 een einde, nadat de FBPL bij de parlementsverkiezingen van begin februari een zetel verloor in het 25 leden tellende parlement en ruim een maand later uit de coalitie stapte.

Bestuurlijke indeling

[bewerken |brontekst bewerken]
ZieGemeenten van Liechtenstein voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Liechtenstein telt elf gemeenten, die meestal uit één plaats of dorp bestaan. De meeste gemeenten hebben echter complexe vormen;enclaves komen relatief veel voor.

Economie

[bewerken |brontekst bewerken]

Ondanks zijn geringe grootte en het gebrek aan grondstoffen heeft Liechtenstein zich ontwikkeld tot een welvarende, sterk geïndustrialiseerde markteconomie met een sterke financiële sector. Bekende banken in Liechtenstein zijn LGT en de VP Bank.

Het land gebruikt deZwitserse frank als munteenheid. Met een inkomen van bijna CHF 118.000 per hoofd van de bevolking in 2009[7] behoort de levensstandaard in Liechtenstein tot de hoogste ter wereld.

Met 1900 werknemers in Liechtenstein (wereldwijd circa 20.000) isHilti AG, een producent van gereedschappen en toebehoren voor de bouw, de grootste werkgever. Het hoofdkantoor staat in Schaan. Naast Hilti zijn er talrijke, sterk export-georiënteerde bedrijven op het gebied van voedingsmiddelen, machinebouw en dentale techniek.

De lage belastingen voor bedrijven - het hoogste tarief is 18% - en de geringe belemmeringen om een bedrijf te beginnen, hebben ongeveer 73.000 holdings en zogeheten brievenbusfirma's ertoe gebracht er een officieel kantoor te openen. Deze genereren ongeveer 30% van de overheidsinkomsten. Meer dan 90% van de energie wordt geïmporteerd. De regering is bezig de economische politiek van het land te harmoniseren met die van een verenigd Europa.

Bevolking

[bewerken |brontekst bewerken]
-- HET DUITSE TAALGEBIED--
De verspreiding van het Duits in West- en Midden-Europa

Demografie

[bewerken |brontekst bewerken]

Ongeveer een derde deel van de inwoners van Liechtenstein, het op drie na kleinste land vanEuropa, bestaat uit buitenlanders, voornamelijkDuitsers,Oostenrijkers enZwitsers. De officiële landstaal isDuits, hoewel de meesten eenAlemannisch dialect spreken.

Religie

[bewerken |brontekst bewerken]

De recentste cijfers over de verschillende religies in Liechtenstein stammen uit de volkstellingen van 2010 en 2015.[8][9] Ten opzichte van de resultaten uit de volkstelling uit 1980 is het percentage christenen afgenomen, het percentage moslims verdrievoudigd en het deel dat aangeeft niet te behoren tot een religieuze groepering verachtvoudigd.

Religie19801990200020102015
Rooms-katholiek82,5%84,9%78,4%75,9%73,4%
Protestant10,3%9,2%8,3%8,5%8,2%
Orthodox-christelijk0,6%0,7%1,1%1,1%1,3%
Overig christelijk0,2%0,2%0,1%0,3%0,2%
Moslim1,7%2,4%4,8%5,4%5,9%
Overige religieus0,1%0,2%0,3%0,8%0,8%
Niet religieus0,9%1,5%2,8%5,4%7,0%
Geen opgave0,3%0,9%4,1%2,6%3,3%

Verkeer

[bewerken |brontekst bewerken]

Het wegennet in Liechtenstein omvat 130 km regionale en 500 km lokale wegen. Autosnelwegen zijn er niet, maar de ZwitserseA13 loopt vlak langs de Liechtensteinse grens en bedient het land met 4 aansluitingen. Het aantal voertuigen is toegenomen, vanwege met name het forensenverkeer met de buurlanden, hetgeen in Liechtenstein tot filevorming leidt. Op korte afstand ligt tevens deOostenrijkse A14.

