Het gebied van het huidige Hongarije werd voor het eerst genoemd als de Romeinen rond het begin van de jaartelling het deel ten westen van deDonau bezetten en toevoegden aan de provinciePannonia. Het land werd toen bewoond doorIllyriërs enKelten die al snel onder invloed van de Romeinse cultuur kwamen. Het rijk werd echter steeds bedreigd door de 'barbaren' aan de andere kant van de Donau, en in de 5e eeuw konden de Romeinen de grens niet meer verdedigen tegen deHunnen.
Na de Hunnen kwam het gebied aan beide zijden van de Donau in handen van steeds andere volken met een Germaanse, Iraanse, Turkse of Slavische achtergrond. Rond het jaar 896 deden ook deHongaren (of Magyaren) hun intrede. Ze onderwierpen de inwoners van dePannonische Vlakte en omringende gebieden en waren door hun strooptochten een eeuw lang de schrik van heel Europa. De kroning vanStefan I (ook wel bekend als Stefanus de Heilige) als eerste christelijke koning, in het jaar 1000, liet echter zien dat de Hongaren in staat waren zich aan hun omgeving aan te passen en te overleven.
Het vroege Hongaarse koninkrijk kende bij tijden grote successen, maar werd intern verzwakt door de voortdurende machtsstrijd tussen koning en adel. In 1301 stierf de laatste koning uit deHongaarse Árpád-dynastie, waarna de kroon door vererving in handen van het (Litouws-Poolse)Huis Jagiello en uiteindelijk in die van de (Oostenrijkse)Habsburgers kwam. Maar ondertussen werd Hongarije bedreigd door een nieuwe tegenstander, hetOttomaanse Rijk. DeSlag bij Mohács (1526) luidde een 150 jaar durende Turkse bezettingstijd in, waarbij het land uit drie delen kwam te bestaan: een Turks middendeel (inclusief de hoofdstad Boeda)(Ottomaans Hongarije), een koninkrijk onder Habsburgs bestuur (Koninklijk Hongarije (1526-1867)) in het noorden en westen met Pozsony (Pressburg / Bratislava) als hoofdstad, enTranssylvanië, een vazalstaat van de Turken, in het zuidoosten. Toch werd ditTranssylvanië (Erdély) het centrum van de Hongaarse cultuur in deze moeilijke periode.
Na het mislukteBeleg van Wenen (1683) dreven de Oostenrijkers de Turken een heel eind terug en viel heel Hongarije in Habsburgse handen. In de 18e en 19e eeuw kwamen de Hongaren, althans hun ontevreden adellijke leiders, een aantal keren in opstand tegen de Oostenrijkers. Onder andere in de 18e eeuw, tijdensRákóczi's Opstand. De vrijheidsstrijd van 1848 (Hongaarse Revolutie van 1848) wordt nog jaarlijks op 15 maart herdacht. Alle opstanden mislukten, maar in 1867 bereikten Oostenrijk en Hongarije alsnog een compromis, deAusgleich. Hiermee kreeg het koninkrijk Hongarije een min of meer gelijkwaardige status in deOostenrijks-Hongaarse Dubbelmonarchie. De Hongaren bestuurden voortaan niet alleen zichzelf, maar ook de vele nationale minderheden in hun koninkrijk, waartegen eenmagyarisatiepolitiek gevoerd werd. Uitzondering daarop vormde hetKoninkrijk Kroatië en Slavonië. De Kroaten sloten met de Hongaren een overeenkomst, deHongaars-Kroatische Ausgleich waarin geregeld werd dat de Kroaten zelfbestuur hadden onder de Hongaarse kroon.
Na de nederlaag in deEerste Wereldoorlog viel de dubbelmonarchie in vele stukken uiteen; er ontstond een onafhankelijk Hongarije, maar krachtens hetVerdrag van Trianon (4 juni 1920) raakte het ten opzichte van het gebied dat vroeger onder Hongaars bestuur stond twee derde van zijn grondgebied en – met alle minderheden – driekwart van zijn inwoners kwijt. Pogingen om in het resterende deel van het land een democratische, en vervolgens een communistische republiek te vestigen (deHongaarse Radenrepubliek) mislukten. De macht kwam in handen van de autoritaire admiraalMiklós Horthy, die tijdens hetinterbellum alles in het werk stelde om de verloren gebieden te herwinnen.
