| Efteling | ||||
|---|---|---|---|---|
 | ||||
HetHuis van de Vijf Zintuigen, de entree van de Efteling | ||||
| Slagzin | 2015-heden:Wereld vol wonderen 2015:Echt waar 2014:Wereld vol verwondering 2009-2013:Sprookjes bestaan Jaren 90:Wereld vol wonderen | |||
| Eigenaar | Stichting Natuurpark de Efteling | |||
| Opening | 11 mei 1951 (Natuurpark) (geschiedenis) 31 mei 1952 (Sprookjesbos) | |||
| Seizoen | gehele jaar geopend | |||
| Oppervlakte | 72ha (attractiepark)[1][2] 276,1 ha (Wereld van de Efteling)[2] | |||
| Bezoekers | 5,6 miljoen (2024) | |||
| Medewerkers | 3000 (2021)[3] | |||
| Omzet |  € 300 miljoen (2024)[4] | |||
| Winst | € 36,8 miljoen (2024)[4] | |||
| Attracties | ||||
| Totaal | 62 (inclusief sprookjes in hetSprookjesbos)[5] | |||
| Achtbanen | 8 (inclusief beide banen vanJoris en de Draak enMax & Moritz) | |||
| Darkrides | 4 | |||
| Waterattracties | 1 | |||
| Locatie | ||||
| Locatie | Kaatsheuvel,Nederland | |||
| Officiële website | ||||
| Efteling opRCDB | ||||
| ||||
DeEfteling is eenattractiepark enrecreatiecomplex inKaatsheuvel, een dorp in deNederlandse provincieNoord-Brabant. Naast het attractiepark omvat de heleWereld van de Efteling een theater (Efteling Theater), drie hotels (Efteling Grand Hotel,Efteling Wonder Hotel enEfteling Loonsche Land Hotel) en twee vakantieparken (Efteling Bosrijk enEfteling Loonsche Land).
De Efteling is qua bezoekersaantallen en oppervlakte het grootste attractiepark van deBenelux. Het behoort tot demeest bezochte themaparken van Europa en was in 2020, dankzij decoronapandemie, het meest bezochte attractiepark van Europa, hoewelDisneyland Paris (bestaande uit hetDisneyland Park en hetWalt Disney Studios Park) in totaal wel meer bezoekers aantrok.[6]
De Efteling is onderscheiden met diverse prijzen, waaronder dePomme d'Or voor het "beste recreatiepark van Europa" (1972) en deIAAPA Applause Award voor het "beste pretpark ter wereld" (1992). Sinds 1 april 2010 is het park het hele jaar door geopend.
Hoewel het park aanvankelijk was ingericht voor ouders met kinderen tot circa twaalf jaar, heeft de Efteling zich ontwikkeld tot een themapark voor alle leeftijden. Het is gegroeid van een natuurpark met eensprookjesbos, eenspeeltuin, roeivijvers en eentheehuis tot een attractiepark met diverseachtbanen endarkrides vanmultinationals alsVekoma,Intamin AG,Bolliger & Mabillard,MACK Rides,ETF Ride Systems enGreat Coasters International.Het park is een van de oudste nog geopende themaparken ter wereld: natuurpark de Efteling opende op11 mei1951. Op31 mei1952 opende ook hetSprookjesbos.
ZieGeschiedenis van de Efteling voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
De wortels van het huidige park liggen in 1935, toen hetR.K. Sport- en Wandelpark op 19 mei geopend werd. De plannen om een sportterrein aan te leggen ontstonden in 1933 en werden geïnitieerd door pastoor De Klijn en kapelaan Rietra. Dit plan is later uitgebreid met een speeltuin en theehuis.
De tentoonstellingDe Schoen '49 in 1949 was de aanzet tot uitbreiding van het park en er werden daartoe grote stukken grond aangekocht. De toegangspoort voor de tentoonstelling zou nog lang in gebruik blijven als entree van eerst het sportpark, en later de Efteling zelf.[7]
In 1950 werd de Stichting Natuurpark de Efteling opgericht door de toenmalige burgemeester van Loon op Zand,Reinier van der Heijden, samen met de cineastPeter Reijnders enAnton Pieck. Reden voor de oprichting was dat de plaatselijke economie te veel afhankelijk was van de schoen- en leerindustrie. Het doel van de stichting was: "de lichamelijke ontwikkeling en ontspanning van de inwoners der gemeente Loon op Zand en de bevordering van het toerisme naar en binnen de gemeente, een en ander in katholieke geest". Reijnders was benaderd voor de technisch creatieve invulling. Hij wist Anton Pieck te strikken voor het ontwerpen van het Sprookjesbos.[8] Oorspronkelijk kwam Betty van der Heijden - Perquin, de echtgenote van oprichter Reinier van der Heijden, met het idee van een sprookjestuin, zoals de tijdelijkeSprookjestuin inEindhoven, die was aangelegd doorPhilips.[9]
Binnen een tijdsbestek van twee jaar werden tiensprookjes in het Sprookjesbos gerealiseerd: het Kasteel van Doornroosje, het Kabouterdorp,De Bosbewaker (heden het sprookje vanDe Zes Dienaren geheten),de sprekende papegaai, deChinese Nachtegaal (in 1979 vervangen doorDraak Lichtgeraakt maar in 1999 in een uitgebreidere versie teruggekeerd), de Put vanVrouw Holle, Kabouterservice (hedenKleine Boodschap geheten), de grot vanSneeuwwitje en op het Herautenpleinde kikkerkoning ende Magische Klok. Later zouden nog meer uitbreidingen volgen, met onder andere de sprookjesRoodkapje (1960),de kleine zeemeermin (1970),het meisje met de zwavelstokjes (2004),de nieuwe kleren van de keizer (2012),Pinokkio (2016)de zes zwanen (2019) en Prinses op de Erwt (2025).
Gestaag was het park ook al in de jaren vijftig begonnen met het openen van andere attracties. Op 11 mei 1956 opende de Efteling deStoomcarrousel, de eerste grote attractie buiten het Sprookjesbos. Een andere nieuwigheid was in 1959 de bekendeHolle Bolle Gijs: eenprullenbak in de vorm van een sprookjesfiguur, die telkens"Papier hier! Papier hier!" zegt en na het deponeren van rommel"Dankuwel!". In het gehele park zijn zo'n twaalf Holle Bolle Gijzen te vinden. Ter ere van de vijftiende verjaardag van de Efteling werd in het Sprookjesbos het sprookjede Indische Waterlelies gerealiseerd, datKoningin Fabiola van België in 1955 had geschreven als een van de twaalf sprookjes in de bundelLos doce Cuentos maravillosos.