Het openbaar vervoer is omvangrijk: vijftien regionale buslijnen verbinden alle elf gemeenten van Liechtenstein alsmede de Zwitserse stations Sargans, Buchs en de Oostenrijkse stadFeldkirch. Een spoorlijn doorkruist het land over een lengte van 9,5 km. Deze lijn gaat vanFeldkirch naar Buchs en kent in Liechtenstein drie haltes:Forst-Hilti,Nendeln enSchaan-Vaduz. Een vierde station,Schaanwald, wordt sinds 2011 niet meer bediend.

Liechtenstein heeft geen luchthaven. Het dichtstbijzijnde vliegveld is 50 km noordwestelijk van Vaduz bij het Zwitserse Sankt Gallen. Deinternationale luchthaven van Zürich bevindt zich zo'n 110 km van Liechtenstein.

Sport

[bewerken |brontekst bewerken]

Voetbal

[bewerken |brontekst bewerken]

Liechtenstein kent zeven voetbalclubs, waarvanFC Vaduz de enige professionele voetbalclub is. Alle verenigingen spelen mee in de Zwitserse voetbalcompetities.

FC Vaduz promoveerde in 2001 voor het eerst naar het profvoetbal. In 2008 volgde het debuut in deSuper League, het hoogste niveau. Het avontuur duurde slechts een jaar. De thuishaven van FC Vaduz is hetRheinparkstadion, tevens het nationale voetbalstadion van het vorstendom. Het biedt plaats aan 7.584 toeschouwers.

Er mag één Liechtensteinse club per seizoenEuropees voetbal spelen, namelijk de bekerwinnaar. Hoewel het in Europa bijna nooit verder komt dan de tweede of derde voorronde van deUEFA Conference League (tot 2020UEFA Europa League), verbaasde FC Vaduz in hetEuropese seizoen 2022/23 vriend en vijand in de kwalificatierondes door achtereenvolgensFC Koper (0-1 uit, 1-1 thuis),Konyaspor (1-1 thuis, 2-4 uit) enRapid Wien (1-1 thuis, 0-1 uit) te verslaan. Het werd de eerste Liechtensteinse club ooit die zich plaatste voor de groepsfase van een Europees toernooi.

Bekende sporters uit Liechtenstein

[bewerken |brontekst bewerken]

Externe link

[bewerken |brontekst bewerken]
Op andereWikimedia-projecten

Bronnen, noten en/of referenties
  1. (en)Verenigde Naties 2013
  2. ab(en)Laatste census 31 december 2010 (via V.N.)
  3. Niet-officiële schatting CIA Factbook juli 2020, berekend door US Bureau of the Census (gearchiveerd)
  4. Ook zonder paspoort naar Liechtenstein.Gearchiveerd op 6 augustus 2020.
  5. Jstor.org: Clarence H. Patrick,The Journal of Criminal Law, Criminology, and Police Science (december 1965);Liechtenstein.li: Protection of life (augustus 2005).Gearchiveerd op 5 september 2023.
  6. MSNBC (29 december 2006):Tiny Liechtenstein gets a little bigger. Alpine nation's border 1 mile longer after officials resurvey frontiers.
  7. (de)Liechtenstein in Zahlen - Amt für Statistik.Gearchiveerd op 5 september 2023.
  8. Volkszählung 2010 – Amt für Statistik Fürstentum Liechtenstein.Gearchiveerd op 24 juli 2022.
  9. Volkszählung 2015 – Amt für Statistik Fürstentum Liechtenstein.Gearchiveerd op 20 november 2022.
·Overleg sjabloon ·Sjabloon bewerken
Landen inEuropa