Horthy zocht toenadering totnazi-Duitsland en met Duitse hulp kreeg Hongarije een deel van Transsylvanië en Slowakije terug dankzij deEerste enTweede Scheidsrechterlijke Uitspraak van Wenen. Het land kreeg daarmee grote gebieden van buurlanden in handen waarHongaarse minderheden leefden. De bevolking van de staat nam door de grenswijzigingen toe van 8,6 naar ruim 14 miljoen inwoners, het aantal etnische Hongaren van 8 miljoen naar 11.881.455. Meer problematisch was dat er met de annexatie vanNoord-Transsylvanië ook 1 051 026 Roemenen binnen de grenzen kwamen (7% van de bevolking in 1941) en dat er alsnog 407.188 etnische Hongaren inZuid-Transsylvanië en overig Roemenië achterbleven.
Toen Horthy in 1942/1943 (met de Duitse nederlaag 2 jaar later in zicht) gesprekken aanknoopte met degeallieerden, werd hij afgezet en geïnterneerd, en in maart 1944 werd Hongarije door Duitsland bezet. Met hulp van de lokale fascisten, dePijlkruisers, werd in minder dan een jaar ruim de helft van de Joodse bevolking (circa 440.000 van de 840.000 mensen) naar het vernietigingskampAuschwitz-Birkenau afgevoerd. In totaal kwamen 565.000 Hongaarse Joden om het leven. Deze deportatie is ook bekend onder de naamAktion Höss.
In Boedapest spanden diverse buitenlandse diplomaten zich zeer uitvoerig in om Joden te redden. De succesvolste onder hen was de ZwitserCarl Lutz, bijgestaan door de Vaticaansenuntius, monseigneurAngelo Rotta, de vertegenwoordiger van hetInternationale Rode Kruis,Friedrich Born,Giorgio Perlasca en de Zweedse diplomaatRaoul Wallenberg, die bekend werd doordat hij aan het eind van de oorlog verdween.
De troepen van deSovjet-Unie waren in 1945 bevrijders, maar tegelijk ook nieuwe bezetters. Een tweede poging om een democratische republiek te vestigen was gedoemd te mislukken, Hongarije moest tot hetOostblok toetreden. NaStalins dood leek er ruimte voor meer vrijheid, maar de onderdrukking van deHongaarse Opstand van 1956 maakte duidelijk dat die vrijheid zeer beperkt was. Veel Hongaren vluchtten naar het westen. Onder het bewind vanJános Kádár bleef het politieke systeem repressief, maar op economisch gebied werden de communistische principes vanaf de jaren zestig flexibel toegepast. De consument kreeg meer aandacht, er was enige ruimte voor particulier initiatief. Het land werd daarom door de westerlingen gezien als het "minst onaantrekkelijke" land van hetOostblok.
In de jaren tachtig ontstond in de communistische partij een belangrijke groep die ook meer politieke vrijheid wilde toestaan. Toen de ontwikkelingen in de Sovjet-Unie dat mogelijk maakten werd de oude Kádár terzijde geschoven en begon het bewind zichzelf te hervormen. In 1989 werden de leiders van de opstand van 1956 in ere hersteld. Op 19 augustus 1989 opende men hetIJzeren Gordijn tijdens dePan-Europese picknick en in oktober van dat jaar werd in overleg met de democratische oppositie devolksrepubliek ontbonden en vervangen door de Republiek Hongarije. De eerste vrije parlementsverkiezingen vonden in 1990 plaats. Door hetuiteenvallen van de Sovjet-Unie in 1991 kon Hongarije ook in de buitenlandse politiek vrije keuzes maken: het land trad na volksraadplegingen toe tot deNAVO (1999) en deEuropese Unie (2004).
Hongarije ontwikkelde zich vanaf de val van het IJzeren Gordijn als een vrije democratie. In eerste instantie wisselden de rechtse en linkse partijen elkaar af. Het conservatieveMDF leverde de eerste vrije president. Later regeerden afwisselend het conservatieveFidesz vanViktor Orbán en het socialistische MSZP vanFerenc Gyurcsány. Sinds 2010 is de eerstgenoemde aan de macht en zijn er diverse hervormingen in het kiesstelsel en de grondwet doorgevoerd. Fidesz heeft een twee-derde meerderheid in het parlement.
Hongarije heeft een gematigdlandklimaat. In de hoogste delen van het Transdanubisch Middelgebergte en het Noordelijk Middelgebergte heerst een subalpien klimaat. De Grote Laagvlakte heeft een echt landklimaat. Rond de stadPécs in Zuidwest-Hongarije , heerst een soortmediterraan klimaat, mede door de beschutting van hetMecsekgebergte. Hongarije heeft koude, natte winters en warme zomers.
