Keulen is de hoofdstad van hetRegierungsbezirk Keulen en de officieuze hoofdstad van hetRijnland. De kreisfreie Stadt heeft een oppervlakte van 405,01km².
De geschiedenis van de stad gaat terug tot voor het begin van deChristelijke jaartelling. Keulen speelde vanaf demiddeleeuwen een belangrijke rol in kerk en politiek. Vroeger was het onderdeel van keurvorstendomKeur-Keulen.
De stad is beroemd om zijn rijke geschiedenis, het culturele en architecturale erfgoed en een aantal grote en internationale evenementen, zoals hetcarnaval en dehandelsbeurzen. Keulen beschikt tevens over eenuniversiteit, een van de oudste van Europa, en over eenluchthaven, die het deelt metBonn.
Het huidige Keulen is door mensen bewoond sinds deoude steentijd, vooral op het Rheinau-Eiland en in de huidige wijkenLindenthal enWoeringen. OokKelten hebben aan de Keulse linker Rijnoever geleefd. Tot enkele decennia voor Christus leefden in het gebied dat tegenwoordig Keulen is deEburonen. NadatJulius Caesar hen had verslagen, kregen deUbiërs toestemming zich hier te vestigen. Zij stichtten in 38 v.Chr. een nederzetting op een eilandje in de RijnOppidum Ubiorum. De Romeinen vestigden hier tevens het hoofdbestuur en de gouverneurszetel van deprovinciaGermania Inferior. Ook was hier het hoofdkwartier van de Romeinse Rijnvloot. De nederzetting groeide uit tot een flinke stad. Ter ere van keizerNero's in Keulen geboren moederAgrippina, de latere echtgenote van keizerClaudius werd de stad omgedoopt totColonia Claudia Ara Agrippinensium (CCAA) en werd ze ommuurd.
Gedurende deGrote Volksverhuizing werd de stad bezet door deFranken die er ook een van hun belangrijkste bestuurscentra vestigden. Door alle invasies en onrust van de 4de tot en met 6e eeuw liep de bevolking wel flink terug, maar Keulen bleef nog steeds een van de grootste steden ten noorden van deAlpen.
Al in de vroege Middeleeuwen begon de stad weer te groeien omdat de ligging op het kruispunt van grote handelswegen en de Rijn belangrijk bleef. Ook debisschop van Keulen bleef steeds een belangrijke figuur op het politieke toneel van de Middeleeuwen en domineerde ook lange tijd het zuidelijke grensgebied van het huidige Nederland. Vanaf ongeveer 953 behield de bisschop van Keulen slechts het wereldlijk gezag over een smalle strook van 150 km lang aan de linkeroever van de Rijn. Toch was dit voldoende om tot de voornaamste hoogwaardigheidsbekleders van hetHeilige Roomse Rijk te horen, met name alskeurvorst van het zogenaamdeKeur-Keulen.
In deslag bij Woeringen in 1288 vocht het contingent van de Keulse burgers aan de kant van de hertog vanBrabant, de vijand van de bisschop. Dankzij de nederlaag van de bisschop kon de stad zich van diens heerschappij bevrijden en in feite een onafhankelijke stadstaat worden midden in de rest van het keurvorstendom, dat onder het gezag van de bisschop bleef. Die bisschop zou voortaan zijn zetel hebben teBonn. Rond 1367 was Keulen met 40.000 inwoners de grootste stad van het Rijk. In 1475 bevestigde keizerFrederik III officieel de status van Keulen alsvrije rijksstad, en dat zou ze ruim drie eeuwen blijven.
Bij hetCongres van Wenen na de val van Napoleon werd Keulen Pruisisch, maar het Franse recht bleef gelden. In denieuwe tijd verminderde de invloed van Keulen buiten hetRijnland maar bleef de stad toch verreweg economisch,cultureel en staatsrechtelijk de belangrijkste stad tot aan deIndustriële revolutie.
Het centrum van Keulen werd in deTweede Wereldoorlog zwaar gebombardeerd. Nadat de verwoestingen van de oorlog hersteld waren, groeide de stad weer snel uit tot zijn aloude positie van een van de belangrijkste steden van Duitsland.
Keulen ligt in de deelstaat Noordrijn-Westfalen, op ongeveer 85 kilometer van de grens met Nederland. Het is met ruim 1 miljoen inwoners weliswaar de grootste stad in zijn deelstaat, maar niet de hoofdstad, dat is namelijkDüsseldorf. Keulen ligt aan de Rijn, die een belangrijke functie vervult voor de stad en heeft bijgedragen aan de groei. De stad heeft een binnenhaven aan de Rijn.
Keulen strekt zich uit over een oppervlak van 405,15 km², waarvan 230,25 km² links van de Rijn en 174,87 km² rechts van de Rijn. Daarmee is het in oppervlakte de op vier na grootste stad van Duitsland. Het hoogste punt ligt op 118,04 meter in het natuurgebied Königsfrost, terwijl het laagste punt in deWorringer Bruch (een oude Rijnarm) met een hoogte van 37,5 meter boven zeeniveau duidelijk onder het Keulse Rijnpeil ligt.
