Guayaquil (officieelSantiago de Guayaquil) is de grootstestad vanEcuador. De stad zelf heeft ongeveer 2,7 miljoen inwoners (2020),[1] de geheleagglomeratie heeft 3,3 miljoen inwoners. Toch is het niet dehoofdstad van Ecuador, dat isQuito. Guayaquil ligt ongeveer 250 kilometer zuidwestelijk van die stad, op een afstand van 50 kilometer ten noorden van deGolf van Guayaquil aan deGuayas-rivier. De stad is de hoofdstad van de provincieGuayas en is een parochie (parroquia) in het kanton Guayaquil.
Het klimaat in Guayaquil istropisch. Het jaar is verdeeld in eendroge tijd ("zomer") van juli tot december en eennatte tijd ("winter") van januari tot juni. De stad is het centrum van devisserij in Ecuador en is tevens de meestgeïndustrialiseerde stad van Ecuador.
De ontstaansgeschiedenis van Guayaquil is niet precies bekend. Naar men aanneemt waren deconquistadores niet tevreden met de ligging van het in 1534 gestichte Quito. Daarom werden er steeds dichter naar de kust toe nieuwe steden gesticht. Dat ging ten koste van verschillende inheemse gemeenschappen. De naam Guayaquil werd lange tijd gebruikt om nog niet een stad maar een gebied aan dekust van Ecuador te benoemen waar deSpanjaarden zich aan het vestigen waren.
Als grondlegger van Guayaquil geldt hetzij de conquistadorFrancisco de Orellana, hetzij zijn collegaFrancisco de Olmos.[bron?] Door de vele verplaatsingen van de stad is de uiteindelijke stichter van de stad niet met zekerheid te achterhalen, noch de precieze datum en zelfs het jaar waarin de stad gesticht werd. Vast staat dat het in de eerste helft van de 16e eeuw gebeurde, kort na de stichting van Quito. Als jaarlijkse feestdag hanteert de stad25 juli, hetgeen in deheiligenkalender denaamdag is vanSint Jacobus, debeschermheilige van de stad. De oorspronkelijke volledige naam van de stad wasMuy Noble y Muy Leal Ciudad de Santiago de Guayaquil (Zeer hoogstaande en zeer loyale stad van Sint Jacobus van Guayaquil).
De naam Guayaquil zou verwijzen naar een legendarischeIndianen-leider genaamdGuaya, en zijn echtgenote genaamdQuill. Guaya doodde volgens delegende zijn echtgenote, alvorens zichzelf te verdrinken omdat hij niet in Spaanse handen wilde vallen. Andere vermoedens zijn datGuayal een inheemse stad was, en datQuill een plaatselijkegod van hetwater was. Weer een andere verklaring voor de herkomst van de naam van de stad is dat het woord Guayaqil in hetTsafiki, detaal van de huidigeTsáchila-indianen,ons grote huis betekent en dat die naam aan de stad is gegeven.
In de koloniale tijd - de periode dat Spanje over Ecuador en vele delen van Zuid-Amerika heerste - groeide Guayaquil in hoog tempo uit tot een belangrijke havenstad. Dehaven was van groot belang voor het vicekoninkrijk Peru (het latereNieuw Granada), dat de rijkdommen uit deze en naburigekoloniën via de haven van Guayaquil naar Spanje vervoerde. De positie van de haven, tussenLima enMidden-Amerika en doorrivieren verbonden met het binnenland, was zeer gunstig. De stad groeide van een inwonertal van 2000 in 1600, tot meer dan 10.000 in 1700.
