Identiteit is de eenheid van wezen, volkomen overeenstemming en gelijkheid. Het beeld dat iemand van zichzelf heeft, is hetzelfbeeld ofzelfconcept. Er zijn verschillende soorten van het begrip identiteit te onderscheiden, zoalspersoonlijke,genetische,sociale,culturele ennationale identiteit.
Twee exemplaren van een nauwkeurig bepaald object kan men per definitie identiek noemen. Aan de andere kant is een verwisseling ervan toch in zekere zin een verandering. Op basis van het model waarbij de twee exemplaren volmaakt hetzelfde zijn, maar zich alleen op een verschillende locatie bevinden, is er geen verschil tussen de begin- en eindtoestand van de verwisseling. Als echter de verwisseling gezien wordt als proces dat de verwisseling van fysieke objecten modelleert, in een tijdsinterval, waarbij op de tussentijden tussenposities worden ingenomen, dan is er verschil tussen verwisseling en ieder op zijn oude plaats terugkomen. In die zin hebben de identieke objecten een eigen identiteit.
ZiePersoonsidentiteit voor het hoofdartikel over dit onderwerp.De vraag naar de persoonsidentiteit van iemand is een centrale vraag in defilosofie van de geest. Filosofisch is persoonsidentiteit de uniekenumerieke identiteit van een persoon door detijd heen. De filosofische vraag is wat een persoon op meerdere tijdstippen tot dezelfde persoon maakt. Klassieke oplossingen bestaan eruit te wijzen naar het lichaam enerzijds en anderzijds naar een bepaalde continuïteit van de geest, zoals een continuïteit van herinneringen ofbewustzijn. Klassieke filosofen die zich hiermee hebben beziggehouden, zijnJohn Locke enDavid Hume. Er is geen uitsluitend antwoord op deze vraag gevonden. Defilosofie slaagt er niet in uit te leggen hoe het nu komt dat een persoon inderdaad op twee verschillende tijdstippen nog dezelfde persoon is. Sommige filosofen hebben dan ook geconcludeerd dat dit een onoplosbaar probleem is, anderen zoalsDerek Parfit, betogen dan weer dat zoiets als persoonsidentiteit niet belangrijk is.
In de psychologie wordt over het algemeen gesteld dat depersoonlijke identiteit bestaat uit drie elkaar beïnvloedende componenten, decognitieve component waarmeezelfwaarneming kan worden toegepast, deaffectieve component waarmee wordt waargenomen en gevoeld enzelfevaluatie mogelijk wordt en deconatieve component waarmee hethandelen tot stand komt. Samen met desociale identiteit moet deze hetzelf vormen.
Erik Erikson onderscheidt in zijn model van identiteitsontwikkeling acht fasen:
Sociale identiteit is het bewustzijn van een persoon tot een bepaalde groep te behoren en door anderen als zodanig behandeld te worden. Die groep heeft een gewenst zelfbeeld en wordt door anderen als uniek onderscheiden. Het zelfbeeld hoeft niet overeen te komen met het beeld dat buitenstaanders van een groep hebben, dat vaak gekenmerkt wordt doorstereotypes. Als zodanig wordt het begrip pas vanaf de jaren 1960 gebruikt.
De sociale identiteit is opgebouwd uit de identiteit van groepen waartoe iemand kan behoren, zoals denationale,culturele,geslachts-,politieke ofstedelijke identiteit. Dit geheel heeft invloed op hethandelen van een persoon, maar daarbij speelt ook depersoonlijke identiteit een rol. Door dit laatste kan men zich onderscheiden binnen een groep. Bij een negatieve beeldvorming in de buitenwereld wordt de persoonlijke identiteit vaak nauw verbonden met de collectieve identiteit, zowel binnen de groep als daarbuiten.
In hetprimordialisme wordt gesteld dat culturele identiteit gemaakt is door de mensen vroeger. Het heeft een kwaliteit die doorgeven wordt en uitgebouwd en waarvan het veelal ongewenst is dat deze ondermijnd wordt. Een culturele identiteit - zoveel hebben de studies van onder meerHobsbawm,Anderson enGellner ondertussen duidelijk gemaakt - is eeningebeelde gemeenschap, het resultaat van een toeschrijvingsproces. Een culturele identiteit ontstaat als een samenleving kiest voor eengroepsverbondenheid die deze zelf definieert op grond van gemeenschappelijke waarden en normen (zie ook:Amitai Etzioni) en op grond van een gemeenschappelijk verleden. Culturele identiteit is een toeschrijvingsproces dat wortelt in een historisch continuïteitsbesef. Het is dan ook niet verwonderlijk dat jonge naties zich beijveren om zichzelf een groots verleden toe te schrijven.
Nationale identiteit is de collectieveidentificatie met denatiestaat. De nationale identiteit is onderdeel van desociale identiteit.Benedict Anderson spreekt overnaties alsverbeelde gemeenschappen omdat men elkaar nooit allemaal persoonlijk kan kennen, maar er onderling wel eenbinding wordt gevoeld.Stuart Hall stelt dan ook dat de nationale identiteit niet aangeboren is, maar dat er sprake is van culturelerepresentatie. Daartoe worden verhalen gebruikt waarmee men zich kan identificeren, wat tot uiting komt innationale geschiedenissen,literatuur, onderwijs en de media, maar ook in watEric Hobsbawm enTerence Rangeruitgevonden tradities noemen. Het proces werd versterkt door deculturele homogenisering die plaatsvond door de verspreiding van eenstandaardtaal, eenstandaardtijd en omgangsvormen enlevensstijlen die nog wel variëren met desociale rol, maar niet meer streekgebonden zijn.
Pan-Europese identiteit verwijst naar zowel de betekenis van persoonlijke identificatie met Europa als naar de identiteit van Europa als een geheel.
Online-identiteit is de identiteit die gebruikers van een sociaal netwerk definieert in online gemeenschappen. Hoewel sommige mensen het gebruik van huneigennaamonline prefereren, identificeren de meesteinternetgebruikers zich liever met eenpseudoniem, die een variabele hoeveelheid identiteitsinformatie kan onthullen. Op sommigeinternetforums,MUD's,instant messaging, enMMOG's kunnen gebruikers zich visueel identificeren door eenavatar te kiezen, een grafisch beeld ter grootte van eenpictogram, ook welicon. Wanneer gebruikers op elkaar reageren met een gevestigde online identiteit, verwerft die een zekerereputatie, die hen in staat stelt te beslissen of deze identiteit te vertrouwen is.