De gemiddelde januari-temperatuur is in het westen en zuidwesten ca. 0 °C. De gemiddelde juli-temperatuur ligt tussen 18 °C in het noordwesten en 22 °C in het zuidoosten. Hongarije heeft vrij veel zonne-uren, gemiddeld 2000 uur per jaar.De jaarlijkse gemiddelde neerslag (500 mm) is vrij laag als gevolg van deregenschaduw van deAlpen, maar varieert onder invloed van de Atlantische Oceaan. In de winter is het land soms bedekt met een dik sneeuwtapijt.
Naar landschap kan Hongarije ruwweg in vier delen opgedeeld worden. Verreweg de omvangrijkste daarvan is deGrote Hongaarse Laagvlakte of de Alföld, ten oosten van de Donau. Deze vlakte beslaat het midden en zuidoosten van het land, waar zich ooit de Hongaarsepoesta (vertaald uit het Slavisch: leegte) uitstrekte. In het oosten wordt de vlakte net over de grens in Oekraïne en Noord-Roemenië begrensd door de oostelijkeKarpaten. In het zuiden zet de Alföld zich voort in Roemenië en Servië om daar uiteindelijk te eindigen tegen de zuidelijke Karpaten. Midden door de vlakte stroomt deTisza (584 km), in grootte de tweede rivier van Hongarije.
Het tweede landschapstype is dat van de bergen in het noorden (Felföld), langs de grens met Slowakije. Dit is hetNoord-Hongaars middelgebergte, gevormd door uitlopers van het noordelijke deel van de Karpaten. Het Hongaarse gebergte wordt weer in verschillende delen onderscheiden. De hoogste berg van het land, deKékes (1014 m) ligt in hetMátragebergte, meer naar het oosten begint hetBükkgebergte.
Ten westen van deDonau (Duna, 417 km in Hongarije) zet dePannonische Vlakte zich voort in het glooiende landschap vanTransdanubië. Helemaal in het zuiden ligt hetMecsekgebergte, in het zuidwesten vormt deDrau (Dráva) de grens met Kroatië. In het noorden wordt dit deel van het land begrensd door hetTransdanubisch Middelgebergte, waarvan hetBakonygebergte het grootste deel vormt. Ten zuiden van de Bakony ligt hetBalatonmeer, het grootste meer van Centraal-Europa (596 km²). BovenBoedapest sluiten de Transdanubische en het Noord-Hongaarse bergruggen op elkaar aan. Hier moet de Donau zich bij deDonauknie een weg door de bergen banen.
Ten noordwesten van het Transdanubisch Middelgebergte bevindt zich het laatste van de vier hoofdlandschappen, deKleine Hongaarse Laagvlakte, die zich over de Donau voortzet in Slowakije. Het Hongaarse deel wordt doorsneden door de rivier deRába en eindigt ten westen vanSzombathely tegen de uitlopers van de Alpen, voorbeelden van deze uitlopers zijn hetGünser gebergte en hetÖdenburgergebergte , deze bergketens lopen door tot inBurgenland. HetÖdenburgergebergte begrenst deels de westelijke zijde van hetNeusiedlermeer. Dit laatst genoemdesteppemeer is na het eerder genoemdeBalatonmeer, het grootste vanMidden-Europa.
Demografische ontwikkeling in de periode 1870-2003
Hongarije telt circa 9,7 miljoen inwoners (2019). Dit was in 1980 nog 10.709.463, maar sindsdien is het geboortecijfer sneller gedaald dan het sterftecijfer. Het geboortecijfer ligt ongeveer rond het Europese gemiddelde, maar het sterftecijfer is hoog in verhouding tot het economisch niveau van het land. De levensverwachting voor mannen is 68,6 jaar, dat is 7 jaar minder dan het EU-gemiddelde. Voor vrouwen is de levensverwachting van 76,9 jaar de laagste binnen de EU(2004).[4]
Net buiten de grenzen wonen in de buurlanden nog eens 2,1 miljoen etnische Hongaren (census 2011).
Naaretniciteit is de Hongaarse bevolking vrij homogeen. Volgens de volkstelling van 2001 maken de etnischeHongaren 92% van de bevolking uit. De grootsteminderheidsgroep vormen deRoma ("zigeuners"). Ongeveer 190.000 Hongaren gaven bij de volkstelling aan tot deze groep te behoren. In werkelijkheid zijn het er meer: de schattingen variëren van 400.000 tot 600.000.Daarnaast vormen deetnische Duitsers,Slowaken enKroaten in Hongarije minderheden van enige omvang. Ook bij deze groepen zijn de werkelijke aantallen hoger dan die in de volkstelling. De overige minderheden, onder meerRoethenen, worden op minder dan 0,25% van de bevolking geschat.
