| Karel de Bazel | ||||
|---|---|---|---|---|
 | ||||
| Persoonsinformatie | ||||
| Nationaliteit |  Nederlands | |||
| Geboortedatum | 14 februari1869 | |||
| Geboorteplaats | Den Helder | |||
| Overlijdensdatum | 28 november1923 | |||
| Overlijdensplaats | Amsterdam | |||
| Beroep | architect,graveur,tekenaar,meubelontwerper, tapijtontwerper, glasontwerper enboekbandontwerper | |||
| Werken | ||||
| Belangrijke gebouwen | De Bazel - kantoor Nederlandsche Handel-Maatschappij in Amsterdam De Bazel - hoofdkantoor Nederlandsche Heidemaatschappij in Arnhem | |||
| Archieflocatie | Nieuwe Instituut | |||
| RKD-profiel | ||||
| ||||
Karel Petrus Cornelis de Bazel (Den Helder,14 februari1869 –Amsterdam,28 november1923) was eenNederlandsarchitect,graveur,tekenaar,meubelontwerper, tapijtontwerper, glaskunstenaar enboekbandontwerper. Hij was de leraar vanAdriaan Frederik van der Weij en de eerste voorzitter van deBond van Nederlandse Architecten (BNA).
Karel de Bazel was een zoon van Karel Pieter Cornelis de Bazel, conciërge van het Ministerie van Marine, en Petronella Elisabeth Koch. De Bazel kwam uit een eenvoudig milieu en bezocht slechts de lagere school. De Bazel begon zijn loopbaan als leerjongen bij een timmerman in een zogeheten timmerwinkel.
Na zijn avondopleidingbouwkunde aan deKoninklijke Academie van Beeldende Kunsten inDen Haag werd hij in1888 aangesteld als tekenaar bij het Haags architectenbureau Nieukerken. In1889 kwam De Bazel via zijn broer, die als vertaler Frans bij een uitgeverij in Leiden werkte, als tekenaar te werken op het bureau vanP.J.H. Cuypers in Amsterdam. Bekend uit deze periode zijn onder andere zijn perspectieftekeningen van deSint-Vituskerk teHilversum en deSint-Bavokathedraal inHaarlem. Cuypers, die zeer onder de indruk was van dit werk, bevorderde De Bazel tot opzichter en later tot chef de bureau. Nadat De Bazel in 1894 lid was geworden van deTheosofische Vereniging kwam het tot een breuk met de katholieke Cuypers. In1895 vormde De Bazel samen metJohannes Ludovicus Mathieu Lauweriks een eigen firma. Tussen 1897 en 1902 gaf hij met hem en metH.J.M. Walenkamp cursussen in de door hen opgerichtetheosofische Vahânaloge in Amsterdam (1896-1931) in tekenen, kunstgeschiedenis enesthetica. Hierbij legden zij verbanden tussen een wiskundige architectonische orde, de natuur en de kosmos.
In1904 richtte hij met zijn zwagerKees Oosschot enKlaas van Leeuwen het beroemd geworden Amsterdamse meubelatelier De Ploeg op. Later was hij, samen metHendrik Petrus Berlage, voorman van een bouwstijl die kenmerkend zou worden voor de tijd in en na deEerste Wereldoorlog: hetRationalisme. De bouwkundige ontwerpen van De Bazel worden gekenmerkt door oosterse invloeden.
De Bazel ontwierp onder andere een kantoorgebouw voor deNederlandsche Handel-Maatschappij, gebouwd1919-1926, aan de Vijzelstraat 32 inAmsterdam, waarin ook veel van de elementen in het interieur door hem zijn ontworpen. De interieurs werden uitgevoerd door de firmaJ.B. Hillen waar ook Oosschot het houtsnijwerk uitvoerde. Het voormalige kantoorgebouw wordt inmiddels naar hemDe Bazel genoemd, en huisvest sinds2007 hetstadsarchief van Amsterdam.
Van 1912 tot 1914 kwam naar ontwerp van De Bazel hetgebouw van de Nederlandse Heidemaatschappij in Arnhem tot stand. In de jaren 1918-1920 ontwierp hij deSynagoge van Enschede, die echter pas na zijn dood voltooid werd.
Ook ontwierp hij in1905 voor deStichting voor Internationalisme een achthoekige Wereldhoofdstad, even buiten Den Haag. Dit plan, dat onder andere voorzag in een Vredespaleis en drie academies, werd echter niet uitgevoerd. In plaats daarvan werd hetVredespaleis opgericht. Wel nam Berlage het op in zijn Uitbreidingsplan voor Den Haag 1908, maar ook dit plan werd niet gerealiseerd.
Een bijzonder werk is de modelboerderij HofstedeOud Bussem (1903) op het landgoed met dezelfde naam inhet Gooi. Dit complex werd gesticht door de vermogende studentJ. van Woensel Kooy (1878-1903). Dit werk werd doorBerlage enDudok zijn beste werk genoemd.
In Den Haag bouwde De Bazel in 1916 een vrijmetselaars- en theosofentempel in de De Ruyterstraat 67 (die nu onderdeel is van het Museum voor Communicatie).
De gemeente Bussum vroeg aan De Bazel om een nieuwe woonwijk voor de arbeiders te ontwerpen, vanaf 1918 werden in de Godelindebuurt 143 woningen gebouwd.[1]
In 1921 kreeg hij van de gemeente Bussum de opdracht om nog een nieuwe woonwijk te ontwerpen, hetBrediuskwartier. Dit werd een van de mooiste en meest compleet overgebleven voorbeelden van een woon/villawijk inAmsterdamse School-stijl in Nederland. In 2006 is de wijk door het rijk officieel aangewezen alsbeschermd dorpsgezicht. Daarnaast ontwierp hij ook woonwijkjes voor arbeiders en middenkader in Eindhoven en Dieren.
De Bazel is niet alleen bekend geworden door zijn werk als bouwkundige, maar hij hield zich ook bezig met het ontwerpen van meubels en gebruiksvoorwerpen. Bekende voorbeelden hiervan zijn de door hem in 1909 vervaardigdeAmsterdamse wieg voorprinses Juliana en een Pulchrikast die hij ontwierp ter gelegenheid van het huwelijk vanKoningin Wilhelmina metprins Hendrik in1901.
Ook depostzegels ter ere van het eeuwfeest van het koninkrijk in1913 werden door De Bazelontworpen. Hiervoor portretteerde hij Koningin Wilhelmina en haar drie voorgangersKoning Willem I,II enIII.
De Bazel maakte in Amsterdam tussen 1913 en 1916 een aantal arbeiderswoningen in deSpaarndammerbuurt. De Bazel was tevens een van de spraakmakende ontwerpers van deglasfabriek inLeerdam, die vanaf1915 kunstenaars inschakelde bij het ontwerpen van gebruiks- en sierglas. Ook architecten alsBerlage enFrank Lloyd Wright behoorden tot de ontwerpers van het Leerdammer glas.
Karel de Bazel overleed ten gevolge van een longaandoening op 54-jarige leeftijd in de trein van zijn woonplaats Bussum naar Amsterdam terwijl hij onderweg was naar de begrafenis van zijn collega-architectMichel de Klerk. Hij maakte de voltooiing van een van zijn belangrijkste ontwerpen - het gebouw van de Nederlandsche Handel-Maatschappij - in 1926 niet meer mee. De Bazel werd begraven opbegraafplaats Westerveld inDriehuis.
