Haaksbergen (uitspraakⓘ;Nedersaksisch:Hoksebarge ofWakkesbaaign[1]) is een gemeente en dorp inTwente, in deNederlandseprovincieOverijssel, aan de grens metDuitsland. De gemeente telt 24.360 inwoners (1 januari 2024 bron: CBS). Haaksbergen ligt dicht bijHengelo (11 km) enEnschede (12 km). De totale oppervlakte is 105,55km² (waarvan water: 0,27 km²). De gemeente Haaksbergen, die zichzelfSter in Twente noemt, werkt samen met andere gemeenten in deRegio Twente.
De gemeente Haaksbergen ligt in het zuiden van Twente, ze bestaat naast de hoofdplaats uit de dorpenBuurse enSt. Isidorushoeve en een aantal buurtschappen. De gemeente grenst in het noorden aan de Overijsselse gemeentenHof van Twente, Hengelo enEnschede. Daarnaast vormt de grens van Haaksbergen in het zuidwesten tegelijkertijd de provinciegrens metGelderland en de gemeenteBerkelland. In het zuiden en zuidoosten liggen deDuitse gemeentenVreden enAhaus.
De vroegste sporen van bewoning binnen de huidige gemeentegrenzen van Haaksbergen zijn gevonden langs deBuurserbeek. Ze dateren vermoedelijk van rond 800 voor Chr. Het dorp Haaksbergen ontstond veel later, rond 800 na Chr., als landbouwnederzetting verder stroomafwaarts aan de Buurserbeek. Er zijn overblijfselen gevonden van een houten kerkje van rond het jaar 1000, voorloper van de huidigeSint-Pancratiuskerk. De eerste vermelding van Haaksbergen dateert uit1188. In een 12e-eeuwsgoederenregister vermeldde graaf Hendrik van Dale, die ookDiepenheim enAhaus bezat, goederen in deparochieHockesberghe. Aan het begin van de 14e eeuw ontstonden demarken, die tot halverwege de 19e eeuw bleven bestaan. Onder het gericht Haaksbergen vielen de marken Brammelo, Langelo, Eppenzolder/Stepelo, Holthuizen, Boekelo en Haaksbergen/Honesch.
Rond 1400 werd de Buurserbeek, die tot dan toe door het dorp stroomde, verlegd en ten zuiden van Haaksbergen aangesloten op deSchipbeek. Hierdoor ontstond een waterverbinding met deIJssel en konden via het water deHanzestedenDeventer,Zwolle enZutphen worden bereikt. In de 18e eeuw werd eenkorenmolen gebouwd, genaamdDe Korenbloem.
Vanaf het midden van de 19e eeuw was detextielindustrie van groot belang. De fabriek van D. Jordaan & Zonen zorgde voor veel werkgelegenheid. Op het toppunt was 80% van deberoepsbevolking van Haaksbergen werkzaam in de textielsector. Begin jaren 1970 stortte de textielindustrie in, ook in Haaksbergen sloot de fabriek.
1. Dé Actieve Partij is ontstaan uit een afscheiding door twee leden van de fractie van Leefbaar Haaksbergen in februari 2017.
2. Groep DJW is ontstaan uit een afscheiding door drie leden van de fractie van DAP in april 2019.
3. Leefbaar Haaksbergen heeft in september 2018 de naam gewijzigd in Haaksbergen Centraal.
4. Nieuw Haaksbergen is ontstaan door het samengaan van twee leden van Haaksbergen Centraal en de twee overgebleven leden van Groep DJW (oktober 2020).
In de zomermaanden rijdt er sinds de jaren 1970 voor de toeristen een historische stoomtrein over deMuseum Buurtspoorweg (MBS) tussenHaaksbergen enBoekelo.
De belangrijkste weg langs Haaksbergen is deN18. De N18 loopt vanknooppunt Oud-Dijk langsDoetinchem,Lichtenvoorde enEibergen richtingEnschede. Sinds 2018 heeft de N18 een aansluiting op deA35. Verder kan men via de N347 van Haaksbergen richting Goor, Rijssen, Nijverdal en Ommen en via de N739 naar Hengelo. Veel verkeer maakt van de N739 gebruik om op de A35 te komen, omdat het sneller en korter is.
Negen werknemers van D. Jordaan & Zonen's Textielfabrieken werden tijdens deTweede Wereldoorlog door de Duitsers gefusilleerd omdat zij aan een staking deelnamen. Een monument herdenkt hen.
In de gemeente zijn er een aantal rijksmonumenten, gemeentelijke monumenten en oorlogsmonumenten, zie:
Meestal het eerste weekend van september jaarlijkse Schuttersfeesten.
In januari 2007 debuteerde Haaksbergen met de eerste Nederlandsemarathonschaatswedstrijd van het schaatsseizoen opnatuurijs. In december 2007, 2008, 2009, 19 januari 2016, 28 februari 2018 en 21 januari 2019 had Haaksbergen eveneens deze marathonprimeur.
De gemeente Haaksbergen heeft een eigen lokale omroep genaamdRTV Sternet. Lokale kranten zijn vertegenwoordigd door de wekelijkseRond Haaksbergen enHart van Haaksbergen. De redactie Haaksbergen vanDe Twentsche Courant Tubantia is gevestigd in Enschede.