In de 17e en 18e eeuw werd Guayaquil regelmatig aangevallen doorEngelse enFransepiraten. Zeventien aanvallen zijn gedocumenteerd. In 1687 leidde een grootscheepse aanval tot de dood van 35 (van de 260) piraten en 75 verdedigers van de stad. De piraten ontvoerden de vrouwen van Guayaquil, dreigden de stad te verbranden en eisten een grote som geld om de brand te voorkomen en de vrouwen weer vrij te laten. Dit losgeld werd door Quito betaald. Een andere grote aanval in 1709 leidde eveneens tot een eis voor losgeld. Maar die werd nooit betaald: door een uitbraak vangele koorts sloegen de piraten op de vlucht. De veelvuldige aanvallen leidden tot een verplaatsing van het stadscentrum naar het zuiden, waar het beter beschut lag. Ook werd de stad voorzien van een sterke verdedigingswal.
Behalve door piraten werd Guayaquil ook regelmatig getroffen door grotebranden. Daarvan zijn 13 gevallen gedocumenteerd. De huidige wijkLas Peñas is nog grotendeels in een koloniale bouwstijl opgetrokken. In werkelijkheid zijn de gebouwen echter regelmatig geheel afgebrand en herbouwd, en de huidige gebouwen zijn niet meer de originele bouwwerken. Toch is de wijk vanwege de koloniale sfeer een van de toeristische trekpleisters van de stad.
Zoals veel steden had ook Guayaquil te maken metepidemieën. In 1589 werd driekwart van de bevolking het slachtoffer van depokken. In 1667 werd de stad getroffen door een nieuwe uitbraak van diezelfde ziekte. In 1709 leidde een uitbraak van gele koorts tot vele doden, maar ook tot het vertrek van piraten die juist op dat moment de stad aanvielen. In 1740 brak de gele koorts wederom uit, en in 1786 kreeg de stad weer te maken met pokken.
Monument van de overeenkomst tussen Bolívar en De San Martín
Op9 oktober1820 verklaarde Guayaquil zich onafhankelijk, als eerste stad van het huidige Ecuador. De burgers van de stad wisten met hulp van een Peruaans leger de Spaanse troepen te overwinnen, welhaast zonder enig bloedvergieten. De stad gaf zichzelf de status van vrijeprovincie, onder leiding vanJosé Joaquín de Olmedo. De Vrije Provincie Guayaquil omvatte het kustgebied van Ecuador, het Zuiden van het huidigeColombia en het Noorden vanPeru. In1822 tekenden vrijheidsstrijdersSimón Bolívar enJosé de San Martín een overeenkomst waardoor Guayaquil, zonder daarover te zijn geconsulteerd, werd opgenomen inGroot-Colombia. Het gevolg was dat De Olmedo werd verbannen uit de stad, toen hij bij Bolívar zijn onvrede kenbaar maakte over de manier waarop de stad deel was gaan uitmaken van Groot-Colombia.
Na het uiteenvallen van deze staat in 1830 ging Guayaquil deel uitmaken van Ecuador. Het werd het toneel van regelmatige gewapende strijd. Enerzijds probeerde de stad lange tijd onafhankelijk te worden van Ecuador, anderzijds werd de stad gebruikt om aanvallen vanuit Peru af te slaan. Gedurende de jaren 1859/60 was Guayaquil de tijdelijke regeringszetel van Ecuador. Tijdens de nationale crisis in die periode riep generaalGuillermo Franco echter een eigen regering uit in de stad. Samen met de eveneens alternatieve regering die doorFrancisco Robles in de stadRiobamba was uitgeroepen probeerde Franco de nieuwe leider van Ecuador te worden. De door Quito ingezette troepen namen Quayaquil echter in, en de centrale regering behield de macht.
In1895 riep GuayaquilEloy Alfaro (die zich na de burgeroorlog van 1883 in ballingschap inPanama bevond) uit tot opperste bevelhebber van het land. Alfaro keerde terug uit zijn ballingschap en wist inderdaad de macht te veroveren. Alfaro beperkte de invloed van deRooms-katholieke kerk, en gaf een nieuwe impuls aan deeconomische ontwikkeling van Ecuador. De machtsovername door Alfaro ging alsde Liberale Revolutie de geschiedenisboeken in. Voor Guayaquil braken er nieuwe gouden tijden aan. Nieuwe exporteurs van met namecacao vergaarden grote rijkdom, en verzuimden niet om die ook tentoon te spreiden. Na een grote brand in 1896 werd de stad zonder aarzelen herbouwd, maar deze keer metsteen in plaats vanhout.