Panoramisch zicht op de Rijn bij Keulen vanaf de Deutzer Brücke. Geheel links in de verte de tv-toren, dan de kerkGroß St. Martin en deDom, het blauwe dak van het musicalgebouw, de brugHohenzollernbrücke, aan de andere kant van de Rijn de toren van deMesse, en uiterst rechts een omstreden kantoortoren (toen nog in bouw).
Keulen ligt grotendeels in de lagererivierterrassen van de Rijn, die als brede trappen vanuit de rivier oplopen.
De ondergrond is voor het grotendeels in hetTertiair en gedeeltelijk in hetKwartair ontstaan en bestaat uit verschillende lagenriviersediment. Een uitzondering vormt het uiterste oosten van de stad, dat reeds aan de voet van hetRijnlands leisteenplateau ligt.
Door de grote oppervlakte die Keulen bestrijkt zijn er verschillen in de bodemgesteldheid enmicroklimaten aanwezig. Dankzij de Rijn enlössgebieden in het oosten is de bodem in het gebied over het algemeen erg vruchtbaar. Er liggenheide- enbosgebieden in het oosten van het stadsgebied, waar hetBergisches Land begint.
Keulen is de op drie na grootste stad in Duitsland in inwonertal naBerlijn,Hamburg enMünchen. Officieel had Keulen 1.027.504 inwoners op 31 december 2010.[6][7] In 2011 vond een nieuwe volkstelling (Zensus 2011) plaats. Eind 2015 was het aantal inwoners gestegen tot 1.060.582.Keulen is echter ook het centrum van een stedelijk gebied - met daarin onder andere de aangrenzende stedenBonn,Hürth,Leverkusen enBergisch Gladbach - met meer dan 2 miljoen inwoners.
De gemiddelde leeftijd in Keulen is 42 jaar, en met 51 % zijn de vrouwen licht in de meerderheid. Een kwart van de Keulse inwoners is tussen de 18 en 35 jaar, terwijl 18 % 65 jaar of ouder is. In 2010 waren van alle inwoners 40 % ook werkelijk in Keulen geboren. In 2010 zagen 9682 nieuwe Keulenaren het levenslicht, waarbij de populairste namen "Maximilian" en "Marie" waren. In hetzelfde jaar stierven er 9033 mensen. De gemiddelde leeftijd op moment van overlijden was 76,5 jaar.Van de bevolking is 33% naar Keulen gemigreerd en 17 % niet van Duitse afkomst. Deze laatste groep is samengesteld uit 181 verschillende nationaliteiten. De grootste allochtone groep wordt gevormd door Turken (5,94 %); van deze groep is een derde oorspronkelijk in Keulen geboren. Verder is 5,56 % afkomstig uit een land dat behoort tot de Europese Unie.[8]
In de eerste eeuw na Christus werdColonia Claudia Ara Agrippinensium al door circa 30.000 mensen bewoond. Onder meer door plunderingen en bezettingen doorFranken en andereGermaanse volkeren liep het inwonertal daarna terug naar ongeveer 15.000, om in dehoge middeleeuwen opnieuw de grens van 30.000 inwoners te bereiken en door te groeien naar 40.000 inwoners.
Toen deindustrialisatie in de negentiende eeuw inzette, kreeg Keulen, dat tot dan toe maar gestaag was gegroeid, te maken met een grote bevolkingsgroei. Had de stad in 1807 nog 40.000 inwoners, in 1852 werd al de mijlpaal van 100.000 inwoners bereikt, waarmee Keulen de vijfdeGroßstadt in Duitsland werd.
Ook daarna groeide Keulen verder uit, mede door annexaties van omliggende plaatsen alsWorringen enKalk. In 1937 bereikte de stad een voorlopig hoogtepunt van ruim 772.000. Door deTweede Wereldoorlog kromp de stad naar het niveau uit het begin van de twintigste eeuw: in 1945 waren er nog 'slechts' 453.000 inwoners. Na de oorlog groeide de stad weer verder: in 1959 was het inwonertal uit 1939 alweer overschreden en in de jaren 70 bereikte Keulen zelfs de status vanmiljoenenstad: als gevolg van het bijvoegen van Köln-Gesetzes werd op 1 januari 1975 het aantal van 1 miljoen inwoners bereikt.
Onder meer doordat Keulen de stadWesseling in 1976 weer af moest staan daalde het inwonertal weer onder de grens. Na enkele schommelingen heeft het inwonertal omstreeks 2010 opnieuw het miljoen overschreden. Prognoses geven aan dat de groei van het aantal inwoners gematigd is. Tot 2035 voorspelt men ook een stabiele inwonersontwikkeling, waarbij de prognose op 1.029.700 uitkomt.[9]
Historisch kan Keulen als eenrooms-katholieke stad worden aangemerkt. Het aartsbisdom Keulen bestaat reeds sinds 313. In het moderne Keulen worden echter, naast het katholicisme, ook vele andere religies beleden.
