ZieHeemskerk (doorverwijspagina) voor andere betekenissen van Heemskerk.Gemeente inNederland | |||
|---|---|---|---|
.png) | |||
| Situering | |||
| Provincie | Noord-Holland | ||
| COROP-gebied | IJmond | ||
| Coördinaten | 52° 31′ NB, 4° 40′ OL | ||
| Algemeen | |||
| Oppervlakte | 31,68 km² | ||
| - land | 27,34 km² | ||
| - water | 4,34 km² | ||
| Inwoners (1 januari 2024) | 39.435? (1442 inw./km²) | ||
| Bestuurscentrum | Heemskerk | ||
| Naam inwoners | Heemskerker | ||
| Bijnaam | Ezel | ||
| Belangrijke verkeersaders |   | ||
| Politiek | |||
| Burgemeester (lijst) | A.H.J.J. Luijten (VVD) | ||
| Economie | |||
| Gemiddeldinkomen (2023) | € 39.100 per inwoner | ||
| Gem. WOZ-waarde (2024) | € 402.000 | ||
| WW-uitkeringen(2023) | 9 per 1000 inw. | ||
| Overig | |||
| Postcode(s) | 1960-1969 | ||
| Netnummer(s) | 0251 | ||
| CBS-code | 0396 | ||
| CBS-wijkindeling | ziewijken en buurten | ||
| Website | www.heemskerk.nl | ||
 Bevolkingspiramide (2023) | |||
| Foto's | |||
![Heemskerk op de kaart van Noord-Holland door Joan Blaeu, 1645.[1]](/mt/?noimg=&dark=on&url=https%3a%2f%2fnl.wikipedia.org%2fwiki%2fBestand%3aHeemskerk_op_Blaeu_1645.JPG) | |||
| Heemskerk op de kaart van Noord-Holland doorJoan Blaeu, 1645.[1] | |||
 | |||
| Gemeente Heemskerk, anno 1869. | |||
![Blik op de oude dorpskern rond de Kerkweg, c. 1920.[2]](/mt/?noimg=&dark=on&url=https%3a%2f%2fnl.wikipedia.org%2fwiki%2fBestand%3aHeemskerk_de_oude_dorpskern.JPG) | |||
| Blik op de oude dorpskern rond de Kerkweg, c. 1920.[2] | |||
| |||
Heemskerk is een plaats engemeente inMidden-Kennemerland[3] in de Nederlandse provincieNoord-Holland. De gemeente telt 39.435 inwoners (1 januari 2024, bron: CBS) en heeft een oppervlakte van 31,7 km² (waarvan 4,3 km² water). Binnen de gemeentegrenzen liggen geen andere kernen. Alleen debuurtschappenNoorddorp enHeemskerkerduin zouden hieronder gerekend kunnen worden.
De eerste sporen van bewoning in Heemskerk dateren van enkele eeuwen voor het begin van onze jaartelling.Bij opgravingen aan de Jan Ligthartstraat werden in 2004 voetsporen en waterputten gevonden.[4]
Waar de naam Heemskerk vandaan komt is niet met zekerheid te zeggen. Heemskerk was al in deMiddeleeuwen bekend. In een officiële oorkonde uit het jaar 1063 werd zij vermeld als "Hemezen Kyrica", gelatiniseerd Fries voor "Kerk van Hemezen", eenFriese non die aldaar een klooster zou hebben.[5]
Heemskerk kent veel historische monumenten, waaronder hetHuldtoneel, een kunstmatige heuvel aan de huidige Rijksstraatweg, waar ooit deGraven van Holland werden ingehuldigd. Naar overleveringen zou het Huldtoneel al voor deRomeinse tijd zijn ingericht alsGermaanse heilige plaats.[bron?] In de 19de eeuw maakteJonkheer Gevers uiteindelijk van het Huldtoneel een monument - zoals we het nu kennen - en gebood passanten het monument teeerbiedigen.[6]
Heemskerk is ook menigmaal een strijdtoneel geweest. Er waren vroeger zes kastelen in Heemskerk. Twee kastelen - hetkasteel Oud Haerlem en hetSlot Heemskerk - werden in de 12de en 13de eeuw gebouwd om hetGraafschap Holland te beschermen tegen deWest-Friezen. OokSlot Assumburg dateert oorspronkelijk uit deze tijd. VanKasteel Oud Haerlem, kasteelMerestein,[7]kasteelRietwijk,[8]en kasteelPoelenburg (te zien op een kaart uit 1728)[9]is niets meer over.
