Korea is een voormalige staat inOost-Azië, bestaande uit eenschiereiland, dat aanChina enRusland grenst, en vanJapan gescheiden is door deJapanse Zee (in KoreaOostzee genoemd). De oppervlakte bedraagt 221.487 km². Het schiereiland is al twaalf- tot achttienduizend jaar bewoond. Eens was Koreaeen groot, verenigd land dat zich totMantsjoerije enSiberië uitstrekte. Korea was het centrum van dezijdehandel, en in de7e en8e eeuw gold het land als het centrum voor de bestegoudsmeden. Lang voorJohannes Gutenberg gebruikte men hier al dedrukpers. Korea is ook bekend om zijn traditioneel gerechtkimchi, een manier om groenten doorfermentatie houdbaar te houden gedurende de winter.
deDemocratische Volksrepubliek Korea (조선민주주의인민공화국), doorgaans alsNoord-Korea aangeduid;
deRepubliek Korea (대한민국), doorgaansZuid-Korea genoemd.
Dat de toevoegingen 'Noord' en 'Zuid' niet officieel zijn, is in overeenstemming met het feit dat beide landen zijn blijven streven naar hereniging.[1] Door een oorlog in de jaren vijftig, en ondanks latere toenaderingspogingen, zijn de twee staten nog steeds gescheiden. Zuid-Korea ontwikkelde zich tot een modernekapitalistische industriestaat met een snel groeiende economie; Noord-Korea is een dictatuur, met op basis van dejuche-ideologie eencentraal geleide economie en strevend naar zelfvoorziening.
Zowel de Noord- als de Zuid-Koreanen sprekenKoreaans (Koreaans, transliteratie:Hangugmal). Het Koreaanse schrift heet hetHangul. De woorden en de grammatica zijn volgens sommige taalkundigen niet verwant aan andere talen in de omgeving, en de taal wordt daarom als eenisolate taal beschouwd, maar dit staat ter discussie.
De westerse naam Korea is een verbastering van het woordGoryeo en verwijst naar de gelijknamige dynastie uit de10e eeuw. De spelling 'Korea' werd voor het eerst gebruikt doorHendrik Hamel (1630-1692), een Nederlandse schipbreukeling die dertien jaar lang in Korea verbleef. De naam die Koreanen zelf aan hun land geven is geheel anders: in het zuiden wordt KoreaHan-guk (한국) genoemd, 'land van Han', een afkorting vanDae Han Min Guk (대한민국); Noord-Korea wordt door de Zuid-KoreanenBuk-han (북한) genoemd, 'Noord Han'. In Noord-Korea gebruikt men de oude naamJoseon (조선) om hun land mee aan te duiden, terwijl Zuid-KoreaNam-Joseon (남조선) wordt genoemd, 'Zuid-Joseon'. In beide landen wordt de termUri nara (우리 나라) gebruikt, wat 'Ons land' betekent.
In toeristische plaatsen in Noord-Korea en tijdens officiële overleggen wordt Zuid-KoreaNam-Cheuk (남측) genoemd. Noord-Korea wordt daarBuk-Cheuk (북측) genoemd. Cheuk kan vertaald worden als 'zijde', dus de zuidzijde en de noordzijde.
De oppervlakte bestaat voor circa 80% uit bergland. De hoogste berg is dePaektusan (2774 m). De rivieren deJaloe (Amnok-kang in het Koreaans), lengte 790 km en deTumen (Tuman-gang in het Koreaans) ontspringen hier. De belangrijkste bergketen is de 600 kilometer langeT'aebaek-keten, die langs de oostkust loopt. In het zuiden liggen enkele grotebekkenlandschappen. De Toemen en de Jaloe vormen een natuurlijke grens met China (Mantsjoerije) en Rusland. Andere rivieren zijn de naar deGele Zee stromendeHan Gang (Han-rivier, ca. 500 km) enTaedong (die langsPyongyang stroomt; 439 km) en deNaktong (521 km), die uitmondt in deStraat van Korea. Korea telt meer dan 3000 eilanden, waarvanJeju het belangrijkste is. Tussen dit eiland en de zuidpunt van het schiereiland ligt de eilandenzwerm van deKoreaanse archipel.
