| Kerstroos | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| Soort | |||||||||||||||||
| Helleborus niger L. (1753) | |||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||
Afbeeldingen op Wikimedia Commons | |||||||||||||||||
Kerstroos op Wikispecies | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Kerstroos (Helleborus niger) is eensoort uit het geslachtnieskruid (Helleborus), waartoe ook delenteroos (Helleborus oriëntalis) enstinkend nieskruid (Helleborus foetida) behoren. Kerstroos staat bekend alsheksenkruid.
.jpg)
Kerstroos is eenvaste plant van ongeveer 30 cm hoogte. De wintergroene; handvormige bladeren hebben zeven tot negen donkergroene, leerachtige blaadjes, die een paar tanden hebben in hun bovenste helft. De nieuwe bladeren verschijnen samen met de bloemstengels.
De plantbloeit met één of een paar witte of rozebloemen. De bloemen verkleuren naar roze na de bevruchting. Na de bloei verschijnt devrucht, die uit een paar kokervruchten bestaat.
Kerstroos komt in het wild voor op de hellingen van de Oostelijke Noord- en Zuidalpen.
DeondersoortHelleborus niger subsp.macranthus, die men aantreft in deJulische Alpen (noordoosten vanItalië en aangrenzende streek vanSlovenië), heeft minder getande bladeren, die soms een metaalglans hebben, en grotere bloemen (doorsnede tot 9 cm).
Kerstroos werd beschouwd als zeer giftig doorhelleborine, een diglycoside dat bitter smaakt. Bij onderzoek in de jaren 70 bleek helleborine echter niet aanwezig in de wortels vanH niger[1]. Verdere aanwezige gifstoffen zijnsaponine enprotoanemonine.
De gemalen en gedroogdewortels werden vroeger als niespoeder gebruikt. Verder werd de kerstroos als braakmiddel en middel tegenobstipatie gebruikt.
In demythologie van de Oude Grieken werdHelleborus doorMelampus vanPylos gebruikt voor het redden van de dochters van koningArgus die – gek gemaakt doorDionysus – naakt, huilend en schreeuwend door de straten van de stad renden.
In een artikel uit 2010 werd gepubliceerd dat de bloemen van kerstroos door de gisten die in denectar erin groeien tot wel 6 graden warmer kunnen zijn dan de omgeving[2].
Kerstroos is geen gemakkelijke plant om te kweken. De plant groeit traag, en gedijt alleen in kalk- en humusrijke, goed doorlatende grond in dehalfschaduw.
Hoewel de naam 'kerstroos' suggereert dat de plant rond de kerst bloeit, komt deze pas in februari in bloei en bloeit tot april. Zij bloeit rond Kerstmis slechts binnenhuis in potten, die op kamertemperatuur gehouden worden.
Er werden enkele grootbloemige selecties gewonnen. DecultivarHelleborus niger 'Potter's Wheel' heeft bloemen met een doorsnede van 10–12,5 cm.Helleborus niger 'Marion' is een selectie met dubbele bloemen.
Van de plant kan gemakkelijkzaad worden gewonnen. De moederplant moet door scheuren vermeerderd worden.
De purperen kerstroosHelleborus 'Early Purple', een vroegbloeiende selectie vanHelleborus orientalis subsp.abchasicus, is te verkiezen boven de gewone kerstroos, omdat deze gemakkelijker te kweken is en wanneer het weer mild is, zij vanaf midden december bloeit.
Kerstroos kan aangetast worden doorbladluizen. Zij is ook vatbaar voor schimmelziekten, die zwarte vlekken op de bladeren veroorzaken. Wanneer de besmetting ernstig is, kan ze de dood van de plant veroorzaken.
·
·
... ·H. foetidus (Stinkend nieskruid) ·H. niger (Kerstroos) ·H. orientalis (Lenteroos) ·H. viridis (Wrangwortel) · ...