In de 14e eeuw vond in 1358-1359 hetBeleg van Heemskerk plaats en in 15e eeuw kwamen de bewoners van Kasteel Oud Haerlem en Slot Heemskerk tegenover elkaar te staan tijdens deHoekse en Kabeljauwse twisten. Beide kastelen werden verwoest. Oud Haerlem werd niet meer herbouwd, het Slot Heemskerk wel. In 1492 werd op het kerkhof van de huidige Hervormde Kerk deOpstand van het Kaas- en Broodvolk bloedig neergeslagen door de Oostenrijkse overheersers.
In 1610 kreeg het Slot Heemskerk de naamKasteel Marquette en werd nadien eerst door vele adellijken en later vooral doorpatriciërs bewoond. Laatst bekende adellijke bewoners waren van het huisGevers. Thans is Kasteel Marquette in bezit van de Spaanse hotelgroepNH Hoteles.
Aan de oostzijde van Heemskerk bevindt zich het Slot Assumburg. Het werd verbouwd in 1546. Daarbij is gebruikgemaakt van sloopmateriaal vankasteel Oud Haerlem. Het slot is gedurende vele eeuwen een adellijk verblijf geweest. Een groot aantal verschillende geslachten hebben er gewoond. Na 1867 bleef het slot onbewoond. Sedert 1911 is het in eigendom van het Rijk, en in 1933 kreeg de Assumburg haar bestemming alsjeugdherberg.
DeDorpskerk van de Protestantse Gemeente Heemskerk, aan het Kerkplein 1 dateert uit 1628, maar heeft een middeleeuwse toren uit de 13de eeuw. Op de (openbare) begraafplaats rond de kerk staat een kopie van deobelisk ter ere van de vader van de schilderMaarten van Heemskerck.[10]
De rooms-katholiekeSt. Laurentiuskerk, ontworpen door architectJ.H. Tonnaer, is in 1891 voltooid en is een zeldzaam voorbeeld van een katholieke kerk in neorenaissance-stijl.[11]
Na deMiddeleeuwen is Heemskerk als een klein rustig dorp aan de voet van de duinen achtergebleven. De bewoners, die hoofdzakelijk een bestaan vonden in de land- entuinbouw en in de veehouderij, maakten goede maar ook veel zeer slechte tijden door.
Er wordt verteld dat uit de tijd dat de producten - vaakaardbeien bestemd voorBeverwijk, waar de vruchten werden verhandeld - met ezels naar de markt werden gebracht, de Heemskerkers deezel mee kregen alsbijnaam ensymbool.
Deze versie berust echter niet op waarheid aangezien hier geen enkel bewijs van is, er is geen enkele foto beschikbaar van een ezel met een wagen wat wel de meest logische verklaring voor de bijnaam ezels, en naar alle waarschijnlijkheid het meest op de waarheid berust is dat[12]:
De opmerking dat Heemskerkers ezels zijn werd in 1873 tijdens een raadsvergadering gemaakt door de toenmalige burgemeester, Hermanus Zaalberg. Het betrof hier een geschil tussen B en W en de gemeenteraad over onder andere de straatverlichting.
Hieronder volgt een gedeelte van het krantenartikel over de desbetreffende raadsvergadering:
Deining in de raadszaal;
Burgemeester noemt burgers 'EZELS'. Heemskerkers: gierig en bekrompen.Heemskerk 4 oktober 1873 -
Geheel onverwacht en eigenlijk ook buiten de orde heeft burgemeester H. Zaalberg, inhakende op het zojuist verschenen provinciaal rapport over de verbetering van de veehoudersbedrijven, aan het slot van de raadsvergadering een felle aanval gericht op de koppige halsstarrigheid van zijn dorpelingen. Hij vergeleek ze daarbij zelfs met 'EZELS' en meende dat er geen twee van deze (uit Beverwijk geïmporteerde) dieren in de gemeente rondlopen, maar eerder bijna 1500...
