Delente of hetvoorjaar is een van de vierseizoenen. De lente volgt op dewinter en wordt gevolgd door dezomer. Tijdens de lente worden in de noordelijker streken van het noordelijk halfrond de bomen veel groener en gaan veel planten bloeien; geleidelijk wordt het warmer en wordt de kans opvorst kleiner.
Het woord "lente" is een oudeafleiding vanlang en heeft betrekking op het lengen van de dagen ("lengte"). Het is verwant aan hetDuitseLenz en hetEngelselent, de veertig dagen durendevastentijd voorPasen.
Het begin en einde van de lente (19-21 maart - 20-22 juni) is bepaald op basis van een afspraak.Astronomisch gezien begint de lente als de dag en de nacht even lang zijn. Dezelentenachtevening treedt op rond20 maart op hetnoordelijk halfrond en rond23 september op hetzuidelijk halfrond. De zon gaat dan door hetlentepunt en de dag en de nacht zijn ongeveer even lang. Tijdens de lente worden de dagen steeds langer. De lente eindigt met dezomerzonnewende (rond21 juni op het noordelijk halfrond en21 december op het zuidelijk halfrond). Dat is het moment dat de zon de grootste noordelijkedeclinatie bereikt.
Aanvangstijdstippen van de astronomische lente op het noordelijk halfrond tussen 2001 en 2030:[2][3]
2001
20 maart
14:31
2007
21 maart
01:07
2013
20 maart
12:02
2019
20 maart
22:58
2025
20 maart
10:02
2002
20 maart
20:16
2008
20 maart
06:49
2014
20 maart
17:57
2020
20 maart
04:49
2026
20 maart
15:46
2003
21 maart
02:00
2009
20 maart
12:44
2015
20 maart
23:45
2021
20 maart
10:37
2027
20 maart
21:25
2004
20 maart
07:49
2010
20 maart
18:32
2016
20 maart
05:30
2022
20 maart
16:33
2028
20 maart
03:17
2005
20 maart
13:34
2011
21 maart
00:21
2017
20 maart
11:28
2023
20 maart
22:24
2029
20 maart
09:01
2006
20 maart
19:25
2012
20 maart
06:15
2018
20 maart
17:15
2024
20 maart
04:06
2030
20 maart
14:51
De aangegeven tijd is deMidden-Europese tijd. Op het zuidelijk halfrond begint op deze data deherfst, zie daar voor het begin van de lente op het zuidelijk halfrond.
Een van de eerste internationale weerorganisaties onder leiding van de Duitse keurvorstKarl Theodor, deSocietas Meteorologica Palatina, besloot in 1780 om steeds drie opeenvolgende kalendermaanden als één seizoen te beschouwen. Seizoenen konden zo beter met elkaar vergeleken worden. Sindsdien duurt demeteorologische lente op het noordelijk halfrond van 1 maart tot en met 31 mei. Op het zuidelijk halfrond begint de meteorologische lente volgens deklimatologische indeling op 1 september en eindigt op 30 november.
De koudste lente die door hetKNMI in Nederland is geregistreerd sinds 1706 was die van het jaar 1962. De gemiddelde temperatuur bedroeg toen 6,7 graden. Het warmste voorjaar was dat van 2007, met een gemiddelde temperatuur van 11,7 graden. Normaal is de gemiddelde temperatuur in het voorjaar 9,5 graden (dit alles gemeten inDe Bilt).
Ook de hoeveelheid regen kan in de lente veel variëren. In 1983 viel de meeste regen van die eeuw, namelijk 289 mm. In 1996 viel slechts 61 mm.[4] Daarnaast kan de hoeveelheid zon in de lente ook sterk variëren. De somberste lente dateert uit 1983 met 310 uren zon, de zonnigste lente heeft 2011 op zijn naam staan met 686 zonuren.
De lente wordt veelal geassocieerd met vruchtbaarheid en voedselproductie. In Europa worden in de lente de eenjarige voedselgewassen gezaaid. Door de effecten van de lente op de natuur wordt de lente vanouds gevierd met vruchtbaarheidssymbolen. Restanten hiervan zijn te zien in symbolen als demeiboom, depaashaas en zijn eieren, en de stok met het haantje bovenaan tijdensPalmpasen.
De componistIgor Stravinsky gaf deze gebruiken in het vermeende prehistorische Rusland vorm in het balletstukLe Sacre du printemps, dat gaat over eenmensenoffer tijdens de lente. DeFabergé-eieren zijn beroemd. Ze zijn gemaakt voor de Russischetsaren, de moderne varianten worden in een fabriek gemaakt. Decălușari enmorris dance zijn afgeleid van voorchristelijke vruchtbaarheidsrituelen.
In deGriekse mythologie hoort deHorae Eunomia (die ook welThallo genoemd wordt) bij de lente, de jeugd en de bloemen. Zij is een dochter vanZeus enThemis.Aphrodite Pandemos is de lentegodin. InBrauron werden lentefeesten gevierd, men danste de "berendans", waarbij kinderpriesteresjes gehuld insaffraangele gewaden dansten ter ere van een berin, die volgens demythe doorOrestes enIphigenia zou zijn gedood. Degene die aan de lentefeesten vande mysteriecultus van Eleusis hadden deelgenomen, konden hun verdere wijding ontvangen bij gelegenheid van de grote mysteriën in de maandBoëdromion (omstreeks het begin vanoktober).