Een van de belangrijkste personen in de Efteling-geschiedenis was ontwerper Anton Pieck, die vanaf de opening tot middenjaren zeventig voor het park werkte. Het sprookje vande wolf en de zeven geitjes was het laatste ontwerp van zijn hand. Hij werd als hoofdontwerper opgevolgd doorTon van de Ven. Van de Ven werkte sinds 1965 bij de Efteling en zijn werk behaagde Pieck. Zijn aanstelling in 1974 als creatief directeur zou het begin van een omslag in het park inluiden: voortbordurend op de formule van Pieck, maar steeds meer uitgroeiend tot een volwaardig attractiepark.
Kort voor en tijdens de jaren tachtig was sprake van een omslagpunt in het beleid van de Efteling. In de jaren zeventig had het park te maken met teruglopende bezoekersaantallen en een grotere concurrentie, en om dit op te vangen werd onder meer besloten de doelgroep uit te breiden.[10] In 1978 werd hetSpookslot geopend, de eerste attractie die volledig van de hand van Ton van de Ven was. In 1981 volgde de opening van de stalenachtbaan, genaamdde Python. Met zijn 750 meter was het indertijd de grootste stalen achtbaan op het Europese vasteland. Snelheden tot 85 km/h konden worden bereikt, het hoogste punt is 29 meter. De Python heeft vierinversies: tweeloopings en tweekurkentrekkers.[11]
In de jaren daarna volgden uitbreidingen met attracties die naast een fraaie aankleding aangevuld waren met spannende elementen. In 1982 werd de op dat moment grootste schipschommel ter wereld, de Halve Maen, geopend. Daarna volgden dewildwaterbaanPiraña en de bobsleebaanBob. De 'spectaculaire attracties' werden gecompenseerd door andere attracties zoals de darkrideCarnaval Festival enMonsieur Cannibale - beide gelegen in het latere Reizenrijk. Vooral die eerste attractie - bedacht doorJoop Geesink en gebaseerd op deDisney-attractieIt's a Small World - stond in contrast met de andere attracties door de felle kleuren en het uiterst vrolijke thema. De attractie genoot grote populariteit en het personage Jokie de Pretneus was geruime tijd de mascotte van de gehele Efteling.
De in 1969 geopendeEfteling Stoomtrein vormt sinds 1984 een ringlijn van drie kilometer, waarmee deze een extra attractie ging vormen, doordat nu ook een rondrit (van ruim een kwartier) kon worden aangeboden.
Na een periode vol investerings- en vernieuwingsdrang keerde de Efteling rond 1985 terug naar het sprookjesthema. De grote attractie van 1986 was de darkrideFata Morgana, een aaneenschakeling van scènes in oosterse, Arabische stijl. Een jaar later verscheen een andere attractie met een oosters thema: dePagode, een uitzichttoren met een hoogte van 45 meter. Ook in het Sprookjesbos werd geïnvesteerd: daar verscheen in 1988 de Trollenkoning. In 1989 introduceerde ontwerperHenny Knoet de nieuwe mascotte van het park, de tovernarPardoes. In 1990 kreeg een ander Eftelingsprookje zelfs een eigen gebied: sindsdien woont hetVolk van Laaf, een idee van Ton van de Ven, in het Lavenlaar.
In 1991 werd de houten achtbaanPegasus geopend en ontving de Efteling haar 50 miljoenste bezoeker sinds 1952. Een jaar later bestond het park veertig jaar en had de darkrideDroomvlucht moeten worden geopend. Die datum werd niet gehaald, uiteindelijk kon de attractie pas een jaar later openen. In 1996 werd hetmadhouseVilla Volta geopend, waarvoor de Efteling een publieksprijs ontving. In 1998 volgde de overdekte achtbaanVogel Rok. Tussen 1996 en 2000 was de Efteling zijdelings betrokken bij plannen om een darkride in de binnenstad van Den Haag te bouwen. Het project,Dutch History, ging om diverse redenen niet door.[12]
In 2002 vierde de Efteling haar vijftigjarig jubileum met de opening van een theater en de3D-bioscoopPandaDroom. PandaDroom werd gerealiseerd in samenwerking met hetWereld Natuur Fonds en toonde op een scherm van 9 bij 20 meter een driedimensionale animatiefilm die met een speciaal brilletje "uit het scherm" lijkt te komen. In 2019 is de film in de 3D-bioscoop veranderd naar de filmFabula.
In 2003 werd hetAnton Pieckplein vernieuwd, een project van de ontwerperMichel den Dulk. Op 15 december 2004 opende het 25e sprookje in het Sprookjesbos: het meisje met de zwavelstokjes, ter gelegenheid van het tweehonderdste geboortejaar van de schrijverHans Christian Andersen in 2005.
Nadat Ton van de Ven in 2003 afscheid van het park had genomen, kwam er een ontwerpafdeling met de naam Design & Development. Een van de leidende ontwerpers in dit team isKarel Willemen. Hij heeft onder anderede Vliegende Hollander,Joris en de Draak (houten race-achtbaan),Assepoester, de nieuwe trein voor de Python en de nieuwe gondels van de Bob ontworpen. Ook het nieuwe vakantieparkBosrijk is voor een deel door Willemen ontworpen.
In 2007 opende de Efteling de attractie De Vliegende Hollander in hetRuigrijk, eenwaterachtbaan. Na een gethematiseerde wachtrij en een darkridegedeelte met verschillende scènes (waaronder "varen op open zee") worden de cabines detakelhelling opgetrokken om vervolgens na een achtbaangedeelte de voormalige kanovijver in te duiken. De kosten van deze attractie bedroegen 21 miljoen euro, waarmee hij destijds niet alleen de grootste, maar ook de duurste attractie was in de geschiedenis van het park.[13]
In 2007 werd aan het Dwarrelplein tijdelijk de waterattractie Sprookjes Waterpret toegevoegd. In 2008 werden twee nieuwe presentaties voor het Sprookjesbos aangekondigd: Assepoester, en deSprookjesboom, bekend van het gelijknamige programma doorEfteling Media. De uitbeelding van Assepoester werd ontworpen door Karel Willemen. Het landhuis is gelegen achter de Kleyne Klaroen, een horecapunt aan het Herautenplein. De Sprookjesboom opende op 1 april 2010.
