DeHeilige Familie is dechristelijke benaming voor hetgezin waarinJezus werd geboren, bestaande uit Jezus, zijn moederMaria envoedstervaderJozef. Het beeld van de Heilige Familie is voorwerp van een bijzonderedevotie in deRooms-Katholieke Kerk. In deliturgie wordt het als eenfeest gevierd op de zondag onder het octaaf vanKerstmis (mogelijke data: 26 tot en met 31 december). In de jaren dat Kerstmis op een zondag valt, wordt het feest op 30 december gevierd. In de oude kalender (voor het tweede Vaticaans concilie) wordt het feest gevierd op de zondag na Epifanie.
De op de Heilige Familie gerichtespiritualiteit leidde in de 19e eeuw onder meer tot de oprichting van:
Het thema van de Heilige Familie is in de kunstgeschiedenis een steeds terugkerend thema. Meestal worden Jezus, Maria en Jozef afgebeeld tegen de achtergrond vanJezus' geboorte, deaanbidding der koningen of devlucht naar Egypte.
In de 19e eeuw zijn vele kerken opgedragen aan de H. Familie. In België in Gent, Antwerpen en Deurne, in Nederland in Venlo, Rotterdam en Amsterdam, en in Duitsland in Berlijn en Hannover. DeSagrada Familia inBarcelona is wellicht de bekendste kerk toegewijd aan de Heilige Familie.
| Joachim | Anna | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Zacharias | Elisabet, Maria's veel oudere nicht | Jozef | Maria | ||||||||||||||||||||||||||||||||
| Johannes de Doper | Jezus | ||||||||||||||||||||||||||||||||||
Jozef, rechtstreeks afstammend vankoning David, was volgensMatteüs zoon van Jakob, volgensLucas zoon vanEli. Volgens sommige uitleggers was Eli niet de vader van Jozef maar van Maria. Daarbij wordt opgemerkt dat Joachim en Anna niet bijbels zijn.
Aangezien zowel Jezus als zijn neefJohannes de Doper volgens de gangbare opvattingen stierf zonder nageslacht zijn er geen afstammelingen meer.
Hetevangelie volgens Marcus vermeldt dat Jezus nog broers heeft gehad.[1] In de rooms-katholieke traditie maakt men hier halfbroers of neven van, vanwege het dogma dat Maria altijd maagd was. Een van zijn broers,Jakobusde Rechtvaardige, blijkt later in de apostolische tijd een prominente positie te hebben in de christelijke gemeente.[2]
In schilderijen uit de 14e en 15e eeuw wordt een opvallend contrast zichtbaar tussen de representaties van Maria en Jozef. Maria werd doorgaans afgebeeld als een jonge, elegante vrouw, in overeenstemming met de schoonheidsidealen van haar tijd. Jozef daarentegen verscheen vaak als een oudere man met een vermoeide, gebogen houding en steunend op een wandelstok. Deze verbeelding diende om zijn seksuele inactiviteit te benadrukken en zodoende de maagdelijkheid van Maria te onderstrepen. Vanaf de renaissance veranderde deze iconografie geleidelijk. Kunstenaars begonnen Jozef steeds vaker af te beelden als een jongere, energieke man die een actieve rol speelde in de opvoeding van Jezus. Volgens genetisch genealoog Prof.Maarten Larmuseau kreeg Jozef toen een prominentere rol als zorgzame en betrokken vaderfiguur, wat bijdroeg aan een nieuw ideaalbeeld van het gezin, waarbij de nadruk niet uitsluitend op biologische verwantschap lag, maar ook op zorg en verantwoordelijkheid binnen het huishouden.[3]
