| Ernest Mandel | ||||
|---|---|---|---|---|
 | ||||
Ernest Mandel (1970) | ||||
| Persoonsgegevens | ||||
| Naam | Ernest Ezra Mandel | |||
| Geboren | Frankfurt am Main,5 april1923 | |||
| Overleden | Brussel,20 juli1995 | |||
| Land | .svg) België | |||
| Beroep | econoom,academisch docent,journalist,schrijver, verzetsstrijder,filosoof,politicus,onderwijzer | |||
| Functie | Econoom | |||
| Oriënterende gegevens | ||||
| Stroming | Trotskisme | |||
| Beïnvloed door | Trotski,Marx enLenin | |||
| Partij | RAL /SAP | |||
| Levensbeschouwing | Atheïsme | |||
| ||||
Ernest Ezra Mandel (Frankfurt am Main,5 april1923 -Brussel,20 juli1995), ook bekend onder depseudoniemenErnest Germain,Pierre Gousset,Henri Vallin enWalter, was eenBelgischeeconoom in demarxistische school en een leidende figuur in detrotskistische beweging. Hij was lange tijd professor in de economische wetenschappen aan deVrije Universiteit Brussel. Bij leven was Mandel een populaire intellectueel en de meest vertaalde Belgische schrijver naSimenon.[1]
Mandel was kind van links georiënteerde (areligieuze)Joden.[2] Vader Henri Mandel had zijnorthodoxe omgeving inOostenrijks Polen eerst verruild voorAntwerpen, daarna (wegens deEerste Wereldoorlog)Den Haag. Na een verblijf inBerlijn (1919), waar hij in kringen vanrevolutionairen verkeerde, vestigde hij zich opnieuw in Antwerpen. Moeder Rosa Mateles was een ver familielid van haar man, die bij hun ontmoeting een succesvol zakenman was geworden. Op doktersvoorschrift beviel zij van haar zoon in een gespecialiseerde kliniek te Frankfurt. Na Ernest werd nog een jongen geboren,Michel.
De jonge Mandel was een begaafde leerling en een lezer. Op dertienjarige leeftijd was hijsocialist geworden na het lezen vanLes Misérables. Na demachtsovername van Hitler ontving het gezin-Mandel vluchtelingen uit Duitsland, met nameFritz Besser, die Mandels politieke bewustwording beïnvloedden. In reactie op deSpaanse Burgeroorlog en deMoskouse Processen sloten vader en zoon Mandel zich beiden aan bij de trotskistischeVierde Internationale.
Enkele maanden na deDuitse inval in mei 1940 richtten zij met kameraden uit de beweging (velen Joods) de verzetsgroepVrank en Vrij op, die deverzetskrantHet Vrije Woord uitgaf. Henri en Ernest Mandel schreven het leeuwendeel van de kopij. Nadat in juni 1942 deJodenster in bezet België verplicht was gesteld, dook het gezin onder, verspreid over Antwerpen, Brussel en deArdennen. Ernest Mandel bleef in Antwerpen verzetswerk verrichten door o.a. informatie over deSlag om Stalingrad te verspreiden onder Duitse soldaten, om hen te demoraliseren.
Mandel werd twee maal opgepakt, één keervrijgekocht[3] en één keer berecht. Wegens zijn activiteiten gericht op Duitse soldaten had hij het geluk als krijgsgevangene te worden behandeld in plaats van als Jood. Een reeks gevangenissen en werkkampen volgde, waarbij Mandel eenmaal tijdelijk wist te ontsnappen. In maart 1945 was hij geïnterneerd teNieder-Roden toen dit kamp door de Amerikanen bevrijd werd. De rest van het gezin overleefde eveneens de oorlog, hoewel diverse familieleden inAuschwitz waren omgebracht.
Na de oorlog hervatte Mandel zijn activiteiten voor de Vierde Internationale, evenals zijn studie aan de Vrije Universiteit Brussel, die hij in 1941 wegens sluiting van die universiteit had moeten staken. Hij formuleerde een program voor dealgemene staking tegen deEenheidswet (1961).
In 1972 publiceerde MandelHet laatkapitalisme: Proeve van een marxistische verklaring, dat als zijn hoofdwerk wordt beschouwd. DeVrije Universiteit Berlijn accepteerde het als eenproefschrift en verleende Mandel er de doctorsgraad voor.[4] Intussen had hij naam gemaakt als denker van degeneratie van '68. Dit maakte hem voor diverse regeringen een verdachte figuur: in 1969 weigerden deVerenigde Staten hem de toegang en toen hij in 1972 zijn proefschrift wilde verdedigen te Berlijn, weesWest-Duitsland hem uit zodat de ceremonie te Brussel moest plaatsvinden.[5][6][7]
Mandel bleef altijd geloven in de mogelijkheid van revolutie. Hij verwelkomde (met enige reserves) deglasnost enperestrojka in de Sovjet-Unie en hoopte dat deomwentelingen in Oost-Europa rond 1990 een democratisch socialisme zouden brengen. Al in de jaren 80 waarschuwde hij voor de schuldenberg die zich in het kapitalistische westen werd opgestapeld.
Mandel overleed in 1995 te Brussel aan een hartaanval.[8]
Mandel werd bekend als een popularisator van hetmarxisme, vanwege zijn boeken over hetlaatkapitalisme en delangegolftheorie, en vanwege zijn actieve rol in de leiding van de Vierde Internationale, en de Belgische afdeling ervan, deRevolutionaire Arbeidersliga (RAL), de latereSocialistische Arbeiderspartij (SAP). Buiten het trotskistische milieu was zijn invloed merkbaar in de kring vanneomarxisten rond deNew Left Review.[9] In Nederlandse universiteitssteden was zijn "Inleiding in de marxistische economie" (1964) bij linkse studenten zeer populair als eerste inleiding in het marxistisch denken.
Binnen deeconomische wetenschap was Mandel een exponent van de hedendaagse golventheorieën. In combinatie met onder meer zijn visie op detendentiële daling van de winstvoet heeft Mandel een belangrijke plek ingenomen in het debat destijds. Ook was hij een drijvende kracht achter de voortdurende uitdieping van dearbeidswaardeleer, en trachtte hij nieuwe visies over waardecreatie, zoals die vanRobert Langston, te populariseren.
