| Kalmaroorlog | ||||
|---|---|---|---|---|
 | ||||
De Kalmaroorlog op eenwandtapijt. | ||||
| Datum | 1611 -1613 | |||
| Locatie | Scandinavië | |||
| Resultaat | Deense overwinning | |||
| Verdrag | Vrede van Knäred | |||
| Strijdende partijen | ||||
| ||||
| Leiders en commandanten | ||||
| ||||
DeKalmaroorlog of deOorlog van Kalmar (Deens:Kalmarkrigen;Zweeds:Kalmarkriget) was een oorlog tussenDenemarken enZweden van1611 tot1613. De oorlog werd gevoerd over de aanspraken van beide landen op het uiterste noorden vanScandinavië. Denemarken wist de belangrijkste steden in het zuiden van Zweden te veroveren, maar het bleek onmogelijk om naar Stockholm door te stoten. Groeiende internationale druk bracht Denemarken tot het sluiten van deVrede van Knäred, waarmee de oorlog werd beëindigd.
De Kalmaroorlog was de laatste oorlog waarin Denemarken zijn positie als belangrijkste macht inNoord-Europa wist te handhaven.
Denemarken was aan het begin van de17e eeuw de machtigste staat in hetOostzeegebied.[1] De controle over deSont en de daarbij behorendeSonttol waren van groot strategisch en economisch belang. Ook de handel en de visvangst in de noordelijkeNoordzee en in deBarentszzee waren in Deense handen. Door het bezit van Noorwegen enSkåneland grensde Denemarken zowel in het westen en noorden als in het zuiden aan Zweden. Het Zweedse buitenlandse beleid werd in belangrijke mate beïnvloed door de angst voor een Deense verovering van Zweden.
Om de omcirkeling door Denemarken te doorbreken begonnen de Zweden langzaam maar zeker het dunbevolkte land rond deNoordkaap in te nemen. Zweedse controle over de Noordkaap zou het ook mogelijk maken om de handel met Rusland viaArchangelsk te beheersen. Het in1595 metRusland geslotenVerdrag van Teusina vormde een wettelijke basis voor de Zweedse gebiedsuitbreiding. Soldaten, belastingophalers en bestuurders drongen steeds verder naar het noorden op, wat tot schermutselingen met de plaatselijke Noorse bevolking leidde. Om zijn aanspraken op deze noordelijke gebieden kracht bij te zetten nam koning Karel IX na zijn kroning in1607 de titel "Koning van de Lappen in het Noordland" aan. Bij het stichten van een nieuwe havenstad op het eilandHisingen, ten noorden van de Sont, schonk Karel IX de nieuweNederlandse bewoners zelfs het recht om in de Barentszzee te vissen. Denemarken protesteerde hiertegen en de Deense koningChristiaan IV reisde zelfs persoonlijk naar het hoge noorden om de Deense soevereiniteit over het gebied te benadrukken.
Het commerciële belang van de noordelijke route naar Rusland werd versterkt door deZweedse oorlog metPolen-Litouwen (1600–1611). KoningSigismund Wasa van Polen was korte tijd koning van Zweden geweest totdat hij in1599 werd afgezet door zijn broer Karel IX. Sigismund bleef echter aanspraak maken op de Zweedse kroon en werd daarin gesteund door Christiaan IV, die Karel IX weigerde te erkennen als rechtmatige koning van Zweden. Om een mogelijke Poolse invasie voor te zijn nam Karel zelf het initiatief toen hij vanuitZweeds EstlandPools Lijfland binnenviel. De oorlog en de Zweedse blokkade van de HanzestadRiga verstoorde de handel in de Oostzee. Veel handelaars probeerden het oorlogsgebied te ontwijken door het Russische achterland van Riga via Archangelsk te bereiken. Hierdoor steeg het belang van de noordelijke route en daalde de opbrengsten van de Sonttol.
Ook in Rusland raakte Zweden betrokken bij een oorlog. Tijdens de chaotischeTijd der Troebelen steunde Zweden eerst de Russische elite tegen de Polen, maar vanaf1610 de begonnen de Zweden deIngrische Oorlog waarbij geprobeerd werd om zo veel mogelijk Russisch grondgebied te veroveren.
Christiaan IV zag door de Zweedse problemen in het oosten een gelegenheid om Zweden te verslaan en zo de problemen inLapland ten gunste van Denemarken op te lossen en misschien zelfs deUnie van Kalmar te herstellen. Christiaan begon zijn vloot uit te breiden, een aantal forten te versterken en liet een nieuwarsenaal aanleggen inKopenhagen. In tegenstelling tot Christiaan IV en Karel IX waren deDeense enZweedse Rijksraad fel gekant tegen een eventuele oorlog. Ook internationaal was er grote weerstand, omdat een oorlog de handel door de Sont zou verstoren.
·
·
Zweedse Onafhankelijkheidsoorlog (1521-1524) ·Zevenjarige Oorlog (1563-1570) ·Kalmaroorlog (1611-1613) ·Deens-Zweedse Oorlog (1643-1645) ·Noordse Oorlog (1655-1660) ·Schoonse Oorlog (1674-1679) ·Noordse Oorlogen:Deens-Zweedse Oorlog (1657-1658) &Zweeds-Nederlandse Oorlog (1658-1660) ·Grote Noordse Oorlog (1700-1721) ·Russisch-Zweedse Oorlog (1788-1790) ·Finse Oorlog (1808-1809)
· ·Lijflandse Oorlog (1558-1583) ·Zevenjarige Oorlog (1563-1570) ·Kalmaroorlog (1611-1613) ·Deens-Zweedse Oorlog (1643-1645)
Noordse Oorlog (1655-1660):Pools-Zweedse Oorlog (1655-1660) ·Russisch-Zweedse Oorlog (1656-1658) ·Deens-Zweedse Oorlog (1657-1658) ·Zweeds-Nederlandse Oorlog (1658-1660)
Schoonse Oorlog (1675-1679) ·Grote Noordse Oorlog (1700-1721)
