| Buurt vanMaastricht | |||
|---|---|---|---|
 | |||
| Kerngegevens | |||
| Gemeente | Maastricht | ||
| Wijk | Zuidoost | ||
| Coördinaten | 50°50'26,02"NB, 5°43'36,98"OL | ||
| Oppervlakte | 2,14 km² | ||
| - land | 2,14 km² | ||
| - water | 0 km² | ||
| Inwoners (2023) | 7.290[1] (3.407 inw./km²) | ||
| Woningvoorraad | 3.662 woningen[1] | ||
| Overig | |||
| Postcode(s) | 6227 | ||
| Buurtnummer | 09350602 | ||
| |||
Heer (Limburgs:Hier) is een voormaligdorp en voormaligegemeente in deNederlandse provincieLimburg, gelegen aan de zuidoostelijke rand van de stadMaastricht. Sinds de annexatie van 1 juli 1970 is het een van de 44 officiëlebuurten van de gemeente Maastricht.[2] Heer (inclusiefEyldergaard) telt ruim 7.500 inwoners. De kleuren van de Heerder vlag zijn rood en groen.
Over de oorsprong van Heer wordt in het duister getast. De naam Heer betekent 'zandige heuvelrug'. Deze betekenis is onder andere terug te vinden in de naamBorgharen. De naam Heer wordt voor het eerst vermeld in 1202 (Here), maar aangenomen wordt dat in deRomeinse tijd op allelössgronden in Zuid-Limburglandbouw plaatsvond, dus zeker ook in dit gebied, dicht bijMosa Trajectum en direct gelegen aan de Romeinseheirbaan van Maastricht naar Aken.[3]
.jpg)
Tot de Franse tijd was Heer een van deElf banken van Sint-Servaas onder de jurisdictie van hetSint-Servaaskapittel. De eerste kerk dateert waarschijnlijk uit de vroege Middeleeuwen. In 1786 werd besloten de oude, bouwvallige kerk af te breken en te vervangen door een nieuw ontwerp van de Maastrichtse stadsbouwmeesterMathias Soiron. De toren van de oude kerk uit de tiende eeuw bleef gehandhaafd. In 1890 moest deze toren gerestaureerd worden, maar tijdens funderingswerkzaamheden stortte hij alsnog in. De 18e-eeuwse kerk bleef na de inwijding van de nieuwe kerk in 1905 in gebruik als school.
Heer was tot 1828 onderdeel van de gemeenteHeer en Keer, samen met het dorpKeer. Daarna was het tot 1970 een zelfstandige gemeente. De vroegere gemeente Heer omvatte het huidige Heer, plus de wijkScharn en verder delen van de huidige nieuwbouwwijkenEyldergaard,Vroendaal enDe Heeg. De buurtenWyckerpoort-Zuid,Heugemerveld en een deel vanRandwyck werden al in 1920 door Maastricht geannexeerd. Tegen de indeling bij Maastricht per 1 juli 1970 zijn eind jaren zestig tevergeefs acties gevoerd ("Hier blijf Hier").[4]
Heer heeft in de periode 1925-1938 een halte gehad aan de tramlijn tussen Maastricht en Gulpen aan detramlijn Maastricht-Vaals. De stoomtram volgde de huidige Akersteenweg en was tot 1928 het eindpunt van de lijn. Vanaf 1929 werd de lijn doorgetrokken naarstation Maastricht en was Heer een tussenhalte. De eerstvolgende haltes in oostelijke richting waren halte Bogman en halte Bemelen (bijSint Antoniusbank). Van 1861 tot 1867 had Heer ook een eigenhalte Heer aan despoorlijn Luik-Maastricht. Op de plaats van deze halte kwam later hetstation Maastricht Randwyck.