In 1893 werd in de buurt van Heemskerk hetFort bij Veldhuis gebouwd, onderdeel van deStelling van Amsterdam. Nu is het een museum.[13]
Heemskerk behield dit agrarisch karakter totdat de gemeente omstreeks 1960 een rol ging spelen bij de industriële ontwikkeling van deIJmond:Hoogovens (tegenwoordigTata Steel),Cemij,MEKOG,Stork-Werkspoor. Er is nog veel van terug te vinden in het unieke tuinbouwgebied aan de duinkant van deRijksstraatweg, de gronden ten zuidwesten van deze straatweg, die voor een belangrijk deel agrarisch gebied zijn gebleven.
De komst van deKoninklijke Hoogovens zorgde voor een ingrijpende verandering in de bevolking van deIJmond en her en der voor wat overenthousiaste verwachtingen. Zo bracht de gemeente Velsen een uitbreidingsplan uit voor een stad van 250.000 inwoners. Dit plan ging snel weer van tafel.[14]
Beverwijk maakte ook wilde plannen met een plan voor een "Staalstad" van honderdduizend inwoners, mede mogelijk gemaakt door een fusie met een onwillig Heemskerk. Zowel de 100.000 inwoners als de fusie met Heemskerk gingen later weer van tafel.[14] Verder zijn er een drietal industrieterreinen, De Houtwegen, het bedrijventerrein De Trompet langs deA9 en De Waterwegen, gelegen langs de Rijksstraatweg (voorheen een doorgaande weg tussen Beverwijk en Castricum).
In de weidegebieden richtingUitgeest enZaanstad zijn sinds 1965 tot 2005 nieuwe woonwijken gerealiseerd, waaronder Breedweer, de Maer, Beijerlust,Waterakkers-Lunetten en Broekpolder.
De gemeente Heemskerk is in2005 gestart om op diverse plaatsen flats uit dejaren vijftig en zestig te slopen en te vervangen door moderne appartementen en laagbouw. Daarnaast zal in de komende jaren het duurzame bedrijventerreinDe Trompet verder worden ingevuld. Naastwarmtepompen enzonne-energie wordt op dit bedrijventerrein ook duurzame energie opgewekt met een 2 MW windturbine die in 2005 geplaatst is. Deze windmolen is vanuit de wijde omtrek te zien door de opvallende blauwe kleur (van het Heemskerkse gemeentewapen).
| Aangrenzende gemeenten | ||||
|---|---|---|---|---|
Castricum Castricum | Uitgeest Uitgeest | |||
 | ||||
Beverwijk Beverwijk | Zaanstad Zaanstad | |||
Heemskerk ligt aan de westkust vanNoord-Holland, ten noorden van hetNoordzeekanaal. De gemeente maakt deel uit van de regio'sMidden-Kennemerland,Kennemerland,Noorderkwartier, hetCOROP-gebiedIJmond en hetHoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier.
Heemskerk kent vier buurgemeenten. In het noorden langs onder andere de Korendijk, grenst Heemskerk aanCastricum. In het noordoosten en oosten vormt het riviertje de Die de grens metUitgeest.Zaanstad ligt ten zuidoosten van Heemskerk, aan de overkant van de Kil (een restant van het Oer-IJ). Aan de zuidgrens ligtBeverwijk en de westgrens wordt tot slot gevormd door deNoordzee.