Gegevens uit 2009 laten zien dat van de Keulse bevolking circa 39,1 % katholiek is, 16,9 % protestant en 44 % belijdt een andere religie/ wereldbeschouwing of is niet-religieus.[8] Onder deze andere religies zijn de islam, het jodendom, orthodox christenen, hindoeïsme en boeddhisme in Keulen vertegenwoordigd.
In 2005 vonden de XXe rooms-katholiekeWereldjongerendagen plaats in Keulen. In datzelfde jaar bezocht ookpaus Benedictus de stad om daarbij tevens als eerste paus een synagoge in Duitsland te betreden.
Ook het protestantisme is in Keulen vertegenwoordigd. In 1525 werd Adolf Clarenbach alsketter verbrand. En toch waren er in 1580 veel protestantse gemeenten. Naast Duitstalige waren er ook Nederlandstalige en Franstalige gemeenten. Deze waren aan de rechter Rijnoever te vinden (vooral in de wijk Mülheim), terwijl de linker Rijnoever (de eigenlijke kant van Keulen) katholiek bleef. Pas in 1794, na de Franse bezetting, werden de protestanten in Keulen echt een belangrijk onderdeel van de Keulse stadscultuur.
Sinds deval van het communisme in Oost-Europa in 1989 zijn steeds meer Russische en andere Oost-Europese immigranten naar Duitsland gekomen. Daarom heeft de orthodoxe kerk ruim 15 jaar geleden de romaanse kerkSt. Pantaleon overgenomen. De orthodoxen hebben een bijzondere band met St. Pantaleon. OmdatPantaleon een Griekseheilige is; omdat deze in 860 gebouwde kerk op wens van deByzantijnseprinses en laterekeizerinTheophanu, echtgenote vanKeizer Otto II van hetHeilige Roomse Rijk, in 980 prachtig uitgebreid werd, en omdat Theophanu sinds haar dood in 991 teNijmegen op haar eigen wens in eensarcofaag in St. Pantaleon rust.
Sinds 321 is de Joodse gemeenschap Keulen de oudste “ten noorden der Alpen”.In 1056 wordt voor de eerste keer schriftelijk een Joodse wijk in Keulen geconstateerd. In 1183 wees de toenmaligeaartsbisschop de Keulse Joden een eigen gebied toe rond het huidige raadhuis waar zij in vrede konden leven. Dit gebied was uitsluitend voor Joden bedoeld en kon door poorten worden gesloten. In feite was dit dus het eerstegetto. Demikwe uit deze tijd is nog steeds te zien onder een glazen piramide voor het Rathaus van Keulen. Echt "in vrede leven" konden Joden echter gedurende de hele middeleeuwen eigenlijk nauwelijks. Zo kregen zij de schuld van de pestepidemie van 1349 en werden daarom velen vermoord.[10] In 1933 waren er 18.000 Joden in Keulen, maar deze werden in de nazitijd grotendeels verdreven. De synagogen in de Glockengasse, Roonstraße, Mülheimer Freiheit en in Deutz werden tijdens deKristallnacht 1938 in brand gestoken. Later werden rond 8000 Joden vermoord.
De Joodse gemeenschap heeft in Keulen weer meer dan 5000 leden. Zij heeft een basisschool, een aparte kleuterschool, eenbibliotheek, een sportvereniging, meerderekoosjere restaurants, een jeugdcentrum, een bejaardentehuis en een representatievesynagoge op de historische locatie Roonstraße.
Ca. 12 % van de huidige bevolking van Keulen ismoslim. Dit komt vooral door Turkse immigranten (ca. 85.000) sinds de jaren 60 van de 20e eeuw. De belangrijkste Turks-islamitische organisaties van Duitsland zijn bijna allemaal in Keulen gevestigd. Er zijn tegenwoordig 45moskeeën in Keulen. In 2017 kwam in de wijk Ehrenfeld deCentrale Moskee gereed. Deze moskee, met twee 55 meter hogeminaretten, is een van de grootste in Duitsland.
Van 1996-2000 heeft een zelfbenoemde "Kalief van Keulen" internationale krantenkoppen gehaald. Deze "kalief",Metin Kaplan, werd ook wel deKhomeini van Keulen genoemd. In 2001 werd de"kalifaatstaat Keulen" verboden. Kaplan is inmiddels aanTurkije uitgeleverd en daar totlevenslang veroordeeld.
Veel Keulenaren spreken het plaatselijke dialectKölsch, afgeleid van hetRipuarisch. Het Kölsch klinkt in Vlaamse en Nederlandse oren als een combinatie vanDuits enLimburgs. Er bestaan woordenboeken Duits-Kölsch en Kölsch-Duits. In het Kölsch-Duits woordenboek staat geen letter "G”, omdat de Duitse "G"-klank in het Kölsch niet bestaat. Die wordt namelijk een "J", "R" of "CH".