De situatie van de Roma/zigeuners is moeilijk en is er sinds de val van het communisme alleen maar op achteruitgegaan. Het opleidingsniveau is laag, de werkloosheid hoog. Er is sprake van een vicieuze cirkel van armoede, criminaliteit en discriminatie.
HetHongaars (magyar) is de officiële taal van Hongarije. Het is eenFinoegrische taal, die geen enkele verwantschap heeft met de naburige talen. Naar Nederlandse maatstaven is de kennis van vreemde talen matig, echter sinds de val van het communisme is vooral de jeugd bezig met een inhaalbeweging en legt zich voornamelijk toe op de studie van de Engelse taal. Mensen op leeftijd zullen eerder een mondje Duits praten.
In 2011 werd een nieuwe volkstelling gehouden. Hieruit is gebleken dat het aantal Roma toen 315.583 was. De Duitsers vormden de tweede grote minderheid van Hongarije met 185.696 personen. In totaal vormden de minderheden een groep van 644.524 personen op een totale bevolking van 9.937.628 inwoners.
De Hongaarse Republiek heeft een verantwoordelijkheidsgevoel voor het lot van de Hongaren van buiten haar grenzen, en zal hun relaties met Hongarije aanmoedigen en koesteren.
Hongarije is nog steeds zeer begaan met het lot van in het buitenland wonende Hongaren. Dit vertaalde zich in 2001 bijvoorbeeld in destatuswet, die voor grote spanningen zorgde met Slowakije en Roemenië. In 2010 werd de wet op het dubbel staatsburgerschap aangenomen. Dit betekent dat Hongaren van de etnische minderheden in de buurlanden een Hongaars paspoort kunnen krijgen. In november 2013 werd bekend dat er inmiddels 500.000 Hongaren uit de buurlanden hiervan gebruik hebben gemaakt. Met name Slowakije probeert dit tegen te gaan. Slowaakse Hongaren die het Hongaarse paspoort krijgen worden verplicht het Slowaaks staatsburgerschap op te geven.
In 2020 maakte de Hongaarse minister Zsolt Semjén bekend dat er in de 10 jaar van vereenvoudiging van de regels omtrent het Hongaars staatsburgerschap 940.000 Hongaren uit de buurlanden hiervan gebruik hebben gemaakt en hun eed/gelofte hebben afgelegd. De traditionele nationalisatie leverde nog eens 160.000 nieuwe Hongaarse staatsburgers op. Hiermee is het aantal Hongaarse staatsburgers die wonen in de buurlanden in 10 jaar tijd opgelopen tot 1,1 miljoen.[9]
Regio's in buurlanden met een grote Hongaarse minderheid
Hongaren in en rondom HongarijeTweetalig (Roemeens-Hongaars) bord in Roemenië
Langs vrijwel de gehele Hongaarse landsgrens liggen regio's met een Hongaarstalige bevolking. In Roemenië ligt ook verder naar het centrum van het land een Hongaarse regio; hetSzeklerland. In de volgende regio's is het aantal en aandeel van de Hongaren op de totale bevolking het hoogst:
DeRooms-Katholieke Kerk in Hongarije telt vier aartsbisdommen (Eger,Esztergom-Boedapest,Kalocsa en het in 1993 opgerichteVeszprém) en 12 bisdommen. De aartsbisschop van Esztergom is tevens primaat van Hongarije en krijgt ambtshalve dekardinaalshoed. De Katholieke Kerk werd na 1945 zwaar verdrukt door het communistische regime. In 1948 werdkardinaal Mindszenty gearresteerd en in 1949 veroordeeld tot levenslange gevangenisstraf. De grondwet van 1949 vermeldde formelevrijheid van religie en een volledige scheiding van Kerk en staat. In 1951 volgdenschijnproces en veroordeling van de aartsbisschop van Kalocsa,József Grősz. Pas in de jaren 1960 kwam er enige ontspanning in de relatie tussen de Kerk en het regime. In september 1964 kwam een beperkte overeenkomst met het Vaticaan tot stand, de eerste van deze aard tussen deHeilige Stoel en een communistisch land. In 1971 volgde een herziening van het sinds 1950 bestaande verdrag tussen de Hongaarse staat en de Kerk, waarbij de katholieke geestelijken meer ruimte kregen op het terrein van de zielzorg en binnen hun eigen organisatie. Ook in financieel opzicht werd de positie van de Katholieke Kerk verbeterd. Na deval van het communisme werden in 1990 de diplomatieke betrekkingen met de Heilige Stoel volledig hersteld.