Op 1 juli 2010 opende de houten race-achtbaan Joris en de Draak, een dubbele achtbaan met een topsnelheid van 75 kilometer per uur. Joris en de Draak staat op de plek van de voormalige houten achtbaanPegasus. Midden in de achtbaan verrijst een ruim tien meter hoge draak, die een van de publiekstrekkers van de achtbaan vormt. In 2011 opendeRaveleijn aan het Ton van de Ven-plein, ontworpen door Sander de Bruijn. Het omvat een grootopenluchttheater, een horecavoorziening en kantoren.
In 2012 vierde de Efteling het zestigjarig jubileum. Hierbij zou de attractie Hartenhof openen, een darkride in de stijl van Droomvlucht en Fata Morgana. De attractie zou centraal in het park gebouwd worden, zodat hij een nieuw Efteling-icoon kon worden. De openingsdatum werd om technische redenen uitgesteld. Het pannenkoekenrestaurant, Polles Keuken, werd wel geopend. Ook keerde Jokie terug als vervangende gastheer vanLoeki in het Carnaval Festival. Vanwege het jubileum werd bovendienAquanura gebouwd, een fonteinenshow in de voormaligeRoeivijver. Eind 2012 deed bij tien attracties in het park debaby switch zijn intrede. Ook opende een nieuw sprookje:De nieuwe kleren van de keizer.
In 2013 werd de parkshow Raveleijn vernieuwd, in samenwerking met het parkPuy du Fou. Het sprookje Langnek werd opgeknapt. Ook kregen Droomvlucht en Fata Morgana een onride-foto. Droomvlucht werd in een nieuw jasje gestoken met vernieuwde wachtrij, baandelen en nieuwetrollen enelfjes. In 2014 werden restaurant het Witte Paard en de Piraña gerenoveerd en teruggebracht naar hun oude staat. Ook werden twee nieuwe shows van Aquanura geïntroduceerd: een standaardshow en een show voor speciale evenementen, die werd ontwikkeld in samenwerking metDJ Tiësto.
In 2015 besteedde de Efteling 36 miljoen euro aan de duikachtbaanBaron 1898 en een uitbreiding van Efteling Bosrijk met vierhonderd bedden.[14] Daarnaast werd ook deGame Gallery vernieuwd.[15] In 2016 opende het park het 29e sprookje in het Sprookjesbos: Pinokkio.[16]
Op 31 mei 2017 opende de Efteling een tweede vakantiepark. In hetLoonsche Land, een aan de Efteling grenzend natuurgebied van ruim 8 hectare, is ongeveer 30 miljoen besteed aan accommodaties in een appartementencomplex van vijf verdiepingen en negentig losse huisjes, met in totaal duizend bedden.[17][18] De Hartenhof, die 42,5 miljoen euro zou gaan kosten en gepland stond voor 2012, opende haar deuren op 1 juli 2017 onder de naamSymbolica: Paleis der Fantasie.[19] Begin 2018 heropende de Python na een grondige renovatie. In 2019 sloot de bobbaan om plaats te maken voorMax & Moritz. Ook werd het Carnaval Festival in 2019 vernieuwd. De verlichting werd aangepast en poppen die alsracistisch werden ervaren, werden vervangen. Ook werd er een nieuw effect toegevoegd dat geactiveerd wordt als de karretjes stilstaan om gehandicapten te laten instappen. Er wordt dan andere muziek gespeeld en de figuren geven een eigen voorstelling, waarbij de lampen van kleur veranderen. Verder werd Pandadroom aangepast naarFabula, omdat de samenwerking met het Wereld Natuur Fonds werd stopgezet. Het gebouw is blijven bestaan, maar er wordt sinds 2019 een andere film vertoond. Ook de film van de voorshow en het restaurant zijn aangepast.
Op 14 maart 2020 sloot het attractiepark de deuren voor bezoekers vanwege decoronacrisis in Nederland.[20] De sluiting was de eerste keer sinds 31 maart 2010 dat het park minstens een dag gesloten was.[21] Hoewel het park gesloten was, werden diverse werkzaamheden verdergezet, zoals bouw en onderhoud.[22] Het park kon op 20 mei 2020 weer open. Wel waren er in het park hygiënemaatregelen getroffen. Ook werden wijzigingen doorgevoerd om overal te zorgen voor anderhalve meter afstand tussen bezoekers, wat gedurende de coronacrisis verplicht was. Zo werden achtbaantreintjes maar deels gevuld, kregen de meeste wachtrijenspatschermen en werden smalle paden eenrichtingsverkeer. Restaurants en winkels hadden een (verlaagd) maximum aantal gasten.[23]
Op 20 juni 2020 werd de familie-achtbaan Max & Moritz geopend voor het publiek.[24]
Eind 2020 volgende opnieuw twee sluitingen: een korte van 5 tot en met 18 november en een lange van 15 december tot en met 18 mei 2021.[25][26]
De meeste van de coronamaatregelen in het park golden tot het afschaffen van deanderhalvemeterregel op 25 september 2021. Deze regel werd op 14 november 2021 opnieuw ingevoerd, zij het uitsluitend op locaties die niet werkten met eencoronatoegangsbewijs. Om die reden werd het tonen van een coronatoegangsbewijs bij de ingang van de Efteling vanaf 14 november verplicht.[27] Twee weken later verplichtte derijksoverheid ook op locaties met een coronatoegangsbewijs de anderhalve meter afstand regel, waardoor de meeste coronamaatregelen terugkeerden in het park (zoals de spatschermen).[28] Op 19 december 2021 werd het pretpark weer gedwongen te sluiten.[29]
Op 5 september 2021 warenMonsieur Cannibale en het naastgelegenAvonturen Doolhof voor het laatst geopend. Monsieur Cannibale zou een ingrijpende renovatie ondergaan en op 1 januari 2022 heropenen alsSirocco. Het Avonturen Doolhof verdween en werd vervangen door waterspeelattractieArchipel, die evenals gepland stond te openen op 1 januari 2022. Beide attracties werden onderdeel van een nieuw themagebied genaamdWereld van Sindbad.[30]
Op 4 december 2021 werd het themagebied rondom Max & Moritz compleet met de opening van een nieuwe horecalocatie:Bäckerei Krümel.[31]
In september 2022 werd het iconischeSpookslot na 44 jaar afgebroken om plaats te maken voor een nieuwe attractie. De bouw van de vervanger begon in 2023, met als doel een eerbetoon te brengen aan de sfeer en muziek van het oorspronkelijke Spookslot, maar in een vernieuwde en interactieve vorm.