Het stadswapen van Keulen bestaat al enkele eeuwen, hoewel het wel enkele keren is veranderd. De kleuren rood en wit verwijzen naar hetHanzeverbond. Keulen was een belangrijke Hanzestad en de rood-witte Hanzevlag ligt dan ook voor een deel aan de basis van het stadswapen van Keulen. De drie kronen verwijzen naar de wijzen uit het oosten oftewel de Drie Koningen. Derelikwieën van deze drie koningen werden in de twaalfde eeuw aan de stad geschonken doorFrederik I. De elf zwarte druppels (ook geïnterpreteerd als vlammen of tranen) sieren het wapen al sinds de 16e eeuw. Ze verwijzen naarUrsula van Keulen, die volgens een legende met een groep van elfduizend maagdelijke metgezellen op de terugreis was van een bedevaart naar Rome, toen de groep in handen viel van de Hunnen en werd vermoord.
Op een wapenschild staat vaak ook een tweekoppige adelaar afgebeeld met het stadswapen in zijn midden. Met zijn poten houdt de adelaar tevens een scepter en een zwaard vast. Deze variatie werd in de 19e eeuw ingevoerd door dePruisen, die na het terugtrekken van de Franse bezetting de macht over Keulen overnamen.
De belangrijkste economische sectoren van Keulen zijn delevensmiddelenindustrie, deauto-industrie waaronderFord met een zeer groot complex in Niehl, dechemische industrie en de media. De tertiaire sector is eveneens van economisch belang voor de stad, met onder andere administratieve diensten, beurzen, verzekeringsmaatschappijen, banken en hoofdkantoren van enkele grote industriële bedrijven. Ten slotte is toerisme een bron van inkomsten en werk.
De jaarbeurs van KeulenKoelnmesse is gevestigd aan de rechter Rijnoever inDeutz en is een van de belangrijkste Europese plaatsen voor jaar- en tweejaarlijkse beurzen.De belangrijkste beurzen zijn:
Anuga (Allgemeine Nahrungs- und Genussmittel-Ausstellung), tweejaarlijkse internationale handelsbeurs voorlevensmiddelen
Art Cologne, de oudste jaarbeurs ter wereld voorkunst, internationaal.
Tv-toren ColoniusDeKölnTurm op het MediaPark, het hoogste kantoorgebouw van Keulen
Keulen is met 30.000 - 40.000 medewerkers een van de belangrijkste mediaplaatsen van Duitsland.
DeWestdeutscher Rundfunk - een openbare omroep in de regioWest-Duitsland met verschillende regionale en nationale stations - heeft zijn zetel in Keulen en verschaft aan ongeveer 3500 mensen werk. Ook de radiozenderDeutschlandfunk, het enige nationale radiostation van Duitsland, is gevestigd in Keulen en tot 2003 gold dat ook voorDeutsche Welle, een internationaal station dat Duitstalige en anderstalige informatieve tv-programma's voor alle werelddelen (niet binnen Duitsland) uitzendt. Laatstgenoemde is echter verhuisd naar Bonn. Naast deze grote omroepen wordt Keulen ook zelf vertegenwoordigd door de lokale zender Radio Köln. Ook op televisie heeft Keulen een eigen zender, Center.TV.
Ook wat gedrukte media betreft is Keulen een belangrijke stad. In en rond Keulen verschijnen meerdere kranten en tijdschriften. De grote uitgever M. DuMont Schauberg geeft er zowel deKölner Stadt-Anzeiger als deKölnische Rundschau uit, die samen een bereik hebben dat buiten Keulen doorloopt tot ver in deEifel. Van diezelfde uitgever verschijnt ook het boulevardbladExpress, die eveneens een groot verspreidingsgebied heeft en tot inDüsseldorf verschijnt. De landelijke tabloidBild-Zeitung heeft een lokale editie, en de Kölner Stadt-Anzeiger heeft ook een tabloid: de Direkt-Zeitung.
Alle dagelijkse gratis kranten zijn failliet gegaan nadat de grote kranten een eigen lokale gratis krant uitgegeven hebben met het doel om te voorkomen dat gratis kranten zich door zouden zetten. Binnen een maand nadat de gratis kranten gestopt waren, zijn de commerciële kranten onmiddellijk gestopt gratis kranten uit te geven.[bron?]
Verder verschijnen in Keulen de wetenschappelijke tijdschriften Capital en Impulse. Van lokale betekenis zijn de maandbladen StadtRevue en Kölner. De boekenuitgeverTaschen werd opgericht in Keulen. Met daarnaast ook de ondernemingen Kiepenheuer & Witsch en DuMont beschikt Keulen over een aantal belangrijke literaire uitgeverijen.
