| Ira Gershwin | ||||
|---|---|---|---|---|
 | ||||
Ira Gershwin omstreeks 1925 | ||||
| Algemene informatie | ||||
| Volledige naam | Israel (Isidor) Gershwin | |||
| Geboren | 6 december1896 | |||
| Geboorteplaats | Manhattan | |||
| Overleden | 17 augustus1983 | |||
| Overlijdensplaats | Beverly Hills | |||
| Land |  Verenigde Staten | |||
| Werk | ||||
| Jaren actief | 1918-1954 | |||
| Genre(s) | musical,revue,opera | |||
| Beroep | tekstschrijver | |||
| Officiële website (en)AllMusic-profiel (en)Discogs-profiel (en)IMDb-profiel (en)MusicBrainz-profiel | ||||
| ||||
Ira Gershwin (geboren als Israel Gershovitz,6 december1896 –17 augustus1983) was eenAmerikaanstekstschrijver. Hij werkte met verschillendecomponisten, maar het vaakst met zijn jongere broerGeorge Gershwin. Verschillende teksten van hem zijnevergreens geworden en behoren tot het vasterepertoire van veeljazz-zangers en -zangeressen.
Ira was de oudste zoon van Morris en Rose Gershwin. Vader Morris heette eigenlijk Gershovitz en was eenJoods-Russische immigrant uitSint-Petersburg die in 1890 naarNew York emigreerde om daar een nieuw bestaan op te bouwen. Hij veranderde zijn achternaam rond 1894 in Gershvine die George later op zijn beurt in 1920 in Gershwin veranderde. Na Ira volgden nog twee broers, George en Arthur en een zus, Francis. Ira was een intelligente knaap en de familie zag voor hem een loopbaan in het onderwijs in het verschiet liggen. Maar Ira had niets met wiskunde en andereexacte vakken. Zijn interesse ging meer naar tekenen en naar derevues vanGilbert and Sullivan, de populaireEngelsemusical componisten ten tijde van de eeuwwisseling19e en20e eeuw. Via het werk van George, die als songplugger werkte bij een van de uitgeverijen opTin Pan Alley, kwam Ira in aanraking met het schrijven van liedteksten. Dat ging hem heel goed af. Zijn eerste officiële song wasHoney Moon uit de musical ‘Two Little Girls in Blue’ (1921), met muziek van Paul Lannin en Vincent Youmans, uitgegeven bij uitgeverij Harms. Ira bleek veel gevoel voor taal te hebben en vooral voor de combinatie muziek – tekst. Terwijl hij zijn vader hielp in een van diens zaken, een Russisch-Turks badhuis inHarlem, begon hij ook zelf teksten te schrijven. Een daarvan werd door zijn broer George in 1918 op muziek gezet, om echter niet onder de vlag van zijn broer te varen, gebruikte Ira hetpseudoniem Arthur Francis. Er volgden meerdere gezamenlijke projecten en valse starten alvorens ze samen in 1924 hun eerste complete musical maakten:Lady, Be Good!
Pas met de dood van George in 1937 kwam er een eind aan hun unieke samenwerking; ze voelden elkaar feilloos aan, hadden respect voor elkaars talent, hadden nooit ruzie of misverstanden en woonden zelfs bij elkaar in huis. Met George schreef hij meer dan een dozijnBroadwayshows, met beroemde nummers alsI Got Rhythm,Embraceable You,The Man I Love enSomeone to Watch Over Me. Hij was ook verantwoordelijk, samen metDuBose Heyward, voor hetlibretto en de liedteksten van George'soperaPorgy and Bess uit 1935. Het succes van George heeft het creatieve aandeel van Ira enigszins overschaduwd. Het schrijven van liedteksten hield echter, na het vroege overlijden van George, niet op. Hij werkte ook samen met componisten als Jerome Kern,Kurt Weill, Harry Warren,Aaron Copland enHarold Arlen.
Halverwege de jaren 50 stopte hij met het schrijven van teksten om zich te kunnen wijden aan de inventarisering en annotatie van documenten en manuscripten voor de Gershwin Collection in deLibrary of Congress inWashington D.C. Zijn veelgeprezen boekLyrics on Several Occasions uit 1959, een autobiografische verzameling van zijn teksten, is een belangrijke bron voor het bestuderen van de kunst van tekstschrijver in het algemeen maar vooral tijdens de ‘gouden jaren’ van de Amerikaanse musical.
Samen met George S Kaufman en Morrie Ryskind ontving Ira in 1932 dePulitzerprijs voor Drama voorOf Thee I Sing en in 1966 ontving hij eeneredoctoraat van deUniversiteit van Maryland.
Ira trouwde in 1926 met Leonore Strunsky. Hij stierf in augustus 1983 op 86-jarige leeftijd aan eenhartaanval thuis inBeverly Hills (Californië). Hij ligt begraven op Westchester Hills Cemetery, Hastings-on-Hudson, New York, dezelfde begraafplaats waar George ligt. Leonore stierf in 1991.
Na het overlijden van Ira richtte Leonore in 1987 het Ira Gershwin Literacy Center op in University Settlement, een eeuwenoud instituut in Eldridge Street 185 in deLower East Side, een buurt in het New Yorkse stadsdeelManhattan. De stichting heeft als doel Engelstalige onderwijs te geven aan voornamelijk Amerikanen met eenChinese enSpaanse achtergrond. De George and Ira Gershwin Collection en de Ira Gershwin Files van het Law Office van Leonard Saxe bevinden zich beiden in de Library of Congress Music Division. De Edward Jablonski en Lawrence D. Stewart Gershwin Collectie van het Harry Ransom Humanities Research Center van deUniversiteit van Texas inAustin bezit een aantalmanuscripten van Ira en wat ander materiaal zoals foto's en tekeningen.
In 2007 noemde de Library of Congress de prijs voor Popular Song naar Ira en zijn broer George: de ‘Gershwin Prize’. De prijs, op het gebied van populaire muziek een heel hoge eer, wordt jaarlijks uitgereikt aan een componist of artiest wiens levenslange bijdrage een voorbeeld is van een uitzonderlijke klasse die vergelijkbaar is met het werk van de gebroeders Gershwin. Winnaars van deze prijs zijn o.a.:Gloria Estefan (2019);Tony Bennett (2017);Smokey Robinson (2016);Billy Joel (2014);Burt Bacharach (2012);Paul McCartney (2010);Stevie Wonder (2009) enPaul Simon in 2007 als eerste.