Korea heeft een gematigdlandklimaat. De winters zijn koud, met gemiddelden onder nul, en 's zomers stijgt de temperatuur boven de 25 °C. De verschillen tussen de regio's zijn groot. In het zuiden is het klimaat milder en valt er meer regen. De winter kenmerkt zich in dedroge tijd door landwinden en de zomer in deregentijd door zeewinden. De maand juli is een regenmaand. De plantengroei en dierenwereld sluiten aan bij die van Noord-China.
ZieKoreaans en hangul voor de hoofdartikelen over dit onderwerp.
Koreaans is de officiële taal van zowel Noord- als Zuid-Korea en deAutonome Koreaanse Prefectuur Yanbian in Mantsjoerije, China. Wereldwijd zijn er naar schatting 80 miljoen mensen die Koreaans spreken. In Zuid-Korea zijn dat er ongeveer 50 miljoen en in Noord-Korea 23 miljoen.
De genealogische classificatie van het Koreaans is onderwerp van discussie. Sommige linguïsten plaatsen het in deAltaïschetaalfamilie, maar anderen beschouwen het als een isolaat, een taal die niet in een grotere familie valt onder te brengen. De Koreaanse taal isagglutinerend en in een zin komt hetonderwerp altijd aan het begin en het werkwoord aan het eind. Hetlijdend voorwerp staat er dan uiteraard tussenin. Net als hetJapans enVietnamees kent het Koreaans veelChinese leenwoorden.
Modern Koreaans wordt tegenwoordig bijna alleen nog geschreven inhangul, een schrift dat in de 15de eeuw werd ontwikkeld door koningSejong de Grote. Het schrift kent 24 'symbolen',jamo genoemd, waarvan 10 klinkers en 14 medeklinkers. Twee of drie symbolen vormen één letter.
Archeologische vondsten laten zien dat het schiereiland al achttien- tot twaalfduizend jaar geleden bewoond was. Een legende vertelt dat de eerste grote beschaving (Gojoseon) 2333 voor Christus door de GodmensDangun in het leven werd geroepen.
Na de Sillaperiode volgde deGoryeodynastie, die heerste van918 tot1392. In deze periode werd een echt staatssysteem opgebouwd. In1231 werd het schiereiland door deMongolen veroverd. In de 150 jaren die volgden werdGoryeo door de Mongolen gedomineerd. Het woordGoryeo geldt als oorsprong voor de moderne benamingKorea.
In 1392 werd de Koreaanse generaalYi Song-gye naar China gezonden om zich tegen deMing-dynastie te verzetten. In plaats daarvan spande hij met de Chinezen samen. Hij kwam terug om de Goryeodynastie te bestrijden. Hierdoor kon deJoseondynastie zich naar voren schuiven. In1394 werdSeoel de hoofdstad van Korea. In die periode, het jaar1443 bedacht koningSejong de Grote het Koreaansefonetische alfabetHangul.
Tussen1592 en1598 werd Korea verschillende malen door Japan aangevallen. AdmiraalYi Sun-sin, de beroemdste Koreaanse legeraanvoerder, was toen belast met de verdediging van het land. Korea is verschillende keren bezocht door Europese reizigers, maar deze werden allemaal gevangengenomen en kwamen niet meer terug. Tijdens een schipbreuk van deVOC in1653 kwamHendrik Hamel vast te zitten en wist na 13 jaar te ontsnappen uit het land. Hij was een van de eerste westerlingen die erin slaagde om informatie te kunnen geven over dit, in Europa, nog onbekende land.