Bij deopstand van 1956 werd kardinaal Mindszenty bevrijd, maar toen de Sovjettroepen op 4 november naar Boedapest terugkeerden, zocht hij zijn toevlucht in de Amerikaanse ambassade waar hij tot 1971 noodgedwongen verbleef.
Bijzonderheid is dat naast de Hongaarse aartsbisdommen binnen de grenzen er ook in buurlanden Hongaarse Rooms Katholieke gemeenschappen leven. Zo is er het bisdom van Munkács in Oekraïne, hetAartsbisdom Alba Iulia, het Bisdom Oradea, Bisdom Satu Mare en Bisdom Timisoare in Roemenië en hetBisdom Subotica enBisdom Zrenjanin in Servië met voornamelijk Hongaarstalige gelovigen.
Na 1989 is Hongarije overgestapt van eenplaneconomie met marktelementen naar eensociale markteconomie. Onrendabele bedrijven zijn gesloten, delandbouwcollectieven ontbonden. De eerste paar jaar leidde dit tot een scherpe daling van de productie, maar sinds 1993 neemt hetbnp weer toe. Het voor inflatie gecorrigeerde inkomen bleef aanvankelijk bij het bnp achter en evenaarde pas in 2002 het niveau van 1989.
In de periode 2000-2005 was de jaarlijkse groei van gemiddeld 4% hoger dan die in de oude EU-landen en de stijging van de inkomens lag aanzienlijk boven het EU-gemiddelde. Verwacht mag worden dat de achterstand op het westen geleidelijk verder zal worden ingelopen, maar zeker niet alle Hongaren gaan erop vooruit. Geschat wordt dat ca. 15% van de bevolking in armoede leeft.[12]
Buitenlandse investeringen zijn belangrijk voor de transformatie van de economie. Vooral de particuliere investeringen, die een veelvoud zijn van de steun die door de EU is verstrekt. Dit betekent wel dat de meeste grote bedrijven door buitenlandse ondernemingen zijn overgenomen, wat natuurlijk afkeer wekt.
De motieven voor buitenlandse ondernemingen om zich in Hongarije te vestigen verschillen. Soms gaat het om de lokale markt (Heineken), andere bedrijven komen in de eerste plaats om met goedkope arbeidskracht exportartikelen te fabriceren (Audi). In november 2020 bedroeg het gemiddeld maandloon € 1220. Naast de relatief lage salarissen is echter ook het hoge opleidingsniveau in Hongarije voor de industrie van belang, in combinatie met een goede infrastructuur en een stabiel politiek systeem.
Terwijl de lichte industrie en de dienstverlening zich per saldo goed ontwikkelen, blijft de landbouw achter. De boeren krijgen in beperkte mate subsidie, maar onvoldoende voor de investeringen die onder andere door de EU-regelgeving verlangd worden. Vooral de veeteelt is daarvan het slachtoffer, in de akkerbouw en tuinbouw is de situatie minder ernstig.
De geregistreerde werkloosheid is in Hongarije ca. 10%, maar dit cijfer wordt geflatteerd door de extreem lage arbeidsparticipatie. Door de reorganisaties van de jaren 1990 heeft Hongarije veel (jong) gepensioneerden en arbeidsongeschikten met een kleine uitkering. Daar staat wel weer tegenover dat het land een grote en groeiendezwarte economie heeft, waarvan de omvang op 20 tot 25% van het BNP geschat wordt.[13]
Het grotebegrotingstekort is een risicofactor. Het was de bedoeling om in 2010 over te stappen van deforint op deeuro, maar die doelstelling bleek al snel te optimistisch. Een belangrijke oorzaak dat de overheidsfinanciën niet op orde kwamen is de concurrentie tussen de beide politieke blokken, die de overheidskas hebben gebruikt om kiezers te winnen.
Op langere termijn is devergrijzing de belangrijkste uitdaging voor de Hongaarse economie. Dit probleem speelt in bijna alle ontwikkelde landen, maar is door een laag geboortecijfer, een migratiesaldo van nul en lage spaarsaldi in Hongarije bijzonder groot.
Inkomen per hoofd van de bevolking: € 15.700 (2011)
Per economische sector:
Land- en tuinbouw: 3,7% (2011)
Industrie: 31,3% (2011)
Dienstensector: 65% (2011)
Import:
$ 93,9 miljard (2011)
Export:
$ 103,1 miljard (2011)
Buitenlandse schuld:
80,6% van het bbp (2011)
De munteenheid in Hongarije is deforint. 100 forint = € 0,25 (maart 2023).