In 2023 organiseerde hetHet Noordbrabants Museum een expositie over de Efteling onder de naam:Efteling: De Tentoonstelling.
Op 3 augustus 2024 heropende het Lurk en Limoenhuys in hetLavenaar als nieuw kijktafereel.[32] De grootste nieuwe toevoeging aan het Lavenaar sinds de jaren 90. Datzelfde jaar werd het kasteel van Doornroosje gerenoveerd en deels opnieuw opgebouwd. Daarbij werd er een nieuwe, tweede, schildwachter aan het sprookje toegevoegd.
Op 31 oktober 2024, tijdensHalloween, opende de nieuwe attractieDanse Macabre haar deuren. In deze attractie worden bezoekers ondergedompeld in een macabere en spookachtige wereld, waarin ze zelf de "dodendans" dansen in draaiende koorbanken. Dit alles wordt begeleid door de beroemde muziekDanse Macabre vanCamille Saint-Saëns, die ook al in het oude Spookslot te horen was.
Een opvallend personage in de attractie is dirigentJoseph Charlatan. Deze mysterieuze en charismatische figuur was oorspronkelijk bedoeld voor een uitbreiding van hetSpookslot, maar kreeg pas inDanse Macabre zijn definitieve plek. Tijdens de hoofdshow verschijnt hij als een zwevende animatronic boven het orgel en dirigeert hij de dans, wat bijdraagt aan de betoverende en griezelige sfeer van de attractie.
Toen de Efteling in dejaren 50 haar deuren opende, hanteerde het park een duidelijk herkenbare stijl. Verwijzend naar de tekeningen van Anton Pieck waren de gebouwtjes en taferelen gebouwd in een sprookjesachtige en typische stijl. In detypografie werd veel gebruikgemaakt van het specialelettertype dat Anton Pieck had ontworpen. Als kleuren werden vooral "Piecks rood", "Piecks groen" en "Piecks oker" gebruikt: kleuren waarvan het leek of ze in loop der tijd vervaagd waren.
Door de jaren heen heeft de Efteling andere stijlen in huis gehaald. De Python is hier een goed voorbeeld van, maar exotische invloeden (zoals de 'Thaise' Pagode en Piraña uit de tijd van deAzteken) vonden hun weg naar het park. Toch probeerde het park de Pieckstijl aan te houden.
Het uiterlijk van de Efteling werd bepaald door de sfeer van de ontwerpen en de architectuur van de attracties in de bosrijke omgeving. Een van de voorwaarden die Anton Pieck stelde, was het gebruik van authentieke materialen, zodat de gebouwtjes zouden worden opgetrokken in steen en hout in plaats van decors van bordkarton. De romantische stijl van Anton Pieck, met een hang naar het verleden, vormde de basis waarop bijna alle bestaande attracties gebaseerd werden. Vooral het sprookje Het meisje met de zwavelstokjes is door Michel den Dulk in een typische Pieck-sfeer vormgegeven. In het park zijn ook andere stijlen zichtbaar (met name in het parkdeel Ruigrijk), waaronder die van ontwerper Karel Willemen. Fantasierijk, het themagebied rond de hoofdentree en het centrum van de Efteling, is gebaseerd op het werk van Henny Knoet. Raveleijn is weer geïnspireerd op de oorspronkelijke stijl van Anton Pieck.
In 1999 werden in het hele park muziekluidsprekers geplaatst voor meer sfeer in het park. In 2005 heeftMaarten Hartveldt voor het gehele park muziekgecomponeerd die gebaseerd is op een centraal thema. Zijnsymfonischecomposities zijn te horen in Het Huis van de Vijf Zintuigen, het Marerijk, Ruigrijk, Reizenrijk, Anderrijk, op de parkeerplaats, het Carrouselplein en het Dwarrelplein. In 2012 werd op Promenade en Brink het oude muziekthema vanRené Merkelbach teruggeplaatst. Voor het 65-jarige jubileum in 2017 verdween de parkmuziek van Hartveldt, om plaats te maken voor nieuwe muziek, gecomponeerd door Merkelbach. Veel attracties en sprookjes in de Efteling bevatten stemmen van bekende Nederlanders, zoalsJules Croiset enHein Boele (Villa Volta),Paul van Gorcum (Baron 1898),Wieteke van Dort (de stem van diverse sprookjes in het Sprookjesbos),Anneke van Giersbergen (Baron 1898 en Raveleijn),Joey van der Velden (Symbolica),Carol van Herwijnen (Sneeuwwitje),Hero Muller (Sprookjesboom),Brigitte Kaandorp (Max & Moritz),Raymond Thiry (Danse Macabre) enGuus Dam (Joris en de Draak).
_20170521.jpg)
De Efteling bestaat uit meer dan het attractiepark, dat op zijn beurt ook weer is ingedeeld in verschillende delen. Het gehele complex omvat een theater (Efteling Theater), twee hotels (Efteling Hotel en Efteling Loonsche Land), twee vakantieparken (Efteling Bosrijk en Efteling Loonsche Land), een vakantieverblijf voor zieke kinderen (Villa Pardoes) en een natuurgebied (het Loonsche Land).
Het park heeft een oppervlakte van 72ha en bestaat uit vijf themagebieden ("Rijken"):Marerijk,Anderrijk,Reizenrijk,Ruigrijk enFantasierijk. Vanaf november 2023 wordt het Sprookjesbos als een apart themagebied gezien.
ZieLijst van attracties in de Efteling voor een overzicht van alle attracties.Fantasierijk ligt rond de hoofdentree van het park en ligt centraal in de Efteling. HetHuis van de Vijf Zintuigen is sinds het najaar van 1995 in gebruik als toegangsgebouw van het attractiepark. Achter het gebouw liggen hetEfteling Theater, waar buiten de parkopenstelling grote musicalvoorstellingen worden gegeven, en de vijver waar de watershowAquanura zich bevindt. Na de entree volgt het zogeheten Dwarrelplein dat overgaat in dePardoes Promenade, een 21 meter brede laan van 270 meter lang die rechtstreeks naar het centrum van het park leidt. Dit gebied is gethematiseerd naar de wereld vanPardoes de Tovernar, met de darkrideSymbolica en het pannenkoekenrestaurant "Polles Keuken".