Na deTweede Wereldoorlog groeide debananenindustrie aan de kust vanLatijns-Amerika in hoog tempo. Guayaquil bleef daardoor een handelscentrum in Ecuador, de haven werd van steeds groter belang voor de economie van het hele land. Veel nieuwe bewoners trokken van het platteland naar de stad om betere economische kansen te vinden, wat leidde tot een snelle uitbreiding van woonwijken rond de stad. Guayaquil kreeg te maken met ernstigecriminaliteit in de stad. De stad probeert daar op verschillende manieren een eind aan te maken. Een belangrijk wapen in de strijd is meer aandacht voortoerisme, waardoor enerzijds de economie een extra impuls krijgt en anderzijds de sfeer in de stad verbetert. Zo opende in 2000 het prestigieuze project Malecon 2000, een bijna 3 kilometer lange boulevard vol cultureel vermaak. Een ander project was eenpark tussen de rivieren de Guayas en de Daule. Dit park bestaat uit eenmangrovegebied, dat door toeristen kan worden bezocht. Dit soort projecten lijkt inderdaad bij te dragen aan een verbeterde veiligheid in de stad.
Er is een sterk toenemende onvrede met het beleid vanuit Quito en ontstaat daardoor ook een roep naar onafhankelijkheid zoals er was in de jaren 1820-1822. Deze drang naar onafhankelijkheid komt onder andere tot uiting in de naamsverandering van het vliegveld in 2006, vanSimón Bolivar (die als de bevrijder van Quito wordt gezien en in 1822 het toen al vrije Guayaquil onvrijwillig inlijfde bij Groot-Colombia) naarJosé Joaquín de Olmedo, de eerste president van het vrije Guayaquil in 1820.
Nadat zich in Guayaquil een kleine groepjezuïeten had gevestigd, (afkomstig van de kloosterorde teCuenca) werd op 16 februari 1837 het bisdom Guayaqil gevestigd. Het was in 2022 het geestelijk tehuis van 130.900 gelovigen, in 40parochies met 52 kerken enkapellen, 60priesters, eenpriesteropleiding, 60scholen en 4 scholen voor jongens.
Bewoners van de sloppenwijk Bastión Popular verbeteren sanitaire voorzieningen
Ondanks de slachtoffers die vielen door aanvallen van piraten, door branden en door epidemieën groeide de bevolking van Guayaquil gestaag. Rond 1600 woonden er 2000 mensen in de stad, in 1700 waren dat er 10.000 en in 1820 werden er 15.000 inwoners geteld. De toestroom van plattelandsbewoners nam sindsdien sterk toe. In 1900 telde de stad 35.000 inwoners, na de Tweede Wereldoorlog waren dat er 200.000. Sinds de jaren vijftig nam de bevolking iedere tien jaar met 100.000 mensen toe. Tegenwoordig heeft de stad meer dan 2 miljoen inwoners. De meeste mensen die zich van buiten de stad in Guayaquil vestigden leven insloppenwijken (de zogenaamdeinvasiones).
In 2000 had 66% van de bevolking toegang totdrinkwater (hetgeen niet altijd bestond uit kraanwater in huis, maar soms ook uit gemeenschappelijkekranen ofputten kwam), en 99% hadelektriciteit (waarbij niet elke aansluiting legaal was). 42% van de bevolking had in 2000 in huis aansluiting op hetriool. Van de volwassen bevolking kan 94% (soms enigszins) lezen en schrijven. De levensverwachting van vrouwen in Guayaquil is ruim 72 jaar, die van mannen is bijna 68 jaar.Kindersterfte (bij kinderen jonger dan 5 jaar) komt voor bij 4 van de 1000 geboorten.