Door de financiële crisis in de tweede helft van 2008 kende de forint dat jaar behoorlijke schommelingen. Deze ontwikkelde zich tussen de circa € 0,34 en € 0,44, wat voor de bevolking veel onzekerheid bood.
De meeste hypotheken zijn afgesloten in buitenlandse valuta zoals de euro en de Zwitserse frank, waardoor men, vanwege de relatieve waardestijging van de euro en vooral de Zwitserse frank, voor enorme lastenverzwaringen kwam te staan.
De Hongaarse hoofdstadBoedapest is met 1,7 miljoen inwoners (2,5 miljoen in deagglomeratie) veruit de grootste.Debrecen is op ruime afstand tweede,Miskolc derde. De Hongaarse steden met meer dan 100.000 inwoners zijn:
Hongarije heeft een dicht wegennet, dat te lijden heeft van de huidige verkeersdruk. Prioriteit heeft de uitbouw van het autosnelwegennet, waarvan het grootste deel alleen met een geldig autowegvignet gebruikt mag worden. In tegenstelling tot bijvoorbeeld Oostenrijk en Zwitserland worden de vignetten niet als sticker op de autoruit geplakt, maar wordt bij 'uitgifte' van een vignet het kenteken in een centrale databank vastgelegd en vindt controle plaats aan de hand van het kenteken van de auto. Deze virtuele vignetten zijn verkrijgbaar bij de grens, de grotere tankstations, via het internet, per (mobiele) telefoon of persms.
De meeste Hongaarse autosnelwegen komen samen in Boedapest. DeM1 voert naar de Oostenrijkse grens en met een aftakkingM15 naar Slowakije, deM3 naarNyíregyháza (met uitbreidingsplannen tot de Oekraïense grens) en aftakkingen via de M30 naarMiskolc en de in aanbouw zijnde verbinding naar Kassa/Košice en de M35 naarDebrecen en de Roemeense grens nabijOradea. DeM4 naarSzolnok, deM5 naarSzeged en de grens met Servië en een aftakking naar Roemenië (M43). DeM6 die Boedapest metPécs verbindt (het deel naar Kroatië is in 2021 in aanbouw). De oudste autosnelweg, deM7, verbindt Boedapest met hetBalatonmeer en loopt vervolgens langs de grens met Kroatië en een aftakking naar Slovenië (M70). Daardoor is een doorgaande snelwegverbinding ontstaan vanuit de zuidoever van het Balatonmeer, via Slovenië (Maribor) en Oostenrijk (Graz) naar Duitsland en de Benelux. De ring rond Boedapest (deM0) is gereed aan de zuid-, oost- en noordzijde van de stad.
Naast de grote wegen die als een spinnenweb vanaf Boedapest naar alle windrichtingen uitwaaieren is verder gebouwd aan wegen naar alle comitaatshoofdsteden. Voorbeelden zijn deM85 naarSopron, deM86 naarSzombathely, deM8 naarVeszprém en deM44 naarBékéscsaba.
Ook het spoorwegnet van ca. 7.500 km heeft de vorm van een ster met Boedapest als centrum. De spoorwegmaatschappijMÁV biedt personenvervoer per trein aan tussen de grotere steden. Het openbaar vervoer tussen de dorpen wordt verzorgd met een dicht net aan autobuslijnen.
Deluchthaven van Boedapest,Liszt Ferenc Nemzetközi Repülőtér geheten, kent twee terminals. Terminal 1 is de oudste en werd tot maart 2012 gebruikt voor charters en budgetmaatschappijen. Terminal 2 wordt sinds 2012 gebruikt door internationaal opererende maatschappijen. Liszt Ferenc was tot februari 2012 de thuishaven van de voormalige Hongaarse luchtvaartmaatschappijHungarian Airlines (Magyar Légiközlekedési Vállalat, Malév) en is thuishaven van de low-cost carrierWizz Air.
Andere internationale vliegvelden bevinden zich inDebrecen en bijHévíz. Deze laatste luchthaven ging onder de naam FlyBalaton in het najaar van 2009 failliet en heeft in het voorjaar van 2011 eendoorstart gemaakt.