Het centrum van Keulen werd bijna volledig verwoest tijdens de Tweede Wereldoorlog, hierdoor is de huidige bebouwing grotendeels modern. In de wederopbouw werd de stijl van de jaren 50 gevolgd, waarbij wel de oude indeling, het stratenplan en de straatnamen onveranderd bleven. Als gevolg hiervan wordt het uiterlijk van de stad in het heden gekenmerkt door de eenvoudige en bescheiden stijl van de naoorlogse bebouwing, met hiertussen gebouwen van voor de oorlog die vanwege hun historische belang zijn gerestaureerd. Het bekendste gebouw, de Dom van Keulen, werd tijdens de oorlog weliswaar veertien keer geraakt tijdens luchtaanvallen met als gevolg enkele flinke gaten in het middenschip en de torens, maar kwam, vooral in vergelijking met de rest van de omringende bebouwing, relatief ongeschonden de oorlog door.
De Dom van Keulen (Kölner Dom) is het bekendste bouwwerk van Keulen en een officieus symbool van de stad. De Dom van Keulen is een gotische kerk. De bouw begon in 1248 en werd pas voltooid in 1880. Sinds 1996 staat het bouwwerk op deWerelderfgoedlijst. In de kerk worden onder andere deRelikwieën van de Drie Koningen bewaard: de heiligen Caspar, Melchior en Balthasar.
De Rijn. Naast de vele bruggen kan men de rivier oversteken met deRheinseilbahn, een kabelbaan die beide oevers met elkaar verbindt ter hoogte van deZoobrücke. Verder zijn er rondvaarten over de Rijn.
DeAltstadt is het centrum van de binnenstad, gelegen ten westen van de Rijn bestaande uit een noordelijk en een zuidelijk deel. Hier liggen onder andere deAlter Markt en deHeumarkt.
HetRathaus, het stadhuis van Keulen. Het werd gesticht in 1135, de voorkant, de "Spaanse bouw", werd in 1569 opgericht. De toren werd in de oorlog net als de rest van Keulen zwaar beschadigd en brandde bijna volledig uit.
Praetorium, ondergrondseRomeinse tempelruïne onder hetRathaus. Ingang "Kleine Budengasse"
De oude stadsmuur. De stadsmuur is al lang geleden voor een groot deel gesloopt, maar er staan hier en daar nog stukken overeind. De overblijfselen zijn het beste te zien bij de oude stadspoortUlrepforte en tussen deHansaring en deChristophstraße.
Glockengasse 4711 is het adres waar vroeger de bekendeeau de cologne werd geproduceerd. Er is op dit adres een winkel gevestigd waar men allerlei parfums kan kopen. In het huis waar de parfum is uitgevonden, hetFarina-Haus, zit een museum.
Het in een monumentale, voormaligewatertoren gebouwdeHotel im Wasserturm is, mede omdat het interieur is ontworpen door de beroemde Franse designerAndrée Putman, van grote cultuurhistorische betekenis. Het gebouw staat niet ver ten zuiden van de binnenstad.
Rodenkirchener Brücke, Autobahnbrücke Rodenkirchen, lengte 567m,hangbrug van de buitenwijk Keulen-Rodenkirchen naar Keulen-Poll. Voor de snelwegA4, ook voor voetgangers en fietsers. Gebouwd 1938, vernield 1945, herbouwd 1952.
Südbrücke, lengte 368m, drievoudigeboogbrug van Keulen-Bayenthal naarKeulen-Porz. Voor het spoorverkeer, ook voor voetgangers en fietsers. Gebouwd 1910, vernield 1945, herbouwd 1946-1950.
Severinsbrücke, lengte 691m,tuibrug van het zuidelijke centrum naar Keulen-Poll, voor auto's, tram/metro, fietsers en voetgangers. Gebouwd 1958/1959
Deutzer Brücke, lengte 437m, van het centrum naarKöln-Deutz. Nu voor auto's, tram/metro, fietsers en voetgangers. Romeinse boogbrug gebouwd circa 310, in de middeleeuwen alspontbrug, hangbrug gebouwd 1935, ingestort 1945, nieuwbouw alsliggerbrug 1947/1948
Hohenzollernbrücke, lengte 409m, drievoudige boogbrug van de Dom naar Köln-Deutz. Voor spoorverkeer, ook voor fietsers en voetgangers. Gebouwd 1859, vernieuwd 1907-1911, beschadigd 1945, herbouwd 1945-1959.
Zoobrücke, lengte 597m,liggerbrug van de dierentuin naar Keulen-Kalk. Voor de snelweg, ook voor fietsers en voetgangers. Gebouwd 1962-1966
Mülheimer Brücke, lengte 708m, hangbrug van Keulen-Riehl naarKeulen-Mülheim. Voor auto's, tram/metro, fietsers en voetgangers. Gebouwd 1927-1929, vernield 1944, herbouwd 1949-1951
Leverkusener Brücke, lengte 687m, hangbrug van Keulen-Merkenich naarLeverkusen. Voor de snelwegA1, ook voor fietsers en voetgangers. Gebouwd 1961-1965, reconstructie 2017-2024
Daarnaast zijn er vele kleinere musea. Zo is er hetDuftmuseum in hetFarina-Haus tegenover het stadhuis. Dit museum is gewijd aan geuren en parfum, en is gevestigd in het huis waar de eau de cologne haar wortels heeft. HetEL-DE-Haus is het voormalige hoofdkwartier van deGestapo in Keulen. In dit gebouw waar gevangenen werden ondervraagd, gemarteld en geëxecuteerd, is nu een museum overnazi-Duitsland gevestigd.