Vlag van Korea tot 1910
Tijdens de19e eeuw probeerde Korea zich tegen openheid naar de rest van de wereld te weren. Alle grenzen werden gesloten en alle contacten werden verbroken, met uitzondering van die met China. Als gevolg daarvan werd Korea hetKluizenaars Koninkrijk genoemd. In1871 raakte Korea verwikkeld in een militair conflict met deVerenigde Staten, wat in Korea bekendstaat als deShinmiyangyo.
Na de annexatie in 1910 was Korea een Japanse kolonie tot15 augustus1945, toen met de capitulatie van Japan een eind kwam aan deTweede Wereldoorlog.
Tijdens de koloniale tijd werden de Koreanen vele rechten ontnomen, onder andere het recht op vereniging,vrijheid van meningsuiting enpersvrijheid. Het Japanse schoolsysteem werd ingevoerd, en vakken als Koreaanse geschiedenis en Koreaanse taal werden door Japanse varianten vervangen.In het hele land werden transport- en communicatienetwerken opgebouwd om de Japanse handel en koloniale economie te bevorderen. Koreanen werd echter verboden in de handel actief te zijn. Vele boeren verloren hun land, toen ze door Japanners werden onteigend. Dit was vooral het geval wanneer boeren hun grond niet door de machthebbers lieten registreren. Het systeem van gemeenschappelijke grond, dat in Korea heel gebruikelijk was, werd door Japan niet erkend.
Na de dood van voormalig koningGojong vonden op1 mei1919 in het hele land demonstraties tegen de bezetters plaats. Een onafhankelijkheidsverklaring werd opgesteld in Seoel. Er werd geschat dat 2 miljoen mensen zich op straat begaven. Het vreedzame protest werd door de Japanners wreed de kop in gedrukt. Naar schatting werden 47.000 mensen gearresteerd, 7500 gedood en 16.000 verwond.De demonstraties tegen Japan waren echter niet ten einde. Eind november1929 protesteerden studenten in het hele land. De ijzeren heerschappij werd in1931 weer ingevoerd. Na deTweede Chinees-Japanse Oorlog (1937) en tijdens de Tweede Wereldoorlog probeerde de kolonisator Korea als natie uit te wissen. Het schoolsysteem werd compleet omgevormd, Koreanen moesten Japanse namen aannemen en traditionele feesten werden verboden. Kranten mochten niet meer in het Koreaans verschijnen en het werd verboden Koreaanse geschiedenis te doceren als vak op scholen en universiteiten. Honderdduizenden Koreanen werden naar Japan gedeporteerd en moesten in de mijnen en fabrieken werken. Vele mannen werden in het Japanse leger gerekruteerd om tegenChina te vechten, terwijl vele vrouwen onder dwang in de prostitutie moesten werken om alstroostmeisjes de Japanse soldaten te dienen.
Tijdens de Japanse bezetting bestond een regering in ballingschap inChina. Op11 december1941 verklaarde deze regering in ballingschap Japan de oorlog en streed met haar vrijheidsleger mee met de geallieerden. Na de overgave van Japan trokken Sovjetlegers vanaf het noorden Korea in, die weinig tegenstand ondervonden. Japan capituleerde officieel op15 augustus1945 en de 35 jaar koloniale overheersing was voorbij. Korea werd op de 38e breedtegraad provisorisch opgedeeld in een Amerikaans en een Russisch deel.
Na de capitulatie van Japan werd het Koreaanse schiereiland het slachtoffer van een ideologische strijd tussen de VS en de USSR. Het land werd tijdens een spoedzitting van twee Amerikaanse generaals in twee helften gesplitst. Deze deling werd aan deSovjet-Unie voorgesteld en die accepteerde dit. Na8 september1945 viel het zuiden onder het bewind van de Verenigde Staten en het noorden kwam onder Sovjet-bestuur. De deling langs de 38e breedtegraad was oorspronkelijk als tijdelijke oplossing gedacht.
Op1 december1943 werd inCaïro door de bezettingsmachten besloten dat Korea snel (in due course) onafhankelijk zou worden. Later probeerden de VS en USSR om het land voor vijf jaar gemeenschappelijk te besturen, maar dit bleek niet haalbaar. In september1947 bracht de VS hetKoreavraagstuk in bij deVerenigde Naties.
