HetEuropees kampioenschap voetbal mannen 2016 ofUEFA Euro 2016 was de vijftiende editie van het vierjaarlijksevoetbalevenement. Het werd gehouden van 10 juni tot en met 10 juli 2016. Frankrijk was het gastland.[1] Na de toernooien van1960 en1984 was het de derde maal dat dit land gastland was.
Voor het eerst in de geschiedenis namen er 24 landen deel aan het toernooi. Dit was een uitbreiding met acht, waardoor er ook twintig wedstrijden meer gespeeld werden. Er werden zes groepen van vier teams gemaakt. De nummers één en twee uit elke groep en de vier beste nummers drie gingen door naar de achtste finale. Vervolgens werden achtste finales, kwartfinales, halve finales en de finale gespeeld.[2]
Het toernooi werd uitgebreid zodat ook kleinere landen kunnen deelnemen aan het EK waarvoor de grotere landen zich vrijwel altijd plaatsen. De voormalige kampioenen Nederland, Denemarken en Griekenland slaagden er niet in om zich te kwalificeren. Nederland, dat nog derde werd op het WK van 2014 eindigde als vierde in zijn kwalificatiegroep. Denemarken werd in de barrages uitgeschakeld en Griekenland, nog tot de tweede ronde van het laatste WK doorgedrongen, eindigde als laatste in zijn groep.
Portugal won het toernooi door in de finale Frankrijk met 1-0 te verslaan na verlenging.Éder werd de matchwinner door in de 109e minuut het enige doelpunt van de wedstrijd te maken.
Geïnteresseerde (combinaties van) landen om het toernooi te organiseren konden zich tot 9 maart 2009 aanmelden bij de UEFA. De UEFA had daarbij de mogelijkheid om het aantal kandidaturen terug te brengen tot drie of vier. De geïnteresseerde landen kregen dan de mogelijkheid om hunbidbook op te stellen dat uiterlijk 15 februari 2010 moest zijn ingediend. Vervolgens werden de aanmeldingen door de UEFA geëvalueerd en werden vanaf maart 2010 de kandidaat-landen bezocht. Op 28 mei 2010 werd de keuze gemaakt. De UEFA schrijft voor dat bij een toernooi met 24 deelnemers er negen tot twaalf stadions nodig zijn. Door de strenge eisen die de UEFA stelt komen alleen de grote landen in aanmerking voor de organisatie door één land of een combinatie van twee of maximaal drie[3] kleinere landen, zoals dat eerder is gebeurd met hetEK 2000, hetEK 2008 en hetEK 2012.
Drie landen hebben in maart 2009 een individuele kandidatuur ingediend en twee landen een gezamenlijke.[4] Frankrijk, Italië, Turkije individueel en Noorwegen en Zweden gezamenlijk. De verantwoordelijke ministers van Noorwegen en Zweden wilden geen overheidsgeld beschikbaar stellen.[5] De kandidatuur werd stopgezet. De UEFA meldde in februari 2010 dat Frankrijk, Italië en Turkije hun bidbook hadden ingediend.[6]Eerder overwogenSchotland, eventueel samen metWales,Ierland enNoord-Ierland,Griekenland,Rusland en de combinatie vanRoemenië enBulgarije om zich kandidaat te stellen, maar deze landen hebben dit uiteindelijk niet gedaan.
De dertien stemgerechtigde leden van het uitvoerend comité van de UEFA bepaalden via een stemming het organiserend land. De stemming bestond uit twee ronden. In de eerste ronde moest elk lid de landen op voorkeursvolgorde plaatsen. Het voorkeursland kreeg 5 punten, de nummer twee 2 punten en de nummer drie één punt. Het land met het laagst aantal punten zou afvallen; dit bleek Italië te zijn. In de tweede ronde moest elk lid het land van voorkeur aangeven. Het land met de meeste stemmen zou winnen; dit bleek Frankrijk te zijn.