Keulen beschikt tevens over tal van andere recreatiemogelijkheden. DeKölner Zoo is een grote dierentuin, vooral bekend om zijn primaten en zijn grote olifantenterrein. Naast de Zoo bevindt zich hetAquarium Köln. Men vindt er onder andere een Rifaquarium, hetRheinpanorama (vissen uit de Rijn) en krokodillen. Achter deZoo en het Aquarium is de gratis toegankelijkebotanische tuinFlora Köln met twee grote tropenhuizen te vinden. In de nabije omgeving van Keulen ligt het attractieparkPhantasialand.
Keulen heeft een traditie op het gebied van theater. Er zijn veel diverse theaters, grote theaters en kleine familietheaters, kindertheaters, muziektheaters, poppentheaters en zelfs theaters waar in hetKölsch opgetreden wordt.
Het grootste theater van Keulen is het gerenommeerdeSchauspiel Köln. Andere theaters zijn:
OperagebouwOper KolnConcertgebouw en feestzaalGürzenich
Keulen herbergt een groot aantalsymfonie- enkamerorkesten. HetGürzenichorkest is een groot orkest dat in 1857 werd opgericht en in 1888 eigendom is van de stad. De naam verwijst naar eengelijknamige concertzaal. Bekende leiders warenConradin Kreutzer,Hermann Abendroth,Günter Wand,Marek Janowski enJames Conlon. Tegenwoordig staat het orkest onder leiding vanMarkus Stenz. Het tweede grote orkest is hetWDR Sinfonieorchester, dat in 1947 werd opgericht. Naast de genoemde twee grote symfonieorkesten zijn er ook meerdere kamerorkesten, zoals Capella Colonienseis, Collegium Aureum (1964),Concerto Köln (1985) en Musica Antiqua Köln (1973). DeWDR Big Band Köln is een internationaal gewaardeerde jazz-bigband. Bijna twintig professionele koren zijn aangesloten aan de "Arbeitskreis Kölner Chöre", zoals het Philharmonische Chor Köln, Kartäuserkantorei Köln, Kölner Kammerchor, Bach-Verein Köln, Kölner Domchor, Kölner Männer-Gesang-Verein.
Ook nadien zijn er diverse grote en kleinere bands ontstaan, waaronder een groot aantal Kölschtalige. Een daarvan is de sociaalkritischerockbandBAP, rond dezanger ensongwriterWolfgang Niedecken. Ook buiten Duitsland werd hun song "Kristallnaach" in de jaren 80 eenhit. OokBläck Fööss zingt in het dialect en is een band met wortels alsThe Beatles-coverband, later als muzikale en succesvollecarnavalsband. En verder in verschillende genres bezig. Een andere succesvollecarnavalsband - die wederom in het Kölsch zingt - isDe Höhner, de "nummer 2" in de stad na de Bläck Föös. Zij maken al decennia de clubliedjes van1. FC Köln. Van beide bands werden songs in het Nederlands vertaald. Ten slotte zijn er de Kölschtalige bands Brings enZeltinger Band en dea capella-groepWise Guys.
Carnaval - van donderdag totAswoensdag, 40 dagen voorPasen. Begin is elk jaar 11-11 in het jaar ervoor, grootschalig op de Alter Markt en in het historisch centrum buiten en binnen. Vanaf 11 november start de "binnencarnaval", en in de bovengenoemde week 40 dagen voor Pasen dan weer "op alle straten" van de stad. Bijzonder is hier donderdag (de eerste dag), Weiberfastnacht. Traditioneel is dit de dag van de vrouwen, in die het alle vrouwen "toegestaan" is om mannen met een schaar de stropdassen af te knippen. Hoogtepunten zijn zaterdag, zondag en vooral maandag "Rosenmontag" met de grote optocht. Op dinsdagavond om middernacht (of soms ook iets eerder) wordt het carnaval beëindigd met de rituele verbranding van een stroman onder groot lawaai. De "Nubbel", een stroman, is de personificatie van het carnaval en de zonde. Door hem te verbranden en erna 40 dagen te gaan vasten zijn de katholieke Keulenaren hen carnavalsuitbarstingen "vergeven".
Kerstmarkten - in de eerste weken van december vinden traditioneel de kerstmarkten plaats in Keulen. Enkele van bekendste zijn de marktenAm Dom -aan de zuidzijde van de Dom-,Alter Markt enHeumarkt -in het historisch stadscentrum, naast het Rathaus-,Neumarkt enRudolfplatz - een kleinere kerstmarkt voor de oude stadspoort,Christmas Avenue - speciaal gericht op homoseksuelen.
Orgelfeierstunden - internationaleorgelconcerten in de Dom - elk jaar van juni t/m september, iedere dinsdag, 20 uur.
c/o pop (Cologne On Pop) - festival voor elektronische popmuziek - 15 t/m 17 augustus.