Op 15 augustus 1948 werd de splitsing feitelijk bekrachtigd door de oprichting van een democratischerepubliek in het zuiden en, drie weken later op 9 september, een socialistische volksrepubliek in het noorden. Vijf van de voorheen 13 Koreaanse provincies kwamen in Noord-Korea te liggen. In 1947 teldeNoord-Korea circa 8,5 miljoen inwoners enZuid-Korea ongeveer 21 miljoen (1950). Het cijfer voor Zuid-Korea is inclusief circa 2,5 miljoen vluchtelingen uit Noord-Korea, Japan, en China die tussen oktober 1945 en mei 1948 het land binnenkwamen. Noord-Korea was relatief rijk aan grondstoffen; van allesteenkool op het Koreaanseschiereiland lag 98% in het noorden, 85% van alle geproduceerdewolfraam kwam uit het noorden en circa 80% van de goudproductie. Tijdens de langdurige Japanse bezetting was de industrialisatie ter hand genomen dankzij deelektriciteitsproductie vanwaterkrachtcentrales. Zuid-Korea is meer geschikt voor landbouw en de afwezigheid van grondstoffen en industrie maakte dat 70% van deberoepsbevolking in delandbouw werkzaam was[2].
Tegen het einde van dat jaar trokken de Sovjet-troepen zich terug uit Korea. Tienduizenden Koreanen die gevochten hadden in de Chinese burgeroorlog van 1945-1949, die gewonnen werd door decommunisten onder leiding vanMao Zedong, keerden terug naar Korea. Zij versterkten de Chinese invloed op Noord-Korea. Militaire adviseurs van de Sovjets bleven op bescheiden schaal actief in Noord-Korea en deSovjet-Unie leverde ook veel militair materieel dat overbodig was geworden na het beëindigen van deTweede Wereldoorlog.
Het ontstaan van deKoude Oorlog sloeg de oorspronkelijke hoop op een verenigd Korea de bodem in. Verkiezingen vonden plaats in zowel Noord- als Zuid-Korea. In het zuiden verleenden de Amerikanen de Koreanen zelfstandigheid. De Amerikanen ondersteunden de kandidaatSyngman Rhee, die in ballingschap opHawaï had geleefd. Rhee werd in augustus1948 de eerste president, nadat de verkiezingen door vele partijen waren geboycot. In het noorden hielden de Sovjets zich sinds het begin van hun bezetting op de achtergrond. In februari1946 werd in het noorden een voorlopige regering rondomKim Il-sung geformeerd, die later met een merkwaardige100% steunverklaring van de bevolking bevestigd werd.
In juni1950 brak deKoreaanse Oorlog uit en werd de scheiding van Korea definitief. In de drie jaar die volgden zouden twee miljoen mensen sterven. 123 Nederlandse, 106 Belgische en 2 Luxemburgse militairen sneuvelden in deze oorlog.
Na de Koreaanse Oorlog bleven de twee landen gescheiden van elkaar voortbestaan. Na deval van het communisme in Oost-Europa isoleerde Noord-Korea zich van de rest van de wereld en de bevolking groeide op in armoede. Zuid-Korea ontwikkelde zich na een militair bewind tot een welvarende democratische staat.
De Koreaanse keuken, gericht op de eenvoudige mens, is gebaseerd oprijst,groenten,vis,zeewier entofoe (dubu in het Koreaans). Typische Koreaanse maaltijden staan bekend om het grote aantal bijgerechten (banchan) dierijst,soep enkimchi (gefermenteerde groenten) vergezellen. Drie, vijf en soms wel twaalf bijgerechten worden geserveerd, afhankelijk van de gelegenheid. Koreaans eten verkrijgt zijn smaak door combinaties vansesamolie,sojapasta,sojasaus,zout,knoflook,gember en, het belangrijkste ingrediënt,chilipepers, die de speciale pittige smaak geven.
.svg)