De Franse voetbalbond wees in november 2009 twaalf speelsteden aan:Saint-Denis,Marseille,Lyon,Villeneuve-d'Ascq,Parijs,Lens,Saint-Étienne,Toulouse,Bordeaux,Straatsburg,Nice enNancy. Dit werd later teruggebracht tot negen speelsteden (Straatsburg, Saint-Étienne en Toulouse vielen af). In juni 2011 werden Saint-Étienne en Toulouse weer toegevoegd aan de lijst, zodat het totale aantal speelsteden nu op elf kwam. In december 2011 besloot Nancy af te zien van het EK, omdat de renovatie van het stadion niet doorging.
In Frankrijk geldt tot op heden denoodtoestand die werd uitgeroepen daags na deaanslagen in Parijs van november 2015, waarbij het Stade de France een van de doelwitten was. In de aanloop naar het EK 2016 zijn allerlei extra beveiligingsmaatregelen getroffen om mogelijke nieuwe terreuraanslagen te voorkomen. Begin juni had Frankrijk 90.000 man ingezet ter beveiliging van het toernooi.[8]
In mei werd bij de Pools-Oekraïense grens een Fransman aangehouden die een grote hoeveelheid wapens en springstof bij zich had. Volgens berichten van de Oekraïense veiligheidsdienst zou hij van plan zijn geweest om tijdens het EK 15 aanslagen te plegen.[9]
De groepen werden dusdanig samengesteld dat de sterkste landen niet bij elkaar in de groep zouden komen en dat de groepen een vergelijkbare sterkte hadden. Hiertoe werden de landen ingedeeld in zes potten. Pot 1 was de sterkste pot, met daarin de landen met de hoogstecoëfficiënten en geleid door de titelhouder. De coëfficiënten waren gebaseerd op de resultaten in de kwalificatie voor hetWK 2014 en de kwalificatie en eindronde van hetEK 2012 en hetWK 2010.[10] Uit elke pot werd een land in een andere groep geloot. Landen die in dezelfde pot waren ingedeeld, konden dus niet tegen elkaar spelen. Landen waarvan de thuismarkten de grootste bijdrage hadden geleverd aan de opbrengst voor het kwalificatietoernooi werden in een groep van zes landen geplaatst.[10] Dit waren Engeland, Duitsland, Italië, Spanje en Nederland. Om politieke reden konden Armenië en Azerbeidzjan niet bij elkaar in de groep komen. Dat gold ook voor Spanje en Gibraltar.[11]
De UEFA maakte de potindeling eind januari 2014 bekend.[12]Direct na de loting maakte de UEFA het speelschema bekend.[13] Tot dan toe was het gebruikelijk dat de landen uit de groep onderling het schema opstelden.Frankrijk werd achteraf toegevoegd aan de groep met vijf landen. De wedstrijden van de Franse ploeg zouden evenwel vriendschappelijk zijn, en niet meegerekend worden in het klassement.
Na de groepsfase werden zes scheidsrechters en hun assistenten naar huis gestuurd. Dit waren William Collum, Ovidiu Haţegan, Sergej Karasjov, Pavel Královec, Svein Oddvar Moen en Clément Turpin.[14] De scheidsrechtersteams van Martin Atkinson, Cüneyt Çakır en Carlos Velasco Carballo verlieten het toernooi na de achtste finales.[15]
De volgende scheidsrechters en assistent-scheidsrechters dienen tijdens het toernooi als vierde official en reservegrensrechter:
Om de uitbreiding van 16 naar 24 ploegen op te vangen, is het format gewijzigd in vergelijking met de editie van 2012. Er worden twee extra groepen toegevoegd in de groepsfase, en een extra ronde in de knock-outfase. De zes groepen (A tot en met F) bestaan elk uit vier ploegen, waarvan de beste twee van elke groep doorgaan naar de knock-outfase. Ook de vier beste derde ploegen gaan door naar de achtste finales, voor er wordt overgegaan naar de gebruikelijke kwartfinales, halve finales en de finale. Zo vallen er na de groepsfase slechts acht ploegen af.
Dit format genereert een totaal van 51 wedstrijden, tegenover de 31 wedstrijden die gespeeld werden op de voormalige 16 ploegen-toernooien. Deze 51 wedstrijden worden in een periode van 31 dagen afgewerkt.
De groepen werden geloot op 12 december 2015 inParijs.