ZieWijken en buurten in Heemskerk voor het hoofdartikel over dit onderwerp.De gemeente Heemskerk bestaat voorstatistische doeleinden uit elf wijken, die weer zijn onderverdeeld in een variabel aantal buurten:[15]
| Wijknummer | Wijk | Buurten |
|---|---|---|
| 1 | Heemskerk-Dorp | Centrum, Zaalbergkwartier |
| 2 | Commandeurs en Marquette | Commandeurs, Eikenhof,Landgoed Marquette |
| 3 | Hofland, Oosterwijk en Zuidbroek | Oud Haarlem, Harteheem, Oosterwijk, Zuidbroek |
| 4 | Heemskerkerduin en Noorddorp | De Houtwegen, Industriegebied,Heemskerkerduin,Noorddorp, Westertuinen, Business park IJmond, Duingebied |
| 5 | Poelenburg en Oosterzij | Poelenburg, Oosterzij, Neksloot, Steenstrapark |
| 6 | Noordbroek en De Trompet | De Maer, De Die, Rendorppark, Breedweer, Tolhek,De Trompet, Noorderveld |
| 7 | Kerkbeek | Onderwijzersbuurt, Villabuurt, Beijnesbuurt (ook wel Schildersbuurt genoemd) |
| 8 | Assumburg | Slotherenbuurt, Verzetstrijdersbuurt, Beijerlust |
| 9 | Hoogdorp en Waterakkers | Hoogdorp,Waterakkers |
| 10 | Broekpolder | De Citadel, De Wadden, Het Waterbalkon |
| 11 | Oostelijk Heemskerk | Landelijk Gebied |
Degemeenteraad van Heemskerk bestaat uit 25 zetels. Hieronder staat de samenstelling van de gemeenteraad, op basis van de verkiezingsuitslag, sinds 1998:
| Gemeenteraadszetels | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Partij | 1998 | 2002 | 2006 | 2010 | 2014 | 2018 | 2022 |
| Heemskerk Lokaal | - | - | 2 | - | 5 | 5 | 9 |
| VVD | 7 | 6 | 5 | 5 | -* | 4 | 3 |
| Liberaal Heemskerk | - | - | - | 3 | 5 | 4 | 3 |
| D66 | 2 | 2 | 1 | 3 | 4 | 3 | 3 |
| GroenLinks | 3 | 4 | 3 | 3 | 2 | 3 | 3 |
| CDA | 7 | 7 | 6 | 5 | 5 | 4 | 2 |
| PvdA | 6 | 6 | 8 | 5 | 4 | 2 | 2 |
| Lijst G. Wouters | - | - | - | 1 | - | - | - |
| ChristenUnie/SGP | - | - | - | - | 0* | 0 | - |
| Totaal | 25 | 25 | 25 | 25 | 25 | 25 | 25 |
Sinds 2022 wordt Heemskerk bestuurd door een college van Heemskerk Lokaal, D66 en GroenLinks. Sinds 15 december 2022 isAlexander Luijten (VVD) burgemeester van Heemskerk.
Het voormalige gemeentehuis werd in 1911 gebouwd naar een ontwerp vanJan Stuyt en werd in 1949 met een verdieping verhoogd naar een ontwerp van gemeente-architect Nicolaas Petrus Steenstra.[16]Thans is hier notaris Janssen gevestigd.
In de gemeente zijn er een aantal rijksmonumenten, provinciale monumenten, gemeentelijke monumenten en oorlogsmonumenten, zie:
In de gemeente Heemskerk zijn diverse beelden, sculpturen en objecten geplaatst in de openbare ruimte, zie:
Ten westen van Heemskerk ligt hetNoordhollands Duinreservaat, beheerd door het waterleidingbedrijfPWN. Op de fiets of lopend is het mogelijk naar het Heemskerkerstrand te gaan. Gemotoriseerd verkeer is niet toegestaan, behalve voor bestemmingsverkeer met speciale vergunning. Het Heemskerkerstrand kenmerkt zich als een familiestrand. De afstand bedraagt circa vijf kilometer van dorpskern tot strandtoegang.
DeHeemskerkse Kermis vindt jaarlijks plaats vanaf de woensdag voor de eerste donderdag van september en duurt tot en met de vrijdag erna. Woensdagochtend om 11.00 uur wordt de kermis ingeluid met het traditionele 'Eerste Deuntje' in de twee feesttenten in het dorpscentrum. Donderdag vindt dekortebaandraverij plaats, een paardendrafwedstrijd metsulky's waar men kan wedden op de uitslagen. Het gebied rond deze harddraverij is vaak een ontmoetingsplaats van Heemskerkers die elkaar lang niet hebben gezien.