Marerijk ligt in het westen van het park en grenst in het oosten aan het Reizenrijk en in het zuiden aan dePardoes Promenade.Het begrip 'mare' is een synoniem uit het Oud-Nederlands voor vertelling, wat ernaar verwijst dat dit parkdeel gericht is op sprookjes en mythologie. Ook veel van de overige attracties in Marerijk grijpen terug op de vroege jaren van het park, zoals hetEfteling Museum op het nostalgischeAnton Pieckplein en het rondom de 19de-eeuwseStoomcarrousel gebouwde Carrouselpaleis. Een ander themagebied in het Marerijk is het Lavenlaar, waar hetVolk van Laaf gevestigd is. Een aantal recentere attracties zijn te vinden rondom de zogeheten Sint-Nicolaasplaets, die uitloopt in het naar ex-ontwerperTon van de Ven vernoemde Ton van de Venplein. Hier bevinden zich de darkrideDroomvlucht, de openluchtarenaRaveleijn, het madhouseVilla Volta en een station van deStoomtrein.
Anderrijk ligt in het zuiden van het park en grenst in het oosten aan Ruigrijk en in het noorden aan dePardoes Promenade. Het gebied telt enkele losstaande attracties met elk een eigen thema: het in 1978 geopendeSpookslot, de naarPrecolumbiaanse Latijns-Amerikaanse culturen gethematiseerde wildwaterbaanPiraña, de op de sprookjes vanDuizend-en-een-nacht gebaseerde darkrideFata Morgana, de dubbele familie-achtbaanMax & Moritz en de 4D-cinemaFabula. Op 4 september 2022 werdSpookslot definitief gesloten om plaats te maken voorDanse Macabre.
Reizenrijk ligt in het noorden van het park en grenst in het westen aan Marerijk en in het zuiden aan Ruigrijk. Het rijk wordt voor het grootste deel ingenomen door de zogeheten Siervijver, waarover bezoekers eenrondvaart kunnen maken in deGondoletta. Rondom de vijver liggen onder andere de zwevende tempelPagode en het restaurantcomplex "Panorama". Aan het plein achter dit gebouw liggen de grotere attracties van het rijk: de darkrideCarnaval Festival, de schuitjesmolenSirocco en de donkere achtbaanVogel Rok.
Ruigrijk ligt in het oosten van het park en grenst in het noorden aan Reizenrijk en in het westen aan Anderrijk. Het rijk dankt zijn naam aan het feit dat zich hier de spectaculairste attracties van de Efteling bevinden. De aanzet hiertoe werd gegeven toen hier in 1981 dePython opende, een stalen achtbaan met vierinversies. Latere attracties die hiertoe bijdragen zijn het schommelschip deHalve Maen, de waterachtbaanDe Vliegende Hollander, de dubbele houten achtbaanJoris en de Draak en de duikachtbaanBaron 1898. Verder bevinden zich in het rijk een aantal kleinere attracties die op kinderen gericht zijn en een opstapstation voor deStoomtrein met de naamStation de Oost, dat is vormgegeven in de stijl van deNederlandse koloniën en tevens diverse eetgelegenheden bevat. Op 31 mei 2021 is speelbosNest! geopend. Dit is een speelbos voor kinderen met én zonder beperking.
De ontstaansgeschiedenis van de Efteling ligt in Marerijk, waar in 1952 hetSprookjesbos werd geopend waarin anno 2020 dertigsprookjes worden uitgebeeld. Vanaf november 2023 wordt het Sprookjesbos als een apart themagebied gezien.[33]
| Jaar | Omzet horeca |
|---|---|
| 2005 | € 45,0 miljoen[34] |
| 2006 | € 48,1 miljoen[34] |
| 2007 | € 45,0 miljoen[34] |
| 2008 | € 46,4 miljoen[34] |
| 2009 | € 36,8 miljoen[34] |
| 2010 | € 44,3 miljoen[35] |
| 2011 | € 50,1 miljoen[36] |
| 2012 | € 56,1 miljoen[37] |
| 2013 | € 52,0 miljoen[38] |
| 2014 | € 56,1 miljoen[39] |
| 2015 | € 52,0 miljoen[40] |
| 2016 | € 65,2 miljoen[41] |
| 2017 | € 74,9 miljoen[41] |
| 2018 | € 81,7 miljoen[41] |
In het park zijn ongeveer 25 horecagelegenheden. Het aanbod loopt uiteen van grote en kleine snacks tot snacks en gerechten uit deMexicaanse (Casa Caracol),Oosterse (Oase),Aziatische (Toko Pagode) enoud-Nederlandse keuken ('t Gebraad). De meeste restaurants sluiten wat betreft aankleding en assortiment aan op het themagebied of de attractie(s) waar ze in of bij liggen. Zo wordt in het Ruigrijk, waar enkele maritiem gethematiseerde attracties staan, vis verkocht bij De Meermin. Aan en in de omgeving van het Anton Pieckplein worden veel traditionele producten verkocht, variërend vanpoffertjes enwafels totsuikerspinnen enzuur- enkaneelstokken.
De horeca in het Reizenrijk is voornamelijk geconcentreerd in het complex Panorama, dat zowel een bedienings- als eenzelfbedieningsrestaurant bevat. Verder zijn er 't Poffertje,Het Wapen van Raveleijn (Marerijk) enPolles Keuken (Fantasierijk) als bedieningsrestaurants, en zijn er Het Witte Paard, De Gulden Gaarde (beide Marerijk) en het Fabula Restaurant (Anderrijk) voor zelfbediening. In de winter van 2021 opende er metBäckerei Krümel een nieuwe bakkerij in het Anderrijk. Bäckerei Krümel vertelt het verhaal van de zesde streek van Max & Moritz en was een investering van 3 miljoen euro. HetEfteling Theater heeft een eigen eetgelegenheid:Theaterrestaurant Applaus.
De horeca in de Efteling was in 2016 goed voor een omzet van 66,5 miljoen euro. De omzet van de horeca is in 2018 met 9,1% gestegen tot 81,7 miljoen euro ten opzichte van 2017. In 2018 stond de Efteling op de 39e plaats van de grootste Nederlandse horecabedrijven.[42] De 81,7 miljoen euro omzet in 2018 kon onderverdeeld worden in 57,73 miljoen euro uit eten en drinken en 23,87 miljoen euro uitlogies.
Naast horecagelegenheden heeft het park meerderesouvenirwinkels. Bij het entreegebouw bevindt zich sinds 1995 de grootste souvenirshop van het park, Efteldingen. Het merendeel van de souvenirwinkels bevindt zich in het Marerijk, dat in totaal drie van zulke verkooppunten herbergt. Bepaalde grotere attracties zoals Symbolica en Carnaval Festival huisvesten een klein winkeltje bij de uitgang van de attractie. Verspreid door het park staan ook souvenirkarren opgesteld. Het park biedt de mogelijkheid om souvenirs na aankoop naar de uitgang van het park, Efteling Bosrijk, het Efteling Hotel of Efteling Loonsche Land te laten brengen.