Guayaquil is de belangrijkste havenstad van Ecuador. Internationaal vrachtverkeer transporteert bananen, cacao,koffie en ookgarnalen.Olie wordt vanuit Guayaquil nauwelijks geëxporteerd. Vroeger legden de schepen vlak bij het centrum van de stad aan, maar later werd de haven tien kilometer verplaatst. De belangrijksteindustrie van Guayaquil is devisserij.
Guayaquil is ook het belangrijkstefinanciële centrum van Ecuador. Door het faillissement van twee grote banken, waaronder de grootste bank Filanbanco dat in 2001 failliet ging[2] heeft de stad een economische teruggang doorgemaakt. De stad beschikt verder over een aantal strategisch geplaatste moderne winkelcentra, waarvan enkele tot de grootste van Zuid-Amerika behoren. De grootsten zijnMall del Sol,San Marino enPolicentro.
Sinds 1963 heeft Guayaquil eenvliegveld dat tot 2006 naar Simón Bolívar was vernoemd. In 2006 is echter een nieuwe terminal in gebruik genomen en is het vliegveld hernoemd naarJosé Joaquín de Olmedo. De oude terminal zou voor alle binnenlandse vluchten gebruikt worden, maar is in 2007 omgebouwd tot modern conferentiecentrum. Veel internationale vluchten stoppen zowel in Quito als in Guayaquil. Het busstation dat in 1984 werd geopend zorgde ervoor dat hetspoorwegstation minder belangrijk werd. Sinds 1998 bestaat de treindienst van Guayaquil naar de hoofdstad Quito in het geheel niet meer, en is het treinstation gesloten. Er is echter sprake van dat in 2007 een deel van de spoorlijn, van Guayaquil naar Bucay - aan de voet van de Andes - weer in gebruik genomen wordt. Bovendien hebben diverse Amerikaanse investeerders zich geïnteresseerd getoond om het gehele spoorlijnennet te moderniseren en te heropenen. Guayaquil heeft de langste brug van Ecuador. DePuente Rafael Mendoza Avilés (of ook welbrug van de eenheid) is 2825 meter lang.
Guayaquil beschikt over een Nederlands en een Belgischhonorair consul.
Van de steden in Ecuador heeft Guayaquil de meeste instituten voorhoger onderwijs. Deze instituten bieden onderwijs aan in totaal meer dan 90.000studenten.
Er zijn verschillendeuniversiteiten, waarvan de belangrijkste de openbareUniversidad de Guayaquil (opgericht in 1867) en dekatholiekeUniversidad Católica (opgericht in 1962) zijn. Voor sommige wetenschapsgebieden is Guayaquil de meest aangewezen plaats in Ecuador. Zo staat de vakgroepbiologie van de Universidad de Guayaquil bekend om haar kwaliteit, en studeren biologen liever daar dan in Quito. Naast de universiteiten heeft Guayaquil ook enkele privatehogescholen.
In hetlager onderwijs valt 50% van de leerlingen voortijdig uit. Ook de helft van de leerlingen die een begin maakt aan hetvoortgezet onderwijs, maakt dat niet af.
24 juli (de geboortedag van Simón Bolívar) en 25 juli (de stichting van Guayaquil, op deze datum gevierd omdat het de naamdag is van beschermheilige Sint Jacobus). De stad viert twee dagen achter elkaar uitbundig feest. Als direct voor of na deze data eenweekend valt, wordt dat bij de festiviteiten betrokken. Als een van de twee dagen zelf in een weekend valt (of beide), wordt dat gecompenseerd met werkdagen vóór dat weekend.
9 oktober: het uitroepen van de onafhankelijkheid van Guayaquil. Feesten duren tot aan12 oktober:dag van het ras.