Heer heeft een eigendialect, dat op sommige punten wezenlijk afwijkt van hetMaastrichts. Dwars door Heer loopt dePanninger linie, die Heer taalkundig opsplitst in twee delen. Het westelijk deel spreekt bepaalde woorden langgerekt uit ("laank"), terwijl de oostkant woorden minder rekt ("lank"). Ook is er verschil in de uitspraak van de (Nederlandse) woorden "wie" en "die"; aan de ene kant van de linie zegt men "weej" en "deej", aan de andere kant "wae" en "dae". Iets soortgelijks doet zich voor bij de uitspraak van de aa-klank: aan de ene kant van het dorp is het "verplaots", aan de andere kant "verplaatsj". In Maastricht wordt het Heerder dialect vaak herkend aan het veelvuldig gebruik van "sj", waar in het Maastrichts "s" gebruikt wordt. Toch is het voor iemand die Maastrichts verstaat niet moeilijk om Heers te verstaan en vice versa. De laatste jaren zijn de verschillen bovendien steeds meer vervaagd door vestiging van Maastrichtenaren in Heer, met name in de nieuwbouwwijken. Dit wil niet zeggen dat het Heerder dialect aan het verdwijnen is; wel is het percentage Heerdenaren dat Heers spreekt kleiner geworden.
.jpg)
Hoewel Heer sinds 1970 onderdeel is van de gemeente Maastricht, kent het voormalige dorp nog steeds een vrij uitgebreid netwerk van eigen voorzieningen. Er zijn diverse scholen (o.a. hetPorta Mosana College), sportaccommodaties en een groot winkelcentrum. Ook zijn er diverse horecavoorzieningen. Rond 1960 telde het dorp nog meer dan 30 cafés, maar de meeste daarvan zijn in de loop der tijd verdwenen. Aan de rand van de buurt, langs deA2, staan enkele hotels. Centraal in het dorp staat de groterooms-katholiekeSint-Petrus' Bandenkerk, genoemd naar depatroonheilige van Heer,Sint-Petrus'-Banden.
Heer heeft een divers verenigingsleven. Zo zijn er meerdere sportclubs, onder andere de voetbalclubRKSV Heer. Enkele spelers van die club (Francois Herben, Nico Mares, Gerrie Schrijnemakers, Maurice Hofman enMark Luijpers) speelden ook voor de profclubsMVV Maastricht,Fortuna Sittard enRoda JC Kerkrade. Verder zijn er zangverenigingen en tweeharmonieorkesten: de Koninklijke Harmonie van Heer en de Harmonie "Heer Vooruit". Heer heeft een eigencarnavalsvereniging, CV de Sjraveleirs, opgericht in 1966.
Zie ookLijst van rijksmonumenten in Maastricht enLijst van gemeentelijke monumenten in Maastricht, HeerIn Heer bevinden zich enkele historische kastelen en herenhoeves. Hetkasteel De Burght is een van oorsprong middeleeuwsedonjon, maar is in zijn huidige vorm grotendeels 18e-eeuws. Tot eind 18e eeuw fungeerde de burcht als gevangenis van hetkapittel van Sint-Servaas. HetHuis Eyll is een oorspronkelijk 16e-eeuws buitenhuis met tuinen, dat in de 18e eeuw doorMathias Soiron sterk werd verbouwd. Bijzonder zijn de fraaie stucwerkdecoraties in het interieur vanPetrus Nicolaas Gagini. Het huis is enige tijd in gebruik geweest als ambtswoning van degouverneur vanLimburg.
Van de oude, laat-18e-eeuwse kerk van Heer, ontworpen doorMathias Soiron, zijn nog slechts de buitenmuren over. Het gebouw is in gebruik als school. Dehuidige kerk is eenneoromaans bouwwerk uit 1905 van de hand van deRoermondse architectCaspar Franssen.
Heer bestaat voornamelijk uit laagbouwwoningen. Een deel daarvan, waaronder een aantal fraaiecarréboerderijen, bevindt zich in de oude dorpskern. Vanaf de jaren zestig verrezen er kleinschalige nieuwbouwwijken rondom de dorpskern, met name ten oosten van de rijksweg. Een van die wijkjes, enigszins geïsoleerd aan de zuidkant, werd in 1961 speciaal gebouwd voorZuid-Molukkers. In de jaren negentig werd ten zuiden van het Huis Eyll de wijkEyldergaard gebouwd.
_-_Dorpstraat_78_20110807.jpg)
Maastricht (Scharn),Maastricht (De Heeg),Berg
·
·
.svg)