Voorlopige potindeling en speelschema
De 24 ploegen zouden in zes groepen van vier ploegen geloot worden. Gastland Frankrijk werd automatisch in positie A1 geplaatst. Ook titelverdediger Spanje werd in Pot 1 ingedeeld. De andere 22 landen werden verdeeld volgens deUEFA-coëfficiënten na de voltooiing van kwalificatie, zodat er vier potten van zes teams gevormd werden. De UEFA-coëfficiënten van 14 oktober 2015 beslisten over de indeling van de potten.
In eerste instantie zijn teams gerangschikt op het aantal punten in alle groepswedstrijden. Mochten twee of meer teams hetzelfde puntenaantal hebben, dan bepalen de volgende criteria hun positie:
Hoogste aantal punten verkregen bij de onderlinge wedstrijden tussen de teams;
Doelsaldo verkregen bij de onderlinge wedstrijden tussen de gelijk eindigende teams (als er meer dan twee teams gelijk staan);
Hoogste aantal gescoorde doelpunten verkregen bij de onderlinge wedstrijden tussen de teams (als er meer dan twee teams gelijk staan);
Mochten er, na het toepassen van criteria 1 t/m 3, nog steeds twee teams gelijk eindigen, dan moeten criteria 1 t/m 3 opnieuw worden toegepast tussen deze twee teams. Staan deze teams dan nog steeds gelijk, dan wordt de positie bepaald door criteria 5 t/m 9;
Doelsaldo verkregen bij alle wedstrijden in de groep;
Hoogste aantal gescoorde doelpunten verkregen bij alle wedstrijden in de groep;
Mochten er twee teams in de laatste groepswedstrijd tegen elkaar spelen, de wedstrijd in een gelijkspel eindigen en de teams gelijk staan volgens criteria 1 t/m 6, dan spelen deze twee teams eenstrafschoppenserie om hun positie te bepalen. Dit geldt niet als er nog een ander team in dezelfde groep gelijk staat met deze twee teams;
Fair-Playklassement van het toernooi (1 punt voor een enkele gele kaart, 3 punten voor een rode kaart ten gevolge van 2 gele kaarten, 3 punten voor een directe rode kaart, 4 punten voor een gele kaart gevolgd door een directe rode kaart);
De vier beste derde ploegen worden bepaald volgens volgende criteria:
Hoogste aantal punten verkregen bij de onderlinge wedstrijden in hun groep;
Doelsaldo verkregen bij de onderlinge wedstrijden tussen de gelijk eindigende teams;
Hoogste aantal gescoorde doelpunten verkregen bij de onderlinge wedstrijden tussen de gelijk geëindigde teams;
Fair-Playklassement van het toernooi (1 punt voor een enkele gele kaart, 3 punten voor een rode kaart ten gevolge van 2 gele kaarten, 3 punten voor een directe rode kaart, 4 punten voor een gele kaart gevolgd door een directe rode kaart);
De UEFA heeft volgende structuur ontwikkeld voor de achtste finales:
Wedstrijd 1: Tweede groep A v tweede groep C
Wedstrijd 2: Winnaar groep D v derde groep B/E/F
Wedstrijd 3: Winnaar groep B v derde groep A/C/D
Wedstrijd 4: Winnaar groep F v tweede groep E
Wedstrijd 5: Winnaar groep C v derde groep A/B/F
Wedstrijd 6: Winnaar groep E v tweede groep D
Wedstrijd 7: Winnaar groep A v derde groep C/D/E
Wedstrijd 8: Tweede groep B v tweede groep F
De samenstellingen van de wedstrijden betreffende de ploegen die op de derde plaats eindigen in hun groep zijn afhankelijk van welke vier derdebeste ploegen zich plaatsen voor de achtste finales.