Summerjam - grootste Europesereggaefestival tijdens het eerste weekeinde van juli op het Fühlinger See-Insel
Internationales Köln Comedy Festival - in oktober plaatsvindend, twee weken durendkomedie- encabaretevenement in verschillende grote en kleine theaters in de stad.
Christopher Street Day (CSD), de grootste homo-optocht ("Gay Pride") van Europa.
Kölner Lichter - jaarlijks grootvuurwerk op de Rijn. Alle toeschouwers wordt verzocht om een kaars of fakkel mee te nemen, zodat op beide Rijnoevers en op alle 8 Rijnbruggen dus ook honderdduizenden lichten schemeren.
In de begindagen van het Duitse voetbal waren er vele clubs in Keulen, die echter niet opgewassen waren tegen andere clubs uit de buurt. In februari 1948 ontstonden de twee grootste clubs uit de stad na een fusie tussenKölner BC 01 enSpVgg Sülz 07 tot1. FC Köln enVictoria 1911 met twee kleinere clubs totSC Fortuna Köln. In 1957 kwam er nog een derde club bij,SC Viktoria Köln na een fusie tussen Rapid Köln enSC Preussen Dellbrück. Van de drie grootste clubs werd 1. FC veruit de succesvolste.
Keulen beschikt met hetRheinEnergieStadion over een groot stadion dat plaats biedt aan ongeveer 50.000 mensen. Het stadion is de thuisarena van 1. FC Köln en was ook de thuishaven van de inmiddels opgeheven de American football-clubCologne Centurions. Bovendien werden er in het RheinEnergieStadion wedstrijden gespeeld voor hetWK voetbal 2006 enEK voetbal 2024. Eerder werd er al in Keulen gespeeld voor hetEK voetbal van 1988 in het voormalige Müngersdorfer Stadion.
Naast 1. FC Köln komen de ijshockeyploegKölner Haie, de handbalploegVfL Gummersbach en het basketbalteamKöln 99ers eveneens uit op het hoogste nationale niveau. Deze twee ploegen spelen hun thuiswedstrijden in het andere grote stadion van Keulen: deLanxess Arena (voorheen Kölnarena), de grootsteevenementenhal van Duitsland met 20.000 plaatsen. De Lanxess Arena wordt gebruikt voor concerten, maar er worden ook veel sportevenementen gehouden. Naast de functie als thuisbasis voor de eerder genoemde sportploegen, was de Lanxess Arena al eens gastheer van hetWK IJshockey in 2001,2010 en2017. Keulen was ook speelstad bij het WK ijshockey van 1955. Geen Duitse stad was vaker gastheer van dat toernooi. De Lanxess Arena werd ook gebruikt voor hetWK Handbal in 2006.
Ten slotte heeft Keulen nog een aantal sportevenementen, zoals demarathon van Keulen en deRonde van Keulen, een eendaagse wielerwedstrijd en een van de oudste wielerwedstrijden in Duitsland.
Kölsch is naast een dialect ook de naam van het speciale Keulse bier. Kölsch is van hoge gisting en is als enige biersoort door deEU beschermd: Het mag alleen maar Kölsch heten als het in Keulen (of omgeving) gebrouwen is. Dit is dezelfde wettelijke bescherming als bijvoorbeeld voorChampagne ofCognac. Kölsch-bier is bovengistend, licht van smaak, heeft een gouden kleur en bevat 4,8 % alcohol. Het wordt gebrouwen volgens hetReinheitsgebot van 1516, maar de Keulse brouwtraditie gaat terug tot het jaar 873.
Bier van hoge gisting heeft een hogere omgevingstemperatuur (15-20 °C) nodig dan bier van lage gisting, bijvoorbeeldpils. Dit maakt het tijdens het brouwproces kwetsbaarder voor verontreinigingen door andere bacteriën. Vermoedelijk heeft de traditie van hoge gisting ermee te maken dat in demiddeleeuwen nog geen koeltechnieken bestonden. Kölsch in zijn huidige vorm wordt pas sinds ruim 100 jaar gebrouwen, hiervoor brouwde men in Keulen vooralWieß (Kölsch voor wit/weiß), eenwitbier van hoge gisting dat je in principe als ongefiltreerd Kölsch kunt omschrijven. Pas in en na deTweede Wereldoorlog werd Kölsch zo populair als het nu in Keulen is. Dat kwam vermoedelijk door logistieke problemen maar vooral omdat men onderscheid zocht van het Duitse pils.
Er bestaan zo'n 32 merken Kölsch. De meest bekende zijn "Reissdorf"-, "Früh"- en "Gaffel"-Kölsch.
