De hongersnood werd vooral veroorzaakt door het beleid van de regering van deSovjet-Unie onderStalin, die met kracht de collectivisatie endekoelakisatie van de landbouw doorvoerde. De boerderijen moesten worden samengevoegd inkolchozen ensovchozen, waardoor arbeidskracht zou vrijkomen voor deindustrialisatie. Stalinsvijfjarenplan uit 1928 moest worden gefinancierd uitexport en het belangrijkste deel van die export bestond uit graan.[3]
Dit stuitte op groot verzet van de boeren, ook en vooral in Oekraïne met hun traditie van vrijheid. Ze verborgen hun graan en slachtten hun vee liever dan het te leveren aan destaatsboerderijen.[4] De verplichte graanleveranties werden als straf verhoogd, hoewel de oogst in 1932 mislukte. Miljoenen boeren, door de communisten aangeduid alskoelakken, werden gedeporteerd naarSiberië.
Overleven was zowel een morele als een fysieke strijd. Een vrouwelijke dokter schreef aan een vriend in juni 1933 dat ze nog niet een kannibaal was, maar dat het "niet zeker was dat ze er niet een zou zijn tegen de tijd dat haar brief zou aankomen." De goede mensen stierven als eerste. Degenen die weigerden te stelen of de prostitutie in te gaan gingen dood. Degenen die voedsel gaven aan anderen stierven. Degenen die weigerden lijken te eten gingen dood. Degenen die weigerden hun medemens te doden, stierven. Ouders die niet aan kannibalisme deden stierven voordat hun kinderen stierven.[7]
De Sovjetregering maakte posters met: 'Je eigen kinderen opeten is een barbaarse daad'.[8] Meer dan 2500 mensen zijn tijdens de Holodomor veroordeeld voor kannibalisme.[9]
Terwijl de gebeurtenissen grotendeels werden verborgen door het Sovjetregime, werd informatie over de massale hongersnood al in 1933–1934 bekend in het westen, vanwege journalistenGareth Jones enMalcolm Muggeridge en foto's gemaakt door de Oostenrijkse chemicusAlexander Wienerberger. De Sovjet-Unie begon een campagne van contrapropaganda, waarbij vooraanstaande persoonlijkheden alsBernard Shaw,Edouard Herriot,Walter Duranty de hongersnood ontkenden.[10]
Hoewel de hongersnood in Oekraïne onderdeel was van een grotere hongersnood die ook in enkele andere delen van de Sovjet-Unie heerste, wordt de termHolodomor specifiek gebruikt voor de gebeurtenissen in gebieden waar etnische Oekraïners woonden. De Holodomor wordt daarom ook weleens de "Oekraïense genocide" of de "Oekraïense holocaust" genoemd. Deze termen impliceren de suggestie dat de Holodomor kwade opzet was van de regering van de Sovjet-Unie om vooral de Oekraïners te treffen en zo het Oekraïense volk te vernietigen als politieke factor en sociale entiteit. Daarom ging het begrip een rol spelen in de politieke strijd in de onafhankelijke Oekraïne na deOranjerevolutie van 2004. De pro-westerse presidentViktor Joesjtsjenko bracht de Holodomor in het najaar van 2006 in het parlement nadat hij noodgedwongen zijn pro-Russische tegenstanderJanoekovytsj tot premier had moeten benoemen. Op28 november2006 heeft het Oekraïens parlement de Holodomor officieel tot genocide verklaard. De vierde zaterdag in november is de officiële herdenkingsdag voor de slachtoffers van de Holodomor in Oekraïne.
Gedeeltelijke internationale erkenning als genocide
De term Holodomor is afgeleid van de Oekraïense uitdrukkingmoryty holodom (Морити голодом), wat zoveel betekent als "dood veroorzaken door honger". Het woord Holodomor stamt af van de Oekraïense woordenholod, 'honger' enmoryty, 'vergiftigen, iemand tot de uitputting drijven'. In moderne Oekraïense woordenboeken staat Holodomor omschreven als "kunstmatig opgewekte hongersnood, van staatswege op grote schaal georganiseerd". Soms wordt het begrip ook vertaald als "moord door honger".
↑Timothy Snyder:Bloodlands: Europe Between Hitler and Stalin, p.53 (hij schrijft dat de achterwaartse demografische projectie van 2,5 miljoen te dicht bij het officiële cijfer van 2,4 miljoen extra doden ligt; dit laatste cijfer "moet beduidend onderschat zijn, aangezien vele overlijdens niet werden geregistreerd".)