HetEfteling Wonder Hotel (voorheen Efteling Hotel) is een vier-sterrenhotel. Het is in 1992 geopend en telt 122 kamers en 22 themasuites zoals de Doornroosje- en de Vliegende Hollandersuite. Het hotel bevindt zich in Kaatsheuvel op de splitsing van de Europalaan en de Midden-Brabantweg (N261).
Efteling Bosrijk is een vakantiepark van 17 hectare groot en bestaat uit 203Dorpshuysen,Boshuysen en appartementen in hetLandhuys ofPoorthuys, geschikt voor vier, zes, acht, twaalf of 24 personen.[43] Enkele huisjes en appartementen hebben speciale voorzieningen voor gehandicapten. Ook zijn in het park een grand café en een waterspeelplaats voor kinderen. In totaal zijn er ongeveer 1550 bedden en dethematisering en entertainment staan in het teken vanKlaas Vaak. Het park is op 12 december 2009 geopend.
InEfteling Loonsche Land, gelegen aan de rand van een natuurgebied, bevindt zich een hotel met plaats voor 400 gasten in vier-, vijf- en zespersoonskamers. Heide-, duin- en boshutten voor vier, zes of twaalf personen bieden samen plaats aan nog zeshonderd gasten. Met deze uitbreiding komt het aantal bedden binnen de Wereld van de Efteling op drieduizend. Loonsche Land is zo'n 8 hectare groot, ligt op twintig minuten lopen van het park en opende 31 mei 2017 de deuren. De bouw van het vakantiepark kostte 30 miljoen euro.[44]
Pal naast het entreegebouw is in 2025 hetEfteling Grand Hotel geopend.[45] Dit is het grootste hotel van het park met 140 kamers en 700 bedden, verspreid over zeven verdiepingen. Het is tevens het eerste hotel dat zich binnen de parkgrenzen bevindt in plaats van erbuiten. Er zijn twee restaurants en twee souvenirswinkels en het hotel heeft ook een eigen zwembad.
Het Efteling Golfpark was een 18-holesgolfcomplex in het beheer van de Efteling. Vanaf 2021 wordt het beheer uitbesteed aan een externe partij en heet hetGolfpark De Loonsche Duynen. De Efteling blijft wel eigenaar van de grond en gebouwen van het golfpark.
Villa Pardoes is een vakantieverblijf in Kaatsheuvel voor ernstig, mogelijk levensbedreigend zieke kinderen. Samen met hun ouders, broertjes en zusjes beleven zij hier een week lang gratis een vakantie. Villa Pardoes richt zich op zieke kinderen uit Nederland en Vlaanderen in de leeftijdscategorie van vier tot twaalf jaar oud.
Het park kondigde in 2015 aan de ambitie te hebben om in 2030 7 miljoen gasten te kunnen ontvangen, hiervoor hebben ze hetBestemmingsplan Wereld van de Efteling 2030 opgesteld in de periode van 2015 tot 2018. Binnen het bestemmingsplan gaat het park zich in eerste instantie uitbreiden naar de oostkant tot aan De Horst en de N261. Na de oostelijke uitbreiding zal het park zich in westelijke richting uitbreiden op de plek waar in 2018 nog parkeerplaatsen gevestigd zijn. In 2018 is het bestemmingsplan unaniem vastgesteld binnen de gemeente Loon op Zand, in het vervolg van de procedure kwamen er drie beroepschriften binnen bij deRaad van State. Twee beroepschriften werden door de raad in behandeling genomen en in de tussentijd besloot de raad dat De Efteling niet mocht beginnen met de uitvoering van het plan. Met een aanpassing van een aantal punten door het college van burgemeester en wethouders zijn de gebreken in het bestemmingsplan hersteld in juni 2021.[46][47]
Door het uitbreken van decoronapandemie en de meerdere sluitingen van het park die dat tot gevolg had, moest het park de investeringen herzien. Er werd besloten om de uitbreiding richting de oostkant een aantal jaar uit te stellen en te focussen op uitbreidingen binnen de bestaande parkgrenzen. Het bedrijf kondigde op 24 januari 2022 aan € 75 miljoen te gaan investeren in de komst van een nieuw hotel binnen de parkgrenzen op het Dwarrelplein en in een attractie die hetSpookslot zal vervangen.[48] Deze attractie met de naamDanse Macabre en werd in het najaar van 2024 geopend.
De Efteling heeft een aantal jaarlijks terugkerende evenementen op de kalender staan:
Van medio november tot eind januari is de Efteling geopend onder de naamWinter Efteling. Er zijn dan verschillende specifieke winteractiviteiten, zoals eenlanglaufbaan op het tracé van de traptreintjes. Tijdens de Winter Efteling zijn vrijwel alle attracties open.De Vliegende Hollander en dePiraña zijn vanaf het einde van dekerstvakantie gesloten enJoris en de Draak, dePython,Halve Maen enD'Oude Tuffer zijn alleen geopend wanneer de weersomstandigheden het toelaten. Wel is er extra entertainment. Het evenement moest in 2020 en 2021 voortijdig worden afgebroken omdat het pretpark moest sluiten vanwege de aangescherptecoronamaatregelen.
Op 31 december is het park tot na middernacht geopend tijdens hetEfteling Oud & Nieuw evenement. Op deze oudejaarsavond is er extra entertainment in het park, met ter afsluiting om 00.00 uur een vuurwerkshow. Voor dit evenement dient een apart kaartje te worden gekocht. De kaartverkoop voor Oud en Nieuw start jaarlijks in de maand oktober.[49] De edities van 2020 en 2021 werden afgelast vanwege decoronacrisis.
In oppervlakte is de Efteling een van de grootste themaparken van deBenelux. Exclusief de parkeerruimte, maar met inbegrip van het dienstencentrum en andere voor het publiek niet-toegankelijke delen van het park, is het 72 hectare groot.[1] Ter vergelijking: het voor publiek toegankelijke gedeelte vanDisneyland Park beslaat iets meer dan 56 hectare.
