| Fliegerhorst Havelte | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||
Geallieerde topografische kaart van 1943 | ||||||||
| Algemene informatie | ||||||||
| Opgericht | 1942, gesloten 1945 | |||||||
| Type | Militair | |||||||
| Locatie | Havelte | |||||||
| Hoogte | 10m / 31ft | |||||||
| Coördinaten | 52° 47′ NB, 06° 14′ OL | |||||||
| Locatie in Nederland | ||||||||
  | ||||||||
| Startbanen | ||||||||
| ||||||||
| Lijst van luchthavens | ||||||||
| ||||||||
De voormaligeFliegerhorst Havelte was een door deDuitseWehrmacht in deTweede Wereldoorlog aangelegd vliegveld bijHavelte in deprovincie Drenthe. De aanleg vanFliegerhorst Havelte viel onder de verantwoordelijkheid van deOrganisation Todt.[1] De bezetting van het vliegveld bestond uit tussen de 150 en 700 manLuftwaffe-personeel. Ze varieerde vanwege de af- of aanwezigheid van mobiele Luftwaffe- enFlak-eenheden. Er is van het veld weinig meer terug te vinden, de natuur heeft het gebied weer ingenomen. Wel zijn er in de omgeving diverse bomkraters te vinden, deze vormen nu vennetjes. De voormalige startbaan bijDarp, nu begroeid met bomen en struiken, is echter nog goed herkenbaar op lucht- en satellietfoto’s.
Op het veld waren de volgende eenheden gelegerd[2]:
In oktober 1942 werd vanDuitse zijde besloten tot de aanleg van Fliegerhorst Havelte. Vanwege de toename van geallieerde luchtaanvallen op de Duitse industie en steden was naast de vliegveldenSchiphol,Leeuwarden enTwente dringend een vierde veld nodig voor deNachtjagd. Omdat Havelte t.o.v. de drie andere velden gunstig lag werd dit als nieuwe locatie gekozen.
In november 1942 werdlandgoed Overcinge doorBauleitung Steenwijk gevorderd en begon men in het geheim met de aanleg van het vliegveld. Het dorpje Darp werd geheel gesloopt en op de huidige locatie herbouwd.
Vanaf 1943 werden er enkele duizenden Nederlandse arbeiders gedwongen tewerkgesteld, aangevuld metDuitse arbeiders van deReichsarbeitsdienst (RAD). Zij werden op en rond het terrein in driebarakkenkampen ondergebracht: aan De Wal langs de Helomaweg, bijDe Doeze langs de Hunebeddenweg en bij de Konijnenbergen. Het kamp aan de Hunebeddenweg werd ook wel hetJodenkamp genoemd, omdat er hier vanaf maart 1944 ook ongeveer 500 gemengd-gehuwde Joodse mannen werden ondergebracht.[3] Vanaf begin 1944 werden ook de omliggende gemeenten verplicht arbeiders te leveren. DeDrentse Hoofdvaart werd gebruikt om schepen met bakstenen voor de start- en taxibanen en ander bouwmateriaal aan te voeren en er werd ook eensmalspoorlijn voor onderdelenvervoer aangelegd. Op het hoogtepunt van de bouw werd in juli 1944 in totaal door circa 3.000 Nederlandse dwangarbeiders aan het vliegveld gewerkt.[4] Eind 1943 kwamStartbahn I gereed; deze was 1.400 meter lang en 80 meter breed en werd aanvankelijkNachtlandeplatz Steenwijk genoemd. Het veld werd veranderd in een goed uitgeruste Fliegerhorst Havelte voor het gedurende langere tijd ondersteunen van alle soorten luchtoperaties.
Naarmate de werkzaamheden vorderden kwam het vliegveld vaker in beeld bij degeallieerde inlichtingendiensten en werd het een gelegenheidsdoelwit voor het afwerpen van bommen als bommenwerpers hun geplande missie elders niet konden uitvoeren.
In januari 1944 landden de eerste Duitse jachtvliegtuigen op het veld om bij te tanken en voor kleine reparaties.
In februari 1944 was het veld volledig in gebruik als flugplatz, uitwijk en noodlandingsveld maar er waren nog geen onderdelen permanent gelegerd.
In april 1944 werd een arbeiders barakkenkamp onder vuur genomen door Amerikaanse jachtvliegtuigen.
In mei 1944 werd een AmerikaanseB-17 Flying Fortress boven Havelte door flak neergeschoten. Het toestel kwam naast het dorp omlaag en explodeerde; er waren geen overlevenden.
In juni 1944 werd het veld gebruikt door de7e staffel / NachtJagdGeschwader 1.
In juli 1944 verplaatste de Luftwaffe uit voorzorg 13Messerschmitt Bf 110’s van de2e gruppe/NJG 1 vanuitEelde naar Havelte. Het werd de geallieerden al snel duidelijk dat de Fliegerhorst Havelte volledig in gebruik was.
Op 15 augustus 1944 vond in de regio een groot luchtgevecht plaats. TerugkerendeLiberators van deUS 466th Bomb Group met hun escorte werden door 20Messerschmitt Bf 109’s van de3e gruppe/JG53 en de2e gruppe/JG5 onderschept en aangevallen. Hierbij gingen volgens deAmerikaanse enDuitse berichtgeving 4B-24 Liberator's, 2P-38 Lightning's en 5 Bf 109’s verloren.
Volgens het Duitse rapport werden nog tweeLightnings in brand geschoten waarvan een bijZuidwolde neergestort is.
Eind augustus 1944 werd deMAST (Munition Ausgabe Stelle) Friesland operationeel; het munitiedepot voor het vliegveld oplandgoed de Eese.
Gedurende de periode 26 aug 1944 - 11 sept 1944 was de4e gruppe/NJG 1 met Bf 110’s onderOberleutnant F.Lau op Havelte gelegerd.
Gedurende de periode 1 sept 1944 – 17 september 1944 was de6e gruppe/NJG 1 met Bf 110’s onderOberleutnant J.Hager op Havelte gelegerd.
In september 1944 werd Fliegerhorst Havelte zwaar getroffen. In de nacht van 4 op 5 sept vond een luchtaanval met 14De Havilland Mosquito’s plaats; in de nacht van 16 op 17 sept gevolgd door een aanval met 10Avro Lancaster's met brisantbommen. In totaal vielen in die periode 282 Britse toestellen de vier vliegvelden Havelte, Leeuwarden,Hopsten enSalzbergen aan. Dit gebeurde in verband met deOperatie Market Garden. De start- en landingsbaan van Havelte werd vernield maar was binnen een maand weer operationeel.
Op 12 oktober 1944 maakte eenMesserschmitt Me 262 metOberleutnant P.Bley van1/Kommando Nowotny een noodlanding op Havelte.
In januari en februari 1945 werd het veld nog in noordelijke richting aangepast met eenRollfeld vanwaar ook Me 262 straaljagers konden worden ingezet.
Begin maart 1945 werd de Fliegerhorst gebruikt door 15Junkers Ju 88 van de3e gruppe/NJG 4 als onderdeel vanoperatie Gisela, waarbij terugkerendeBritse bommenwerpers op hun retourvlucht tot op deNoordzee werden achtervolgd. Duitse verliezen: 4 Ju 88’s vernietigd, 4 Ju 88’s beschadigd, 1 Ju 88 gecrasht op de rolbaan.
Op 23 maart 1945 werd Havelte aangevallen door 14Hawker Typhoon's vanRAF 197th en 266th Squadron die er schade aanrichtten.
Op 24 maart 1945 bijoperatie Varsity, bombardeerden B-17G’s vanUS 95th,100th en 390th Bomb Groups (Heavy) het veld met brisantbommen. De startbaan werd volledig verwoest en het westelijk deel van het vliegveld zwaar beschadigd. Het vliegveld was daardoor voorgoed uitgeschakeld en de tijdelijk gelegerdeNachtschlachtgruppe 20 (NSGR.20) vliegend metFocke-Wulf Fw 190's trok zich terug naarEelde.
Op 2 april 1945 werd eenSupermarine Spitfire IX vanRAF 345th Squadron boven Havelte neergeschoten. VliegerFlt R.M.F. Picot de Moras d’Aligny overleefde dit niet.
Tijdensoperatie Amherst op 7 en 8 april 1945 verkenden neergelatenFranse parachutisten het vliegveld en vonden geen aanleiding om het aan te vallen.
Medio april 1945 werden diverse objecten, bunkers en gebouwen op het vliegveld en de Munitions Ausgabe STelle Friesland op landgoed de Eese door terugtrekkende Duitsers opgeblazen.
Op 13 april 1945 werden de plaatsenSteenwijk enHavelte doorCanadese troepen bevrijd.
Onontplofte bommen in het gebied worden nog tot op heden (2021) gevonden en door deEOD verwijderd of tot ontploffing gebracht.[7]
·
·
| Luchthavens van nationale betekenis: | Amsterdam ·Eindhoven ·Groningen ·Lelystad ·Maastricht ·Rotterdam |
| Luchthavens van regionale betekenis: | Ameland ·Breda ·Budel ·Den Helder ·Drachten ·Hilversum ·Hoogeveen ·Middenmeer ·Midden-Zeeland ·Oostwold ·Teuge ·Texel ·Twente |
| Militaire vliegbases: | Deelen ·Eindhoven ·Gilze-Rijen ·Leeuwarden ·Volkel ·De Peel ·Woensdrecht |
| Zweefvliegvelden: | Arnhem ·Axel ·Biddinghuizen ·Castricum ·Haamstede ·Lemelerveld ·Malden ·Marknesse ·Nistelrode ·Noordwijk ·Schinveld ·Slootdorp ·Soesterberg ·Veendam ·Venlo |
| Helikopterhavens: | Amsterdam ·Eemshaven ·Emmer-Compascuum ·IJmuiden ·Maasvlakte ·Vlieland |
| MLA-vliegvelden: | Middenmeer ·Stadskanaal |
| Voormalige vliegvelden: | Bergen ·Boxmeer ·Buiksloot ·Ede ·Havelte ·Heesch ·Helmond ·Keent ·Kessel ·De Kluis ·Maaldrift ·Mill ·Noordoostpolder ·Ockenburg ·De Rips ·Schijndel ·Soesterberg ·Ubbena ·Valkenburg ·Venlo-Herongen ·Venlo-Trafficport ·Vlissingen ·Waalhaven ·Ypenburg |
| Caribisch Nederland: | Bonaire ·Saba ·Sint Eustatius |
