Heijermans groeide op als oudste zoon in eenliberaal joods gezin met elf kinderen. Herman Heijermans was de jongere broer van beeldend kunstenaresMarie Heijermans en dekinderboekenschrijfsterIda Heijermans (1861-1943) en de oudere broer van desociaal geneeskundigeLouis Heijermans. In1893 begon Heijermans alstoneelrecensent bij de net opgerichte krantDe Telegraaf. Hij schreef felle kritieken en creëerde daarmee al snel veel vijanden. Hij begon zelf ook toneelstukken te schrijven, die zeer sociaal betrokken waren. Voorbeelden zijnGhetto (1898), over de bedompte, orthodox-joodse sfeer van sjacheraars en voddenkooplieden,Glück auf! (1911) over de gruwelijke ramp in de mijn Radbod inWestfalen, en het zeer bekendeOp hoop van zegen (1900), over de zware omstandigheden van de vissers. De indrukken hiervoor had hij onder meer opgedaan inScheveningen enKatwijk aan Zee, waar hij enkele jaren woonde en bevriend raakte met de schilderJan Toorop. De meeste van zijn stukken gingen inpremière bij deNederlandsche Toneel Vereniging in Amsterdam, waarEsther de Boer-van Rijk de voornaamsteprotagoniste was, vooral alsKniertje inOp hoop van zegen en alsEva Bonheur. Heijermans was ook zeer actief in desocialistische beweging. Hij was in1897 lid geworden van de in1894 opgerichteSociaal-Democratische Arbeiderspartij (SDAP, de voorloper van dePvdA) en schreef voor die partij in1898 het propagandastukPuntje. Ook zijn toneelwerk gaf soms blijk van zijn socialistische overtuiging, bijvoorbeeld inDe machien (1899). Begin jaren twintig van de 20e eeuw was Heijermans korte tijd directeur vanTheater Carré. Heijermans schreef behalve onder eigen naam ook onder een aantal pseudoniemen, waaronder Samuel Falkland (voor de korte verhalen, deFalklandjes), Koos Habbema, Hans Lidi Ficor en Hans Müller.[1]
Herman Heijermans was van 1901-1918 getrouwd met de cabaretzangeres Maria Sophia Peers (1871-1944). Hun dochterHermine (1902-1983) maakte naam als publiciste; zij schreef o.a. "Mijn vader Herman Heijermans, leven naast roem" (1973), het matig ontvangen Boekenweekgeschenk 1976 "Snikken en Smartlapjes", "Leven met Eros" (1979) en "Jaren vol galgenhumor - 1940-1945" (1981), en in de jaren 60 en 70 schreef zij columns voor Sekstant, het tijdschrift van deNVSH.
In 1918 hertrouwde Heijermans met toneelspeelster Annie Jurgens (1889-1973).[2] Met haar kreeg hij een dochter,Marjolein, en een zoon.
Herman Heijermans overleed in 1924 op 59-jarige leeftijd in zijn huis in Zandvoort aan de gevolgen vankanker. Zijn begrafenis, georganiseerd door de SDAP, vond plaats in Amsterdam. Illustratief voor zijn populariteit is het grote aantal belangstellenden langs de route van de lijkkoets van Zandvoort naar Amsterdam: de mensen stonden rijen dik.
Er bestaan filmbeelden van Heijermans' begrafenis. Er zijn geen filmbeelden bekend van Heijermans in levenden lijve.
Ahasverus (1893);eenakter. Vertaald als:Ahasver : Schauspiel in einem Aufzug door Paul Raché, 1904
Vorstendom (1893); eenakter, later uitgebracht alsEgo
Fleo[b] (1894). Bevat ook: 'n Jodenstreek?. Eerder verschenen inDe Gids, vol. 56, j. 1892, dl. 3, p. [181] - 229;Ahas-verus
Puntje (1898); eenakter
Het antwoord (1898); eenakter
Ghetto, burgerlijk treurspel in 3 bedrijven (1898).[c] Vertaald als:The ghetto, a drama in four acts door Chester Bailey Fernald, 1899;Ghetto, pièce en trois actes door Jacques Lemaire et J. Schürmann, 1901
Nummer tachtig, dramatische fantasie in één bedrijf[d] (1898); eenakter
De onbekende (1899); eenakter
De machien (1899); eenakter
Het zevende gebod, burgerlijke zeden-komedie in vier bedrijven (1899).[e] Vertaald als:Das siebente Gebot, bürgerliche Sittenkomödie in vier Akten door Egbert Soltau, 1903
Op hoop van zegen. Spel van de zee in 4 bedrijven (1900).[g] Vertaald als:La bonne espérance. Jeu de la mer en quatre actes door Jacques Lemaire et J. Schurmann, 1902;Naděje : hra z námoří o 4 dějstvích door O.S. Vetti, 1902;Die Hoffnung auf Segen. eine Fischer-Tragödie in vier Akten door O. van Bergh, ca. 1902;Nadzieja : dramat rybacki w czterech obrazach door Jan Kasprowicz, 1902
Het pantser (1901).[h] Vertaald als:Der Panzer, romantisches Soldatenspiel in drei Akten door Franziska de Graaff, 1902
Het raadsel. Levensschets (1924).[x] Bevat ook:Schaduwspel;Klein verraad
Het verzameld toneelwerk verscheen in drie delen alsHerman Heijermans Toneelwerken (red. G.A. van Oorschot, S. Carmiggelt, H.A. Gomperts, A. Koolhaas, H.H.J. de Leeuwe, H.S.F. Heijermans. Uitg. G.A. van Oorschot, Amsterdam,1965)
Nederland