Het voor het publiek toegankelijke deel van het park is 65 hectare. Het grootste gedeelte van het park wordt ingenomen door beplanting (zo'n 30 hectare), gazons (5 hectare) en waterpartijen, zoals de Gondoletta en de Vonderplas (7 hectare). Verharde wegen en pleinen zijn samen goed voor 12 hectare. Er is 11 hectare aan parkeerruimte.[50] De gehele Wereld van De Efteling, waaronder alle verschillende onderdelen vallen die aan het park verbonden zijn, beslaat 276,1 hectare.[2]
De Efteling is gelegen aan de Europalaan in Kaatsheuvel, te bereiken via een eigen aansluiting vanaf deN261. Het park is te bereiken per auto, per fiets en per bus. Er rijdenlijnbussen vanaf de stations vanTilburg en's-Hertogenbosch.
.jpg)
De Efteling is eenbesloten vennootschap (B.V.) met de Stichting Natuurpark De Efteling als enige grootaandeelhouder. Deze stichting is in 1950 opgericht door R.J.Th. van der Heijden, Peter Reijnders en Anton Pieck.[7] Het bedrijf wordt geleid door twee directeuren, die worden bijgestaan door eenraad van commissarissen. De directeuren hebben de leiding over het attractiepark, de hotels, de bungalowparken en het theater.
DirectievoorzitterBart de Boer gaf tussen 1 juni 2008 en 1 september 2013 leiding aan het bedrijf tijdens een periode van groei. Sinds 17 april 2014 isFons Jurgens voorzitter van de raad van bestuur.
In 2000 had de Efteling 1670 werknemers, van wie vierhonderd in vaste dienst waren (circa 24%), 450 seizoensmedewerkers (circa 27%) en 820 vakantiekrachten (circa 49%).[51] In 2014 waren er 2381 medewerkers in dienst.[52]
De Efteling speelt een belangrijke rol in de lokale en regionale werkgelegenheid. Het aandeel van het toerisme in dewerkgelegenheid is in de gemeenteLoon op Zand, waar de Efteling ligt, het grootste vanalle Noord-Brabantse gemeentes. In Loon op Zand maakt de toeristische sector 27 procent uit van de totale werkgelegenheid, terwijl dat aandeel in de gehele provincie Noord-Brabant 5,6 procent bedraagt(2001).[53] Van de vakantiewerkers in de Efteling is 85% afkomstig uit de nabije omgeving.[54]
In 1951 werden er 50.000 bezoekers ontvangen.[7] In het jaar 1952, het jaar waarin het Sprookjesbos werd geopend en dat door Efteling vaak wordt gecommuniceerd als het openingsjaar,[55] ontving het park 222.941 bezoekers.[7] In 1978 werd de 25 miljoenste bezoeker ontvangen, in 1991 de 50 miljoenste (sinds 1952),[7] in 2009 passeerde de honderd miljoenste bezoeker de toegangspoorten.[56][57]
Op 19 juni 2015 zette de Efteling haar 123.456.789e bezoeker in de bloemetjes.[58] Met circa 4,7 miljoen bezoekers in 2015 was de Efteling het best bezochte attractiepark van Nederland.[59] De grootste concurrenten in de Nederlandse markt waren dat jaarDuinrell met 1,4 miljoen bezoekers,Attractiepark Slagharen met 997 duizend bezoekers enWalibi Holland met 860 duizend bezoekers. Op de Europese ranglijst van 2018 nam de Efteling de derde plaats in, na respectievelijk het Disneyland Park bij Parijs met 9,843 miljoen bezoekers en het Zuid-DuitseEuropa-Park met 5,72 miljoen bezoekers. Wereldwijd stond de Efteling op de 22e plaats.[60]
In 2017 trok het park voor het eerst meer dan 5 miljoen bezoekers (5,18),[61] in 2023 mocht de Efteling het een recordaantal van 5,456 miljoen bezoekers verwelkomen,[62] waarmee het al jaren debest bezochte dagattractie van Nederland is. In 2021 was het zelfs, weliswaar dankzij decoronacrisis, hetbest bezochte attractiepark van Europa.
In 2019 kwam 80% van de bezoekers uit Nederland. 1 op de 5, oftewel ruim een miljoen bezoekers kwamen toen dus uit het buitenland,[63] terwijl dit in 2006 nog op 16% lag. In 2005 had 94 procent van alle Nederlanders minimaal een keer een bezoek gebracht aan de Efteling.[64] Van de gasten van het Efteling Hotel was in 2008 ruim 85 procent afkomstig uit Nederland. Verder overnachtten hier toen onder andere Belgen, Duitsers enIsraëliërs.[65]
Hieronder volgt een overzicht van de ontwikkeling van de bezoekersaantallen van de Efteling in de periode 1952-2020.[66]
Het sjabloon Graph:Chart kan niet langer worden gebruikt.
Vanwege een beveiligingsprobleem met de MediaWiki Graph-software is het momenteel niet mogelijk deze grafiek weer te geven. Zodra de software is bijgewerkt zal de grafiek vanzelf weer zichtbaar worden.
Hieronder volgt een overzicht van de ontwikkeling van de entreeprijs aan de kassa in euro's van de Efteling in de periode 1952-2016. Online bestelde tickets waren 2 euro goedkoper. Eind 2022 werden de kassa's weggehaald, waardoor er alleen nog maar online tickets te verkrijgen zijn.[67] In de maanden juli en augustus zijn tickets 3 euro duurder, aangezien het park dan tot 22 uur geopend is.
Het sjabloon Graph:Chart kan niet langer worden gebruikt.
Vanwege een beveiligingsprobleem met de MediaWiki Graph-software is het momenteel niet mogelijk deze grafiek weer te geven. Zodra de software is bijgewerkt zal de grafiek vanzelf weer zichtbaar worden.
Voor de periode 1952 tot 2002 is de entreeprijs van guldens naar euro's omgerekend.In 1952 was de entreeprijs 0,80 gulden (0,36 euro). De prijs was 1 gulden van 1956 tot 1965.De prijs steeg tot 42 gulden in 2001 en werd 21 euro in 2002, na de overgang van gulden naareuro.
| 2008 | 2009 | 2010 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 | 2023 | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Duizenden bezoekers | 3300 | 4000 | 4000 | 4100 | 4200 | 4150 | 4400 | 4680[68] | 4760[68] | 5180[68] | 5350[60] | 5260[69] | 2900[70] | 3300[71] | 5430[4] | 5560[4] |
| Fte | 993 | 1087 | 1163 | 1257 | 1280[72] | 1198[72] | 1268[72] | 1357[72] | 1393[72] | 1495[72] | 1610[72] | 1673[69] | 1551[70] | 1701[4] | 1795[4] | |
| Omzet* | 116,5 | 128,4 | 130 | 144 | 149 | 148[72] | 165[72] | 181[72] | 190[72] | 211,3[72] | 224,2[72] | 227,7[69] | 140,4[70] | 157,8[71] | 265,9[4] | 288,7[4] |
| Bruto winst* | 12,6 | 15,3 | 11,4 | 9,1 | 8,6[72] | 8,9[72] | 12,6[72] | 19,6[72] | 22,4[72] | 33,5[72] | 33,0[72] | 28,7[69] | -14,4[70] | 48,5[4] | 52,3[4] | |
| Netto winst* | 8,3 | 10,3 | 7,3 | 4,7 | 5,1 | 5,4 | 8,4[72] | 13,1[72] | 14,7[72] | 23[72] | 23,6[72] | 19,3[69] | -11,4[70] | 11,4[71] | 33,9[4] | 37,8[4] |
In 2019 viel de omzet van 227,7 miljoen euro te verdelen in 182,4 miljoen euro (+0,94%) omzet Efteling Park, 17,2 miljoen (+3,6%) Efteling Bosrijk, 10,7 miljoen (-1,8%) Efteling Hotel, 8,7 miljoen Efteling Loonsche Land (+7,4%), 0,7 miljoen (0,0%) Efteling Extern en 1,5 miljoen (-6,3%) Efteling Golfpark. Verder kwam 6,5 miljoen euro (+16,1%) uit overige opbrengsten als licenties en sponsoropbrengsten.[72]
De Efteling breidt de activiteiten buiten het park steeds verder uit. De merknaam Efteling is verbonden aan verschillende producten. Zo is in samenwerking metFriesche Vlag "Eftelingvla" ontwikkeld en kwam in maart 2008Efteling Tycoon op de markt, een computerspel van Atari waarbij de speler zelf zijn eigen virtuele attractiepark ontwikkelt en beheert. Bekende Eftelingfiguren en -personages zijnPardoes en Pardijn,O.J. Punctuel, de Sprookjesboom, de Sprookjesbosbewoners, het volk van Laaf,Jokie en Jet, Klaas Vaak en deSprookjessprokkelaar.
In 2025 verzorgde de Efteling in samenwerking metPostNL dedecemberzegels. Deze zegels waren voorzien van figuren uit negen sprookjes. Ook schreef de Efteling een speciaal sprookje voor de zegels,"De reis van de gelukwens". De zegels werden uitgegeven samen met een speciaal sprookjesboek waarin de verhalen stonden. Men kreeg dit sprookjesboek gratis bij aanschaf van twee vellen zegels.[73]
Efteling Media is de televisie/film-productiemaatschappij, het radiostation (Efteling Kids Radio), boekenuitgever en de muziekproducent van de Efteling. Ze produceert in de meeste gevallen samen met een andere maatschappij. Efteling Media is onder andere de producent van het programmaSprookjes, dat sinds 2004 opKetnet wordt uitgezonden. De 3D-animatiereeks Sprookjesboom, die in 2006 voor het eerst werd uitgezonden via deTROS enKetnet, is geproduceerd door Efteling Media. In de serie vervullen de bekendste Sprookjesbosbewoners de hoofdrol. In 2009 volgde een ander programma:Sprookjes van Klaas Vaak, waarin Klaas Vaak sprookjes in het zand tekent. Het zandkasteel uit dit programma is te zien in Efteling Bosrijk. De directie van het park heeft ideeën voor een complete televisiezender van de Efteling.[74]
Op 21 juli 2008, tijdens de Zevenmijlszomer, ging om 10.43 uurEfteling Radio van start. Aanvankelijk mocht de naam Radio Efteling van hetCommissariaat voor de Media niet worden gebruikt en koos de Efteling voor de naam Radio 777, maar later kreeg het attractiepark alsnog toestemming om de naam 'Radio Efteling' te gebruiken.[75] Later werd de naam gewijzigd naar Efteling Radio. De zender werd geleid doorArnoud Schellenberg, die eerder werkte bij100%NL. De radiostudio is gevestigd in het Huis van de Vijf Zintuigen. Het station zond eerst uit in een straal van 20 kilometer rondom het park en richtte zich vooral op de bezoekers van het attractiepark, met onder andere verkeers- en parkeerinformatie, gesprekken met bezoekers en live-straatmuziek. In juli 2010 werd deetherfrequentie uitgeschakeld, waarna het radiostation doorging als landelijkkabelstation gericht op kinderen. Naast de kabel is de zender ook landelijk te beluisteren via DAB+ VHF-kanaal 11C (220,352 MHz) en via de livestream op internet. Sinds 2015 heet hij Efteling Kids Radio. Op 1 april 2021 werden alle gepresenteerde programma's op de zender stopgezet; vanaf die datum werd Efteling Kids Radio een station met non-stopmuziek.
De Efteling heeft zich tijdens het ontwerpproces geregeld laten inspireren door andere attractieparken en bezienswaardigheden. Andersom hebben andere parken zich door de Efteling laten inspireren. Voorbeelden hiervan zijn:
·
·
Lijst van attracties in de Efteling ·Lijst van sprookjes in de Efteling ·Afbeeldingen
· ·1980Magic Kingdom (VS) ·1982Opryland USA (VS) ·1986Epcot (VS) ·1988Knott's Berry Farm (VS) · 1990Europa-Park (DE) ·1992Efteling (NL) ·1994Universal Studios Florida (VS) ·1996Cedar Point (VS) ·1998Silver Dollar City (VS) ·2000Hersheypark (VS) ·2002Busch Gardens Europe (VS) ·2004Holiday World (VS) ·2006Islands of Adventure (VS) ·2008Xetulul (GCA) ·2010Dollywood (VS) · 2012Ocean Park Hong Kong (CN) · 2014Puy du Fou (F) · 2016Busch Gardens Tampa (VS) · 2018Xcaret Park (MX) · 2022Tokyo DisneySea (JP)
· · · ·1.Disneyland Park · 2.Europa-Park · 3.Efteling · 4.Walt Disney Studios Park · 5.Tivoli Gardens · 6.PortAventura Park · 7.Gardaland · 8.Parc Astérix · 9.Puy du Fou · 10.Alton Towers · 11.Liseberg · 12.Legoland Windsor · 13.Parque Warner Madrid · 14.Phantasialand · 15.Futuroscope · 15.Energylandia · 17.Legoland Deutschland · 18.Legoland Billund · 19.Thorpe Park · 20.Heide Park
· ·