Vier beste 3de ploegen
Winnaar groep A v
Winnaar groep B v
Winnaar groep C v
Winnaar groep D v
A B C D
3de plaats groep C
3de plaats groep D
3de plaats groep A
3de plaats groep B
A B C E
3de plaats groep C
3de plaats groep A
3de plaats groep B
3de plaats groep E
A B C F
3de plaats groep C
3de plaats groep A
3de plaats groep B
3de plaats groep F
A B D E
3de plaats groep D
3de plaats groep A
3de plaats groep B
3de plaats groep E
A B D F
3de plaats groep D
3de plaats groep A
3de plaats groep B
3de plaats groep F
A B E F
3de plaats groep E
3de plaats groep A
3de plaats groep B
3de plaats groep F
A C D E
3de plaats groep C
3de plaats groep D
3de plaats groep A
3de plaats groep E
A C D F
3de plaats groep C
3de plaats groep D
3de plaats groep A
3de plaats groep F
A C E F
3de plaats groep C
3de plaats groep A
3de plaats groep F
3de plaats groep E
A D E F
3de plaats groep D
3de plaats groep A
3de plaats groep F
3de plaats groep E
B C D E
3de plaats groep C
3de plaats groep D
3de plaats groep B
3de plaats groep E
B C D F
3de plaats groep C
3de plaats groep D
3de plaats groep B
3de plaats groep F
B C E F
3de plaats groep E
3de plaats groep C
3de plaats groep B
3de plaats groep F
B D E F
3de plaats groep E
3de plaats groep D
3de plaats groep B
3de plaats groep F
C D E F
3de plaats groep C
3de plaats groep D
3de plaats groep F
3de plaats groep E
De samenstelling van de kwartfinales is als volgt:
Kwartfinale 1: Winnaar wedstrijd 1 v winnaar wedstrijd 2
Kwartfinale 2: Winnaar wedstrijd 3 v winnaar wedstrijd 4
Kwartfinale 3: Winnaar wedstrijd 5 v winnaar wedstrijd 6
Kwartfinale 4: Winnaar wedstrijd 7 v winnaar wedstrijd 8
De halve finales zijn dan als volgt:
Halve finale 1: Winnaar kwartfinale 1 v winnaar kwartfinale 2
Halve finale 2: Winnaar kwartfinale 3 v winnaar kwartfinale 4
De finale is dan: Winnaar halve finale 1 v winnaar halve finale 2.Zoals op elk toernooi sinds UEFA Euro 1984, wordt er geen wedstrijd gespeeld voor de derde plaats.
De groepen spelen in een halve competitie, waarbij elk land eenmaal tegen elk ander land uit zijn eigen groep speelt. Volgens hetdriepuntensysteem krijgt een land drie punten voor een zege, een voor een gelijkspel en nul voor een nederlaag. De eerste twee landen uit elke groep en de vier beste nummers drie gaan door naar de volgende ronde.
Beslissingscriteria
Wanneer teams na het beëindigen van de groepsfase met evenveel punten eindigen, wordt een aantal opeenvolgende criteria doorlopen tot een verschil wordt gevonden en men de twee ploegen kan ordenen:
Resultaten deelnemers Euro 2016
■Winnaar
■Tweede
■Halve finale
■Kwartfinale
■Achtste finale
■Groepsfase
Meeste punten in de groepswedstrijden tegen andere ploegen met gelijk aantal punten.
Doelpuntensaldo als resultaat van de groepswedstrijden tegen andere ploegen met gelijk aantal punten.
Meeste doelpunten gescoord in de groepswedstrijden tegen andere ploegen met gelijk aantal punten.
Wanneer teams na het toepassen van de eerste drie criteria nog steeds gelijk staan, zullen criteria 1 tot en met 3 opnieuw worden toegepast, maar nu alleen tussen de teams in kwestie. Wanneer teams nog steeds gelijk staan, worden criteria 5 tot en met 9 toegepast.
Het doelpuntensaldo over alle groepswedstrijden.
Meeste doelpunten gescoord in alle groepswedstrijden.
Als twee teams hetzelfde aantal punten hebben en ook gelijk staan volgens criteria 1 tot en met 6 nadat ze in de laatste wedstrijd van de groepsfase tegen elkaar hebben gespeeld, wordt hun positie bepaald door een penaltyshoot-out. Dit criterium wordt niet gebruikt als er meer dan twee teams op hetzelfde aantal punten eindigen.
Fair Play-ranglijst (1 punt voor een losse gele kaart, 3 punten voor een rode kaart als gevolg van twee gele kaarten, 3 punten voor een directe rode kaart en 4 punten voor een gele kaart gevolgd door een directe rode kaart).