Hongarije heeft één kernenergiecentrale, aan de Donau bijPaks. Dekerncentrale Paks is de belangrijkste stroomleverancier van het land,gascentrales vormen de tweede pilaar onder de stroomvoorziening. Hongarije is voor zijn energievoorziening sterk afhankelijk vanRusland. In februari 2012 sloot Orbán metVladimir Poetin een belangrijk maar door deEuropese Unie fel gecontesteerd politiek akkoord over de verlenging van het bestaande gasleveringscontract. Een jaar eerder had Rusland ook al een lening van 10 miljard euro aan Hongarije toegekend voor de bouw van twee bijkomende kernreactoren in Paks.[15]
Van een met Slowakije geplande grote waterkrachtcentrale in de Donau bij Gabčíkovo-Nagymaros werd eind jaren 1980 afgezien na publiek protest tegen de gevolgen voor het landschap. Wel is er hoop omaardwarmte op grote schaal als alternatieve energiebron te gaan gebruiken. Olie en kolen spelen een beperktere rol.
Het land produceerde in 2014 10 miljoenton olie-equivalent (Mtoe, 1 Mtoe = 11,63TWh). De energiebronnen waren vooral fossiel (38%) en nucleair (41%). Dat was niet genoeg voor de energievoorziening, het TPES (total primary energy supply) was 23 Mtoe. Het land importeerde 14 Mtoe fossiele brandstof meer dan het exporteerde.
Van de energie ging ongeveer 5 Mtoe verloren bij conversie in de energie-industrie. 2 Mtoe werd gebruikt voor niet-energetische producten zoals smeermiddelen, asfalt en petrochemicaliën. Voor eindgebruikers resteerde 17 Mtoe waarvan 3,0 Mtoe aan elektriciteit die grotendeels nucleair opgewekt werd.[16]
De uitstoot van kooldioxide was 40 megaton, dat is 4,1 ton per persoon.[17] Het wereldgemiddelde is 4,5 ton per persoon.[18]
Door zijn ligging is Hongarije rijk aanzoetwater. Het waterverbruik is er ook relatief hoog, maar neemt de laatste jaren af door de hogere tarieven die in rekening worden gebracht. Verreweg de grootste hoeveelheid water wordt gebruikt in de industrie, huishoudens nemen 13% van het totale verbruik voor hun rekening (195 liter per hoofd/dag).
Bijna alle huishoudens zijn aangesloten aan het waterleidingnet, maar er zijn in de Hongaarse dorpen ook nog steeds veel openbare tappunten te vinden. De kwaliteit van het drinkwater voldoet nog niet in alle gevallen aan de EU-normen. Het meeste drinkwater wordt gewonnen uit grondwater en bodemvervuiling is soms een probleem.
Het systeem voor afvalwaterzuivering is nog in ontwikkeling. Nog maar de helft van de huishoudens is aangesloten op het riool (90% in Boedapest, in de dorpen niet meer dan een derde). Ook van het rioolwater wordt een deel niet of maar beperkt gezuiverd.
De Hongaarse Republiek is eenparlementaire democratie. De president is het staatshoofd, de premier leidt de regering en de hoogste macht berust bij het parlement.
HetHongaars parlement (Országgyűlés) beoordeelt de door de regering voorgestelde wetgeving en kan ook zelf het initiatief nemen om wetten op te stellen. Het huis bestaat uit eenenkelvoudige kamer met 199 zetels (tot 2014 waren dat er 386) en wordt iedere vier jaar in zijn geheel herkozen.
De parlementsverkiezingen vinden plaats volgens een gemengd systeem. De kiezer brengt één stem uit op een districtsvertegenwoordiger en één op een partijlijst. Hetdistrictenstelsel levert 106 volksvertegenwoordigers, de overige 93 zetels worden met een complex systeem vanevenredige vertegenwoordiging door de partijen gevuld. Voor de partijen geldt een kiesdrempel van 5%.
Het is gebruikelijk dat de partijen de parlementsverkiezingen ingaan met een kandidaat-premier. Na de verkiezingen kiest het parlement de kandidaat van de winnende coalitie totpremier (sinds 2010:Viktor Orbán). De macht van de premier is in Hongarije vrij groot, hij draagt kandidaat-ministers voor aan het parlement en heeft de bevoegdheid onwelgevallige kabinetsleden te ontslaan. DeHongaarse parlementsverkiezingen 2014 waren de eerste verkiezingen die plaatsvonden onder een nieuw kiesstelsel.
De president van de republiek wordt iedere vijf jaar door het parlement gekozen. Het presidentschap is vooral een ceremoniële functie. Formeel is de president opperbevelhebber van de Hongaarse strijdkrachten. Zijn of haar ambtswoning bevindt zich in deburcht van Boeda. Op feestdagen spreekt de president het volk toe.