De Heemskerkse Kermis is een van deNoord-Hollandse Kermissen, zoals men die 's zomers veel inWest-Friesland en andere gebieden vanNoord-Holland kan meemaken. Dat de Heemskerkse Kermis een tamelijk grote kermis is kan men zien aan de brouwerij-omzetten van vooral het merk Amstel van de Heineken-brouwerijen: in de jaren negentig was de bieromzet van de Heemskerkse Kermis een van de hoogste van alle Noord-Hollandse kermissen.[bron?]
Heemskerk beschikt over verschillende sportverenigingen: vier tennisclubs (waaronderHTV Assumburg), twee voetbalclubs (ADO '20 enODIN '59), een basketbalvereniging, een zwemvereniging en een volleybalvereniging. Een vereniging die meerdere sporten aanbiedt zoals turnen, aerobics, volleybal en seniorengym is TOSS Heemskerk. Tevens bevindt zich binnen de gemeentegrenzen het golfterrein van deHeemskerkse Golfclub.
Verder komen de handbalvrouwen van de Heemskerkse handbalvereniging DSS vanaf 2010/2011 afwisselend uit in de Eredivisie en de Eerste divisie. Zij spelen hun thuiswedstrijden in sporthal "de Waterakkers".
Sinds 2008 beschikt Heemskerk ook over een nieuw kunstgrasveld, dat mede mogelijk gemaakt is door deJohan Cruyff Foundation en is gevestigd aan de Laan van Assumburg.[17]
Een evenement dat was uitgegroeid van een lokale Heemskerkse activiteit tot een groter gebeuren in Noord-Holland was het kampioenschap polsstokverspringen over de Neksloot. Buurtcentrum de Schuilhoek organiseerde dit evenement tot 2009 op 2e Pinksterdag. Jaarlijks bezochten ruim 15.000 bezoekers dit “Friese” evenement op de grens van West-Friesland met veel kinderactiviteiten, braderie, live-muziek en oud-Hollandse spelen.
Heemskerk ligt aan deA9 tussenHaarlemmermeer enAlkmaar.
Station Heemskerk bevindt zich aan de uiterste oostrand van Heemskerk vlak bij de buurgemeenteBeverwijk. In Heemskerk stopt tweemaal per uur de sprinter vanHoorn richtingHaarlem enAmsterdam Centraal v.v. Het station wordt door de meeste Heemskerkers niet veel gebruikt.
Detreinstations van Uitgeest envan Castricum (voor verbindingen richting Amsterdam en richting Alkmaar) envan Beverwijk (voor verbindingen richting Haarlem) zijn voor de meeste Heemskerkers een goed alternatief, mede vanwege het feit dat verschillende buslijnen vanConnexxion de genoemde stations bedienen. Door de nieuwe wijk Broekpolder in Heemskerk en Beverwijk overlegt de gemeente metNS enProRail over een grote renovatie van station Heemskerk (en station Beverwijk).
Busverbindingen vanConnexxion door Heemskerk:
Heemskerk is eenMillennium Gemeente.
Heemskerkers zijn Ezels, MCV (2011) (gearchiveerd)
·
·
Aalsmeer ·Alkmaar ·Amstelveen ·Amsterdam ·Bergen ·Beverwijk ·Blaricum ·Bloemendaal ·Castricum ·Den Helder ·Diemen ·Dijk en Waard ·Drechterland ·Edam-Volendam ·Enkhuizen ·Gooise Meren ·Haarlem ·Haarlemmermeer ·Heemskerk ·Heemstede ·Heiloo ·Hilversum ·Hollands Kroon ·Hoorn ·Huizen ·Koggenland ·Landsmeer ·Laren ·Medemblik ·Oostzaan ·Opmeer ·Ouder-Amstel ·Purmerend ·Schagen ·Stede Broec ·Texel ·Uitgeest ·Uithoorn ·Velsen ·Waterland ·Wijdemeren ·Wormerland ·Zaanstad ·Zandvoort
Steden en dorpen ·Voormalige gemeenten ·Nederland:Provincies ·Gemeenten
· ·