Ostara of Eostre is volgensJacob Grimm de lentegodin van deGermanen, het Engelseeaster is afgeleid van Eostre. Het aanbreken van de lente betekende het einde van deWilde Jacht. Ostara staat voor hetoosten, denk ook aan het DuitseOstern. Ook inCaminel worden elk jaar lentefeesten gevierd en inSchagen is dePaasveetentoonstelling (ook welPaasvee) bekend en berucht.[6]
Op 27 april wordt in NederlandKoningsdag gevierd met o.a.vrijmarkten en optochten die in sommige plaatsen op de avond van 26 april gehouden worden.[noot 1]
Op 1 mei is er het EngelseMay Day en deDag van de Arbeid. In demiddeleeuwen ontstond in Italië het gebruik om de maand mei toe te wijden aan de Heilige Moedermaagd Maria, "de Moeder Gods".
Derooms-katholieke traditie kent tijdens de lente devastenperiode, die begint opAswoensdag en eindigt metPasen. De Vasten wordt voorafgegaan door deVastenavond. Naast Pasen kent de christelijke traditie ook deGoede Week; drie dagen voor het paasweekend,Witte Donderdag,Goede Vrijdag enStille Zaterdag. Het christelijke Pasen is geïnspireerd op het joodsePesach en het vroegere lentefeest, hoewel met een nieuwe symboliek rond de kruisiging en wederopstanding van Jezus.Pesach is hetjoods lentefeest, vrijheidsfeest of matzefeest.
DeOosters-Orthodoxe Kerk verbindt het woordPascha met het GrieksePascho (dat "lijden" betekent). Daarmee gaf men een christelijke betekenis aan Pasen. 'Pascha' is echter deHebreeuwse naam voor het christelijke paasfeest. De seculiere versie van Pasen wordt gekenmerkt door symbolen van nieuw leven, zoals (gekleurde/geverfde) eieren. Ook de paashaas hoort bij dit feest.
Noroez is het begin van het nieuwe jaar inIran enAfghanistan en wordt gevierd rond 21 maart, het dateert van voor de komst van deislam. Het is een feest waarvoor de huizen grondig worden schoongemaakt en versierd met bloemen, eieren, slingers en allerlei mooie voorwerpen. AlsHadji Firoez vermomde, zwart geschminktetroubadours met felgekleurdesatijnen kleren lopen zingend en dansend door de straten.
Ook het joodsePesach, het feest ter herinnering aan deexodus, dient altijd in de lente te vallen. Hiertoe kent dejoodse kalender eenschrikkelmaand die indien nodig ingelast wordt.
De dagen in de lente worden ten opzichte van de voorgaandewinter langer, en het zonlicht wordt sterker. Dat heeft effect op mensen, omdat de hoeveelheidserotonine endopamine hoger wordt. Dit zorgt voor een algemeen welbevinden en enigeeuforie, met name bijnatuurvolkeren die veel buiten zijn. Dat het verlangen naar een partner of seks groter wordt is echter niet bewezen, en is mogelijk alleen te danken aan andere, minder verhullende kleding van de mogelijke partners.
Naast deze positieve effecten treedt ookvoorjaarsmoeheid op, dat volgens een onbewezen theorie te wijten zou zijn aan een nog hoge concentratiemelatonine.
Traditioneel wordt in Nederland devoorjaarsschoonmaak, of grote schoonmaak gehouden, waarbij het hele huis wordt schoongemaakt.
Oude beelden over de lenteBioscoopjournaal uit mei 1957: lente in het Leersumse Veld, met onder andere een jonge ransuil, een mierenleeuw die een mier vangt, bloeiend wollegras en broedende kokmeeuwen bij de Leersumse Plassen.
Alle planten, dus ook de landbouwgewassen, beginnen in de lente te groeien na de winterslaap. Ook dieren komen uit hun schuilplaatsen en beginnen met nestelen.Trekvogels migreren noordwaarts als reactie op de hogere temperaturen. Bij zoogdieren, zoals bijvoorbeeld schapen, worden de jongen vroeg in de lente geboren, zodat ze tegen het eind van de zomer met voldoende reserve de moeilijke winter ingaan.
Door de toename van het licht, maken planten en bomen nieuwe scheuten en bladeren. Deze ontwikkelen zich uit voedselreserves die zijn opgeslagen tijdens het voorgaande groeiseizoen. In bossen ontwikkelen zich de planten op de bodem het snelst. Deze maken gebruik van de korte periode dat de bodem van het bos nog veel zonlicht ontvangt doordat de bomen nog geen of weinig bladeren hebben.
Vooral bolgewassen ontwikkelen zich snel tijdens de lente. Vanuit de bol kan de plant zeer snel groeien en bloeien. Snel wordt het zaad ontwikkeld, waarna de bladeren bovengronds weer afsterven en de bol in rust blijft tot de volgende lente. Voorbeelden hiervan zijnanemonen ennarcissen. De expositie in deKeukenhof vindt dan ook alleen plaats tijdens de lente.
In de Alpen en andere gebieden metgletsjers beginnen deze te smelten, waardoor de rivieren zwellen.
.jpg)