Sinds de Romeinse tijd al leiden een aantal grote wegen de stad uit: De Aachener Straße naarAken, de Venloer Straße naarVenlo, de Neußer Straße naarNeuss (enXanten), deDeutzer Freiheit en Kalker Hauptstraße naar het toenmaligeGermanië, de Frankfurter Straße naar het zuidelijke toenmaligeGermanië en het later ontstaneFrankfurt am Main, de Bonner Straße naarBonn (en via deAlpen verder naarRome), de Luxemburger Straße naarTrier (bijLuxemburg) en meer. Deze wegen zijn een belangrijke rol blijven spelen in het huidige wegennet. Verder is er een snelwegnet (Autobahn):
Köln Hauptbahnhof aan de linker Rijnoever naast de dom. Met 1230 treinen per dag en 250.000 reizigers per dag is Köln Hbf een van de grootste stations van Duitsland en een van de belangrijkste stations van Europa. Er gaan directe internationale treinen naar allerlei bestemmingen in West- en Centraal-Europa. Köln Hbf heeft twee metrostations, "Dom/Hbf" en "Breslauer Platz/Hbf", die worden verzorgd door het tram-, metro- en busbedrijf KVB, en een internationaal busstation. Het station heeft een eigen concert- en evenementenhal "Alter Wartesaal", de oude wachthal.
Station Köln Messe/Deutz aan de rechter Rijnoever, naast de jaarbeurs “KoelnMesse”. Dit station heeft een metrostation ("Bf. Deutz/Messe"), een Stadtbahn-station en meerdere bushaltes.
Köln/Bonn Flughafen – Airport Cologne. Dit ondergrondse luchthavenstation heeft een geïntegreerdS-Bahn-station.
Naast deze 3 grote stations zijn er nog 8 andere treinstations in het stadsgebied, 29S-Bahn-stations, 52metrostations en bijna 200tram- ensneltramhaltes.
Keulen heeft twee grote goederenstations aan beide oevers van de Rijn: Eifeltor (links) en Gremberg (rechts). Kölner Verkehrs-Betriebe heeft ook een vrachtafdeling: HGK (Häfen und Güterverkehr Köln). Deze beschikt over 264 km eigen spoornet en vervoert jaarlijks ruim 12 miljoen ton vracht internationaal, onder andere naar deHaven van Rotterdam, zowel via de klassieke routeMönchengladbach-Viersen-Venlo-Eindhoven-Tilburg-Breda-Dordrecht alsook via de nieuweBetuweroute in het midden van Nederland.
De intercontinentale luchthavenFlughafen Köln-Bonn (CGN) vervoert jaarlijks 10 miljoen passagiers en ruim 700.000 ton vracht (2007). Er is een ondergronds internationaal treinstation met een geïntegreerdS-Bahn-station naar het centrum van Keulen.
Op de luchthaven van Keulen is ook de Duitse ruimtevaartorganisatieDLR gevestigd, onderdeel van de EuropeseESA.Alhoewel het DLR gevestigd is op de luchthaven van Keulen houdt het zich vooral bezig met de theoretische taken van de ruimtevaart, berekening van vluchtroutes en training van astronauten. Vanuit Keulen heeft nog nooit een vlucht naar het heelal plaatsgevonden. Er zijn slechts tests en bezoeken geweest zoals in 1983 een landing van het spaceshuttle-prototypeEnterprise op de rug van een NASA-Boeing 747.De luchthaven van Keulen is tevens een van de 19 niet-Amerikaanse "officiële noodlandingsplaatsen" van deNASA.
Keulen is met 10,4 miljoen ton vracht per jaar de op een na grootste binnenhavenstad van Duitsland. Alleen inDuisburg wordt meer vracht vervoerd over deRijn. Het grootste deel van het waterverkeer van en via Keulen verloopt via Nederland naar deNoordzee.Ook stroomopwaarts is er druk verkeer naar de Duitse industriegebiedenMannheim/Ludwigshafen, naarFrankrijk, en naarZwitserland (vooralBazel).
Gezien het aantal inwoners van ca. 1 miljoen en de belangstelling in Duitsland en in Europa zit er in Keulen een groot aantal scholen, hogescholen en andere educatieve inrichtingen:
Er zijn 271 basisscholen in Keulen en in de nabijgelegen buitenwijken die net buiten de stadsgrenzen vallen. De meeste zijn openbare basisscholen, maar er zijn ook katholieke, protestantse, joodse en islamitische basisscholen in Keulen.
Er zijn ongeveer 15 hogescholen in Keulen. De grootste is deAlbertus Magnus Universität Köln, met 43.000 studenten. Opgericht in 1388 is de Universiteit van Keulen een van de oudste universiteiten van Europa. Onder de bekende (oud-) docenten zijn de NobelprijswinnaarsKurt Alder enPeter Grünberg. Daarnaast heeft de voormaligepresident vanGriekenlandKárolos Papúlias hier gestudeerd.
↑abDoor het overlopen van een raadslid vanDie Republikaner naarPro Köln tijdens delegislatuurperiode hebben Die Republikaner geen raadsleden meer en Pro Köln 5 in plaats van 4.
.jpg)
.jpg)
.svg)
.svg)
.jpg)
.JPG)
.jpg)
.svg)