Hongarije heeft eenconstitutioneel hof met de bevoegdheid de grondwettelijke aspecten van de wetgeving te beoordelen. Dit hof staat volledig los van de reguliere rechterlijke macht waarvan hethooggerechtshof het hoogste orgaan is. De leden van de rechterlijke macht worden benoemd door het parlement c.q. de regering, maar opereren vervolgens volledig onafhankelijk.
Hongarije kent verschillende door het parlement benoemdeombudsmannen die bindende adviezen kunnen geven, bijvoorbeeld in kwesties die de rechten van nationale minderheden aangaan.
Het belangrijkste regionale bestuursniveau van Hongarije is hetcomitaat of de provincie (Hongaars:megye), sinds 1950 zijn dat er 19. Bovendien krijgt sinds 1990 elke stad van meer dan 50.000 inwoners de status van eenstad met comitaatsrecht. Sinds 2005 zijn dat er 23. De hoofdstad Boedapest is een geval apart.
Onder het communistische regime (1949-1989) was er een comité dat muziekcensureerde. De Hongaarse muziek maakte echter een ontwikkeling door die vergelijkbaar is met die in West-Europa. In de jaren zestig werd de Hongaarse beat- en rockmuziek groot gemaakt door bands alsIllés,Omega enMetró. In de jaren zeventig was de rockbandLocomotiv GT zeer populair. In de jaren tachtig stonden discobands alsNeoton Família onder grote belangstelling. Deze popgroep werd onder de naamNewton Family ook buiten Hongarije een succes. In 1983 verscheen deRockopera István a király (Stefanus de koning) die tot op heden nog jaarlijks op vele plekken wordt opgevoerd.
De hedendaagse Hongaarse populaire muziek omvat vele stijlen en sluit aan bij de internationale ontwikkelingen. Sinds 1994 doet Hongarije regelmatig mee aan hetEurovisiesongfestival.
In Hongarije verschijnen 40dagbladen, meestal regionale dagbladen. De media in Hongarije wordt gedomineerd door het bedrijfMediaworks Hungary. De eigenaar van dit bedrijf is KESMA (Közép-Európai Sajtó és Média Alapítvány /Centraal Europese Pers en Media Stichting). De stichting wordt gedomineerd door bestuurders die gelieerd zijn aan regerende partijFidesz vanViktor Orbán.
De bekendste landelijke dagbladen zijn:
Blikk (boulevardpers, oplage in 2019: 80.000 exemplaren)
Bors (boulevardpers, oplage in 2019: 50.000 exemplaren)
De publieke televisie heetMagyar Televízió (MTV) en zendt uit op zeven kanalen, m1, m2, m3, m4 en m5 en Duna TelevízióDuna TV enDuna World. Daarnaast bestaan er vele commerciële stations waarvanATV,TV2 enRTL KLUB de best bekeken zenders zijn. Daarnaast bestaan nog kleinere kanalen zoals Viasat 3 en Hálózat Televízió en themakanalen zoalsMinimax en Animax (kinderzenders), Hír TV (nieuwszender), TV Paprika (kookzender), Viasat History (geschiedeniskanaal) en Spektrum Televízió (technische documentaires), alsmede Hongaarse versies van internationale zenders zoals Viva, Music Television Hungary, National Geographic Channel, Nickelodeon, Eurosport, History Channel en Discovery Channel.
De publieke radio heetMagyar Rádió, en bestaat uit drie zenders:Kossuth Rádió (MR1; nieuws, cultuur, literatuur, politiek),Petőfi Rádió (MR2; voor alternatieve pop) enBartók Rádió (MR3; klassieke muziek). Daarnaast zijn er commerciële muziekzenders als Class FM en Juventus Rádió.
Op 1 januari 2011 is de organisatieMédiaszolgáltatás-támogató és Vagyonkezelő Alap (MTVA) opgericht die MTV, Duna TV, Magyar Rádió en het persbureauMTI in één orgaan verenigt. Critici zien in deze samenballing het einde van de onafhankelijke publieke nieuwsvoorziening van Hongarije.
Sinds het aantreden van Viktor Orbán als regeringsleider bestaan er al zorgen over de onafhankelijkheid van de nieuwsmedia in Hongarije. Honderden media zijn in handen van aanhangers van de president. Zo werden verscheidene onafhankelijke media omgevormd tot pro-regeringskanalen nadat ze werden opgekocht door aanhangers van de Fidesz-partij van Orbán.[19] Zo werd de zender HirTV op 1 augustus 2018 overgenomen door een vriend van de premier. Nagenoeg van de ene op de andere dag veranderde het van een kritische, onafhankelijke zender in een pro-regeringskanaal.[20]
.svg)
.jpg)
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)
.svg)
