Eengemeente (Frans:commune) inFrankrijk is een territoriale collectiviteit en de onderstebestuurslaag van het land. Een Franse gemeente kan variëren van een grote stad zoalsParijs tot een klein dorpje. Sommige communes zijn zelfs onbewoond. De kleinste bewoonde commune isRochefourchat met 1 inwoner.
Het Franse woordcommune (gemeente) dook voor het eerst op in de12e eeuw. Het werd gebruikt om een kleine gemeenschap aan te duiden. DeFranse Revolutie schafte alle lokale collectiviteiten af en verving ze op 12 november 1789 door uniformemunicipalités.[1] Hun instellingen, verkozen dooractieve burgers, kregen eind december wettelijk gestalte.[2] Boven het geometrische project vanThouret, dat 720 gemeenten zou hebben gecreëerd, werd de geografische logica vanMirabeau verkozen, die voortbouwde op bestaande collectiviteiten.[3] Bijna 41.000 gemeenten werden in 1790 gecreëerd.[4][5] Territoriaal gingen ze voor een groot deel terug op de 60.000parochies, waarvan de kleinste en de stedelijke werden geëlimineerd.[4] Deze gemeenten waren de basis van een volledig nieuwe administratieve piramide die verder bestond uitkantons, districten endepartementen. Op 31 oktober 1793 werd de naammunicipalité vervangen doorcommune.
Het aantal Franse gemeenten werd door de vorming vancommunes nouvelles in 2016 en 2017 gereduceerd. Deze vorming van fusiegemeenten wordt door de Franse wetgeving sterk gestimuleerd. In2008 telde Frankrijk zo nog 36.681 gemeenten, waarvan 36.569 in Europa en 112 in deFranse overzeese gebieden.[7][8]
(1) Binnen de grenzen van Frankrijk tussen 1860 en 1871 en van 1919 tot heden (2) Binnen het gebied van de overzeese gebiedsdelen tot de onafhankelijkheid van deNieuwe Hebriden in 1980
De gemiddelde oppervlakte van een Franse gemeente in 2015 is 14,88 vierkante kilometer. Demediaan van de oppervlakte van een gemeente is nog kleiner, 10,73 km². Dat is kleiner dan in de meeste andere Europese landen. Door dit kleine gemiddelde formaat van gemeenten kent Frankrijk een relatief groot aantal gemeenten.
Het gemiddelde aantal inwoners van een gemeente in 2015 is 1700, de mediaan (slechts) 380. Dit verschil wordt verklaard door het grote aantal gemeenten dat minder dan 500 inwoners heeft (57,4%). In praktijk kent het inwonertal grote schommelingen. Zo kan de ene gemeente 2 miljoen inwoners hebben (zoals Parijs) en een andere maar 1 inwoner.
Ongeacht het aantal inwoners kent elke gemeente een bestuur. Het bestuur zetelt in hetgemeentehuis (mairie ofhôtel de ville). Elk gemeentebestuur heeft dezelfde rechten en bevoegdheden, ongeacht het formaat van de gemeente. De enige uitzondering is Parijs. De gemeente (tevensdepartement)Parijs is verdeeld in twintigarrondissementen. Ieder arrondissement kiest zijn eigen arrondissementsraad die het arrondissement bestuurt.
↑Deze vervingen steden, dorpen, parochies en plattelandsgemeenschappen ("ville, bourg, paroisse ou communauté de campagne")
↑Décret-loi des 14-18 décembre 1789 relatif à la constitution des municipalités enInstruction sur la formation des nouvelles municipalités, in:Collection complète des lois, décrets, ordonnances, réglemens, avis du Conseil-d'Etat, vol. I, 1834,p. 63-71.Gearchiveerd op 11 juli 2023.
↑Didier Guignard, "Les mutations territoriales ou le retour à la distinction espace-territoire", in:Regards critiques sur quelques (r)évolutions récentes du droit, 2005, §§ 12 en 15.DOI:10.4000/books.putc.1620
↑abPhilippe Subra,Géopolitique locale. Territoires, acteurs, conflits, 2016,p. 204.Gearchiveerd op 11 juli 2023.
↑Antoine Follain, "Des communautés paroissiales aux communes en Bretagne et en Normandie. Un conflit pour l'identité communautaire", in:Annales de Bretagne et des pays de l'Ouest, 1997, nr. 1, p. 34.DOI:10.3406/abpo.1997.3902