Vlag van Albanië Albanië ·Vlag van Andorra Andorra ·Vlag van Armenië Armenië ·Vlag van Azerbeidzjan Azerbeidzjan ·Vlag van België België ·Vlag van Bosnië en Herzegovina Bosnië en Herzegovina ·Vlag van Bulgarije Bulgarije ·Vlag van Cyprus Cyprus ·Vlag van Denemarken Denemarken ·Vlag van Duitsland Duitsland ·Vlag van Estland Estland ·Vlag van Finland Finland ·Vlag van Frankrijk Frankrijk ·Vlag van Georgië Georgië ·Vlag van Griekenland Griekenland ·Vlag van Hongarije Hongarije ·Vlag van Ierland Ierland ·Vlag van IJsland IJsland ·Vlag van Italië Italië ·Vlag van Kazachstan Kazachstan ·Vlag van Kosovo Kosovo ·Vlag van Kroatië Kroatië ·Vlag van Letland Letland ·Vlag van Liechtenstein Liechtenstein ·Vlag van Litouwen Litouwen ·Vlag van Luxemburg Luxemburg ·Vlag van Malta Malta ·Vlag van Moldavië Moldavië ·Vlag van Monaco Monaco ·Vlag van Montenegro Montenegro ·Vlag van Nederland Nederland ·Vlag van Noord-Macedonië Noord-Macedonië ·Vlag van Noorwegen Noorwegen ·Vlag van Oekraïne Oekraïne ·Vlag van Oostenrijk Oostenrijk ·Vlag van Polen Polen ·Vlag van Portugal Portugal ·Vlag van Roemenië Roemenië ·Vlag van Rusland Rusland ·Vlag van San Marino San Marino ·Vlag van Servië Servië ·Vlag van Slovenië Slovenië ·Vlag van Slowakije Slowakije ·Vlag van Spanje Spanje ·Vlag van Tsjechië Tsjechië ·Vlag van Turkije Turkije ·Vlag van Heilige Stoel Vaticaanstad ·Vlag van Verenigd Koninkrijk Verenigd Koninkrijk ·Vlag van Wit-Rusland Wit-Rusland ·Vlag van Zweden Zweden ·Vlag van Zwitserland Zwitserland

·Overleg sjabloon (de pagina bestaat niet) ·Sjabloon bewerken
Vlag van de Duitse Bond (1848-1866)
Duitse Bond (1815-1866)

Anhalt(1863-1866) ·Anhalt-Bernburg(1815-1863) ·Anhalt-Dessau-Köthen(1853-1863) ·Anhalt-Dessau(1815-1853) ·Anhalt-Köthen(1815-1853) ·Baden ·Beieren ·Bremen ·Brunswijk ·Frankfort ·Hamburg ·Hannover ·Hessen-Darmstadt ·Hessen-Homburg ·Hessen-Kassel ·Hohenzollern-Hechingen ·Hohenzollern-Sigmaringen ·Holstein ·Lauenburg ·Liechtenstein ·Limburg ·Lippe ·Lübeck ·Luxemburg ·Mecklenburg-Schwerin ·Mecklenburg-Strelitz ·Nassau ·Oldenburg ·Oostenrijk ·Pruisen ·Reuss jongere linie ·Reuss oudere linie ·Saksen ·Saksen-Altenburg ·Saksen-Coburg en Gotha ·Saksen-Meiningen · Saksen-Weimar-Eisenach ·Schaumburg-Lippe ·Schwarzburg-Rudolstadt ·Schwarzburg-Sondershausen ·Waldeck-Pyrmont ·Württemberg

·Overleg sjabloon (de pagina bestaat niet) ·Sjabloon bewerken
Europese Vrijhandelsassociatie (EVA)

Huidige leden:Vlag van IJsland IJsland ·Vlag van Liechtenstein Liechtenstein ·Vlag van Noorwegen Noorwegen ·Vlag van Zwitserland Zwitserland
Voormalige leden:Vlag van Denemarken Denemarken ·Vlag van Finland Finland ·Vlag van Oostenrijk Oostenrijk ·Vlag van Portugal Portugal ·Vlag van Verenigd Koninkrijk Verenigd Koninkrijk ·Vlag van Zweden Zweden

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Liechtenstein&oldid=69996509"
Categorie:
Verborgen categorie:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp