Overzicht van de Grote Tempel (tempel 1) met de voorraadkamers
Hattusa, ook bekend alsHattusha,Hattusas ofHattush, was een oudeHattische stad, die de hoofdstad van het koninkrijk derHettieten werd. Het lag bij het huidigeBoğazkale, inTurkije, circa 200 km ten oosten vanAnkara, in deZwarte Zeeregio.
Deze plek werd al voor het 2e millennium v.Chr. doorHattiërs bewoond. Rond 1700 voor Christus ging hun stad in vlammen op door brandstichting.
Slechts een generatie later koos een Hettitische koning de plek als zijn residentie en hoofdstad. De Hettieten, die eenIndo-Europese taal spraken, hadden zich geleidelijk aan in deze streek gevestigd. De koning nam de naamHattusili I aan. Dit was het begin van de koninklijke dynastie van de Hettieten. Op het hoogtepunt besloeg de stad 1,8 km², en bestond uit een intern en extern deel. Beide werden omringd door een nog steeds zichtbare rij muren. Deze zijn gebouwd tijdens de regering vanSuppiluliuma I. Het binnenste deel was ca. 0,8 km² groot en bevatte een citadel met grote regeringsgebouwen en tempels. Meer naar het zuiden lag een buitenwijk van ongeveer 1 km², voorzien van fraai gedecoreerde poorten. De reliëfs tonen krijgers, leeuwen en sfinxen. Ook waren er hier vier tempels. Buiten de stadsmuren lagen de begraafplaatsen.
De stad werd opnieuw vernietigd rond 1200 v.Chr., nu door dePhrygiërs. Dit leidde vervolgens tot het ineenstorten van het rijk der Hettieten.
Er zijn in Hattusa al sinds 1906 opgravingen gaande. Vanaf 1931 was dit onder leiding van hetDuitse Archeologische Instituut en zijn directeurKurt Bittel. Er zijn veel belangrijkekleitabletten gevonden, waaronder een waarin een vredesverdrag wordt beschreven tussen de Hettieten en de Egyptenaren onderRamses II, rond 1283 voor Christus. In 1983-85 werd hetLied der Vrijlating opgegraven, opgetekend op een reeks tweetaligeHurro-Hettitische kleitabletten. Die bieden een uniek inzicht in de denkwereld van deze historische culturen en leidden tot de ontcijfering van de oudeHurritische taal.
Dat de stad rond 1200 v. Chr. door brand werd verwoest is ook archeologisch vastgesteld. Indeze tijd werden er vele steden in hetoude Nabije Oosten verwoest. Houten tabletten metAnatolische hiërogliefen zijn uiteraard verloren, maar de gevonden spijkerschrifttafels geven godennamen in tekens voor iedere taal.
