Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Naar inhoud springen
Wikipediade vrije encyclopedie
Zoeken

Koerdische alfabetten

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

DeKoerdische alfabetten zijnalfabetten als variant op hetLatijnse alfabet, overeenkomstig met een systeem dat is opgesteld doorCeladet Bedir Khan in 1932 (het zogehetenBedirxan-alfabet ofHawar-alfabet), of als variant op hetPerzische alfabet, het zogehetenSorani-alfabet (vernoemd naar de stad Soran inIrak).

Het Hawar wordt gesproken inTurkije,Syrië enArmenië, het Sorani inIrak enIran. Twee andere schriftsoorten zijn gebaseerd op hetCyrillisch alfabet en hetArmeens alfabet. Deze zijn in het verleden gebruikt in deArmeense Socialistische Sovjetrepubliek.

Hawar

[bewerken |brontekst bewerken]

Het dialect wordt geschreven in een uitgebreid Latijns alfabet en bestaat uit 31 letters.

AaBbCcÇçDdEeÊêFfGgHhIiÎîJjKkLlMmNnOoPpQq,RrSsŞşTtUuÛûVvWwXxYyZz

In dit alfabet zijn de korteklinkers dee, i, u en de lange klinkers dea, ê, î, o, û. Toen Bedir Khan het alfabet publiceerde in zijn tijdschrift "Hawar", deed hij een voorstel de letters ح, غ , en ع te vervangen door ḧ en ẍ; deze zouden "niet-Koerdisch" klinken. Deze worden wel gebruikt in het Cyrillisch alfabet.

Turkije erkent het Hawar niet. Het gebruik van deq, w, x is hiervoor een reden, aangezien het Turkse alfabet deze symbolen in principe niet hanteert. Sindsseptember 2003 hebben vele Turkse Koerden geprobeerd hun naam in het Koerdisch te wijzigen en zo deze drie symbolen toe te voegen aan hun namen, dit mislukte echter. In Turkije leven 14,2 miljoen Koerden.[1]

Soraní

[bewerken |brontekst bewerken]

Het Soraní is een ander Koerdisch alfabet. Het is een variant op het Perzische alfabet en bestaat uit 33 letters. In tegenstelling tot hetArabische alfabet, wat eenAbjad is (alleen medeklinkers, de lezer moet zelf de klinkers toevoegen), is het Soraní een echt alfabet waarin klinkers wél gebruikelijk zijn en het schrift leesbaarder maken. Het komt echter niet geheel overeen met de traditionele Koerdische geluiden, daar het een korte /i/ heeft en het moeilijk is verschil te maken tussen de /w/ en korte /u/, en de /y/ en de /î/. Maar het toont wel de tweefaryngale medeklinkers, alsook als eenstemhebbende velaire fricatief, die in het Koerdisch wordt gebruikt.

Het Soraní wordt door ongeveer zes miljoen mensen gesproken, voornamelijk inKoerdistan. Daar is het Soraní het meestgebruikte alfabet, hoewel het Latijnse alfabet ook gebruikt wordt. Dit geldt ook, hoewel in mindere mate, voorIrak enIran.

ى ,ێ ,ە ,ﮪ ,ﻭﻭ ,ﻭ ,ﯙ ,ﻥ ,ﻡ ,ڵ ,ﻝ ,ﮒ ,ﮎ ,ﻕ ,ڤ ,ﻑ ,ﻍ ,ﻉ ,ﺵ ,ﺱ ,ﮊ ,ﺯ ,ڕ ,ﺭ ,ﺩ ,ﺥ ,ﺡ ,ﭺ ,ﺝ ,ﺕ ,ﭖ ,ﺏ ,ﺍ

Cyrillisch

[bewerken |brontekst bewerken]

Het derde systeem, gebruikt voor en door de (Kirmanci-sprekende) Koerden in de voormaligeSovjet-Unie, hanteert hetCyrillische alfabet, bestaande uit 32 letters.

А, Б, В, Г, Г', Д, Е, Ә, Ә', Ж, З, И, Й, К, К', Л, М, Н, О, Ö, П, П', Р, Р', С, Т, Т', У, Ф, Х, Һ, Һ', Ч, Ч', Ш, Щ, Ь, Э, Ԛ, Ԝ

Armeens

[bewerken |brontekst bewerken]

Van1921 tot1929 werd het Armeens alfabet gebruikt voor het Koerdisch in deArmeense Socialistische Sovjetrepubliek. Daarna werd het vervangen door een soort Latijns alfabet gedurende deLatinisering.[2]

In 1928 werden alle Koerdische dialecten (of alfabetten) in alleSovjetrepublieken (ook de Armeense Socialistische Sovjetrepubliek) omgezet naar het Latijnse alfabet, met enkele Cyrillische symbolen erbij:

a, b, c, ç, d, e, ә, f, g, г, h, i, ь, j, k, ʀ, l, m, ɴ, o, ө, w, p, n, q, ч, s, ш, ц, t, u, y, v, x, z, ƶ

In het jaar daarna werd het systeem weer omgegooid en bestond het alfabet uit de volgende karakters:

A aB bC cЄ єÇ çD dE eӘ ә
Ә́ ә́F fG gƢ ƣH hĦ ħI iJ j
K kK k̡L lM mN nO oÖ öP p
Ṕ ṕQ qR rS sŞ şT tT̡ t̡U u
Û ûV vW wX xY yZ zƵ ƶЬ ь

Yekgirtú

[bewerken |brontekst bewerken]

Ook is er nog hetYekgirtú. Dit is een schrift, recent ontwikkeld door de Koerdische Taalacademie. Tegenwoordig wordt dit alfabet meer gebruikt op de Koerdische televisie dan het Arabische schrift. Het Yekgirtú kent 34 karakters.

A, B, C, Ch, D, E, É, F, G, H, I, Í, J, Jh, K, L, ll, M, N, O, P, Q, R, rr, S, Sh, T, U, Ou, V, W, X, Y, Z

Externe link

[bewerken |brontekst bewerken]
Bronnen, noten en/of referenties
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Koerdische_alfabetten&oldid=65270027"
Categorie:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp