Westelijk Nieuw-Guinea,Irian Barat (West-Irian) is het westelijke deel van hetMelanesische eilandNieuw-Guinea.
Westelijk Nieuw-Guinea omvat de zes huidige Indonesische provincies:Papoea,West-Papoea, Papoea Gebergte, Centraal Papoea, Zuid Papoea en Zuidwest Papoea (sinds 2022).
Vanaf 1949 tot 1962 was het gebied een Nederlandsekolonie onder de naamNederlands-Nieuw-Guinea. DeNieuw-Guinea Raad was het vertegenwoordigend bestuur van de Nederlandse kolonieNederlands-Nieuw-Guinea tussen april1961 en april1963. De Indonesische presidentSoekarno wilde echter dat het gebied deel ging uitmaken van derepubliekIndonesië, en probeerde dit te realiseren via deVerenigde Naties. Ook dreigde hij in het gebied een oorlog te ontketenen, en stuurde militaire infiltranten. In 1962 werd het bestuur tijdelijk aan de Verenigde Naties overgedragen (UNTEA), en in 1963 kreeg Indonesië zeggenschap over het gebied, dat de naamIrian Barat kreeg. Na het aftreden van Soekarno en het aantreden vanSoeharto als president van Indonesië werd de naam van het gebied omgedoopt tot Irian Jaya.[1] In 2000 besloot presidentAbdurrahman Wahid de provincie de naam Papoea te geven.
De naam Irian Barat of West-Irian moet niet worden verward met de naam van de westelijke deelprovincie van het gebied. Deze deelprovincie werd tot 2007West-Irian Jaya (Irian Jaya Barat) genoemd, en sinds 2007West-Papoea (Papua Barat).
Sprekers kiezen de naam voor Westelijk Nieuw-Guinea op basis van hun politieke oriëntatie.
Het woordIrian is afkomstig uit de taal van het eilandBiak en wordt ook wel geschreven alsIrrian. De betekenis van het woord isoprijzend, en doelt op het in de verte oprijzende land gezien vanuit het perspectief van het eiland Biak. Bedoeld wordt dan het grote, broeierig warme land vanNieuw-Guinea. In 1945-1946 is door een aantal inwoners van Biak voorgesteld het woord Irian te gebruiken als aanduiding voor het gebied vanNederlands-Nieuw-Guinea als tegenhanger van deze als koloniaal gevoelde naam voor het gebied. Het woordPapoea als naam voor het gebied werd toen als denigrerend beschouwd. Een inwoner van Nederlands-Nieuw-Guinea zou dan eenIrianees zijn. De woorden Irian en Irianees zouden kunnen fungeren als aanduiding van een gezamenlijke identiteit van de volken van Nederlands-Nieuw-Guinea, die van oorsprong geen samenhangende relatie met elkaar hadden en vaak zich van elkaars bestaan niet bewust waren.
De naam Irian kwam officieel in zwang na de overdracht van het bestuur aanIndonesië in1963. De Indonesiërs gaven het gebied de naam Irian Barat (West-Irian). PresidentSoeharto doopte de naam later om tot Irian Jaya ofGlorieus Irian, een naam die tot2000 in stand zou blijven.
De naamIrian raakte bij de plaatselijke bevolking in diskrediet toen men erachter kwam dat het woord in het Arabisch de betekenis heeft vannaakte mens. Irian Jaya zou dan vertaald kunnen worden alsoverwinning op de naakte mensen, een voor de Papoea-bevolking van het gebied beledigende naam, die bovendien het gevoel van onderdrukking door het Indonesische regime versterkte. President Wahid stelde daarom voor de naam van het gebied te veranderen in Papoea.
Desondanks wordt de naam Irian Jaya nog steeds gebruikt, met name door nationalistische Indonesiërs en voormannen van het Indonesische leger.
Onder het bewind van de Indonesische presidentAbdurrahman Wahid werd aan Westelijk Nieuw-Guinea de naamPapoea gegeven. Onafhankelijkheidsactivisten verwijzen naar de regio als deRepubliek West-Papoea, terwijl Indonesië sinds 2007 ookWest-Papoea gebruiken om demeest westelijke provincie van Nieuw-Guinea te noemen.
PresidentMegawati Soekarnoputri besloot onder druk van de Binnenlandse VeiligheidsdienstBIN en het Indonesische leger TNI,Tentara Nasional Indonesia, om perdecreet in januari 2003 Westelijk Nieuw-Guinea in de drie provincies te verdelen. Een provincieWest-Irian Jaya ofIrian Jaya (Irja) Barat metManokwari als hoofdstad en een provincieMidden-Irian Jaya ofIrian Jaya Tengah metTimika als hoofdstad, terwijl het restant, het oostelijke deel van Westelijk Nieuw-Guinea, gewoon Papoea bleef heten metJayapura (regentschap/Kota Madya) als hoofdstad.
Uiteindelijk is, na massale protesten van de bevolking en een juridische procedure tot het hooggerechtshof, alleen West-Irian Jaya gevormd, als afsplitsing van de oorspronkelijke provincie Papoea. In 2007 werd de afgesplitste provincie omgedoopt inWest-Papoea.
Bronnen, noten en/of referenties
↑(en)Papua. Encyclopædia Britannica. Geraadpleegd op15 februari 2023.
