| Konungariket Sverige | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||
| ||||||
| Kaart | ||||||
 | ||||||
| Algemene gegevens | ||||||
| Hoofdstad | Stockholm | |||||
| Talen | Zweeds,Fins,Deens,Noors,Estisch,Lets,Nederduits,Samisch | |||||
| Religie(s) | Lutheranisme (sinds 1529) | |||||
| Regering | ||||||
| Regeringsvorm | Koninkrijk | |||||
| Dynastie | Huis Wasa (1523-1654) Huis Wittelsbach (1654-1720) Huis Sleeswijk-Holstein-Gottorp (1751-1818) | |||||
| Staatshoofd | Koning | |||||
Zweden was van1523 tot1814 een zelfstandig koninkrijk. Na deZweedse Onafhankelijkheidsoorlog maakte Zweden zich definitief los van deUnie van Kalmar en verwierf het onafhankelijkheid onder koningGustaaf I. Vanaf 1815 was het in eenpersonele unie verbonden metNoorwegen in deUnie tussen Zweden en Noorwegen.
In de Zweedse geschiedschrijving wordt dit tijdperk doorgaans in vieren verdeeld:
De jaren 1809-1815 gelden als overgangsperiode van Zweden-Finland naar Zweden-Noorwegen.
_nl.png)
Gustaaf I en zijn nageslacht van hetHuis Wasa regeerden vier generaties over Zweden tot 1654 (Christina I van Zweden). Zij maakten een begin aan de opbouw van het koninkrijk als grootmacht. HetLutheranisme werd in 1529 de staatsgodsdienst. In 1561 verwierf Zweden als eersteEstland, in 1581 gevolgd door een groot deel van Finland, dat al eeuwen onder Zweedse invloed stond. Het jaar daarop werd ook het eilandDagö (Hiiumaa) ingelijfd, en ten slotte werdIngermanland onderworpen, waarmee Zweden nu de gehele kust van deFinse golf beheerste. In 1587 werdSigismund Wasa koning-grootvorst vanPolen-Litouwen en in 1592 van Zweden, maar in 1599 werd hij alweer gedwongen afstand van de Zweedse troon te doen ten gunste van zijn oomKarel Wasa.
In de 17e en 18e eeuw kende Zweden zijn Gouden Eeuw en werd het grondgebied met wapengeweld uitgebreid. In die tijd was Zweden twee keer zo groot als nu en omvatte, naast Estland, Finland en Ingermanland, sinds 1629 ookZweeds Lijfland, en werd in 1645 uitgebreid metÖsel en delen van hetHeilige Roomse Rijk, zoals grote delen vanPommeren,Wismar enBremen-Verden. Deze Duitse gebieden waren verworven bij deVrede van Westfalen door Zwedens overwinningen in deDertigjarige Oorlog. Tijdens deNoordse Oorlog (1655-1660) werden aanvankelijk uitgestrekte gebieden veroverd opDenemarken-Noorwegen, maar verderop in de oorlog keerde het tij en moest Zweden van hetSticht Trondheim enBornholm afzien. Bij deVrede van Roskilde stond DenemarkenBohuslän enSkåneland (Blekinge,Halland enSkåne), eerst tijdelijk, af. In deSchoonse Oorlog (1674-1679) verdedigde Zweden de nieuwe bezittingen succesvol. Gedurende de 17e eeuw, vooral de tweede helft, beheerste Zweden deOostzee volledig.
Begin 18e eeuw geraakte Zweden in oorlog met het Tsaardom Rusland en diens bondgenoten; deze zou bekend komen te staan als deGrote Noordse Oorlog. Na aanvankelijk de overhand te hebben, leden de Zweden verderop in de strijd verpletterende nederlagen; in 1721 moest het koninkrijk bij deVrede van Nystad al zijn oostelijke bezittingen afstaan aan Rusland. Zweden verloor de heerschappij over de Oostzee grotendeels, maar bleef desondanks een grootmacht en behield hoog aanzien in Europa.
Zweden deed mee aan deDerde Coalitieoorlog tegenFrankrijk, maar toen het weigerde zich in 1809 aan te sluiten bij het Frans-Russische bondgenootschap, leidde dit tot deFinse Oorlog die Zweden verloor. Finland enÅland gingen over naar hetKeizerrijk Rusland.
In denapoleontische oorlogen streed Zweden uiteindelijk aan de zijde van de coalitie tegen Frankrijk. Door gedane verdiensten kreeg het bij deVrede van Kiel in 1814Noorwegen als beloning, ten nadele vanDenemarken dat Fransgezind geweest was. Het nieuwe opgerichte land heette officieel deVerenigde Koninkrijken van Zweden en Noorwegen. Een poging van de Noren om zich onafhankelijk te verklaren werd in 1815 met geweld onderdrukt.
.svg)
