Gemeente inNederland | |||
|---|---|---|---|
.svg) | |||
| Situering | |||
| Provincie | Groningen (provincie) Groningen | ||
| Coördinaten | 53°20'NB, 6°50'OL | ||
| Algemeen | |||
| Oppervlakte | 364,07 km² | ||
| - land | 267,89 km² | ||
| - water | 96,18 km² | ||
| Inwoners (30 sep 2025) | 44.984? (168 inw./km²) | ||
| Bestuurscentrum | Appingedam Delfzijl Loppersum | ||
| Politiek | |||
| Burgemeester (lijst) | Ben Visser (CU)[1] | ||
| Bestuur | Lokaal Belang,ChristenUnie,VVD,CDA | ||
| Zetels Lokaal Belang PvdA ChristenUnie VVD CDA Gemeentebelangen GroenLinks | 29 11 5 3 3 3 2 2 | ||
| Economie | |||
| Gemiddeldinkomen (2023) | € 33.500 per inwoner | ||
| Gem. WOZ-waarde (2024) | € 229.000 | ||
| WW-uitkeringen(2023) | 13 per 1000 inw. | ||
| Overig | |||
| CBS-code | 1979 | ||
| CBS-wijkindeling | ziewijken en buurten | ||
| Website | www.eemsdelta.nl | ||
 Bevolkingspiramide (2023) | |||
| |||
Eemsdelta is eenNederlandse gemeente in deprovincie Groningen. De gemeente ontstond op 1 januari 2021 na een fusie van de gemeentenAppingedam,Delfzijl enLoppersum.[2] Defusiegemeente telt 44.984 inwoners (30 september 2025, bron: CBS). De gemeente komt exact overeen met deCOROP-regioDelfzijl en omgeving.
Eemsdelta moet niet worden verward met de voormalige gemeenteEemsmond, die in 2019 is opgegaan inHet Hogeland.
De verschillende delen van de gemeente worden vanouds tot de landstrekenFivelingo,Hogeland,Oosterhoek enKlei-Oldambt gerekend.
De gemeente bestaat uit 32 kernen:
| Woonplaats (BAG) | Inwoners 2023[3] |
|---|---|
| Appingedam | 11.085 |
| Bierum | 670 |
| Borgsweer | 130 |
| Delfzijl | 15.380 |
| Eenum | 90 |
| Farmsum | 1.665 |
| Garrelsweer | 430 |
| Garsthuizen | 185 |
| Godlinze | 245 |
| Holwierde | 945 |
| Huizinge | 105 |
| Krewerd | 80 |
| Leermens | 175 |
| Loppersum | 2.540 |
| Losdorp | 145 |
| Meedhuizen | 805 |
| Middelstum | 2.280 |
| Oosterwijtwerd | 145 |
| Spijk | 1.645 |
| Startenhuizen | 0onbekend |
| Stedum | 1.040 |
| 't Zandt | 965 |
| Termunten | 335 |
| Termunterzijl | 305 |
| Toornwerd | 55 |
| Wagenborgen | 1.700 |
| Westeremden | 355 |
| Westerwijtwerd | 75 |
| Wirdum | 365 |
| Woldendorp | 880 |
| Zeerijp | 410 |
| Zijldijk | 165 |
Binnen de gemeente liggen de volgende buurtschappen, gehuchten, wierden en streken:
Amsweer,Anderwereld,Arwerd,Baamsum,Bansum,Biessum,Binnen Ae,Boerdam,Bouwtenheerd,Dallingeweer,De Groeve,De Har(de),De Heemen,De Palen,De Pomp,De Vennen,De Weer,Dekkershuizen,Dijkum,Eekwerd,Eekwerderdraai,Eelshuis,Eenumerhoogte,Engeweer,Enzelens,Fiemel,Fraamklap,Garbendeweer,Garreweer,Garsthuizervoorwerk,Geefsweer,Grijzemonnikenklooster,Heveskes,Heveskesklooster,Heveskesvalge,Hoeksmeer,Honderd,Hoogwatum,Ideweer,Jukwerd,Kabofferij,Katmis (onderdeel Holwierde),Klein Wierum,Kleine Leger,Kolhol,Kopaf,Korendijk,Krangeweer,Lalleweer,Langerijp,Laskwerd,Lesterhuis,Lutjeburen,Lutjerijp,Lutjewijtwerd,Marsum,Merum,Nansum,Naterij (Ladysmith),Nienhuis,Nieuwenhuis,Nieuwstad,Nijenklooster,Nooitgedacht,Oldenbosch,Oldenklooster (Feldwerd),Oosterburen,Oosterhuizen,Opmeeden,Oterdum,Oterdumerwarven,Oterdumerwarven,Overtocht,Ozingeweer,Polen,Rodeschool,Schaapbulten,Scheve Klap,Siuksum,Stork,Stuimelderij,'t Noorn,'t Zandstervoorwerk,Terhorn (Molenhorn),Tweehuizen,Uiteinde,Vierburen,Vierhuizen,Wartum,Wartumerklap,Weiwerd,Weiwerdervalge,Westeremder Voorwerk,Wirdumerdraai,Zeshuizen
De zuidelijke helft van het broedvogeleilandStern in deVoolhok ligt binnen de gemeente.
De gemeente telt twee havens: een groot industriehavencomplex bijDelfzijl,Farmsum en deOosterhorn (Farmsumerhaven,Handelshaven enOosterhornhaven), die worden beheerd door het havenschapGroningen Seaports, met een binnendijkse en een buitendijkse jachthaven en een jachthaven bij Termunterzijl.
Al in 2008 drongen ondernemers aan op de vorming van een grote gemeente voor hetEemsmondgebied, in het belang van de economische en industriële ontwikkeling. In 2010 vormden de gemeentenDelfzijl,Eemsmond,Appingedam enLoppersum deWerkorganisatie DEAL voor het gemeenschappelijk uitvoeren van een aantal gemeentelijke taken. Mede op aandringen van de provincie, die het aantal gemeenten wenste te beperken om de bestuurlijke slagkracht te vergroten, werd de mogelijkheid voor een fusie onderzocht.
In 2012 verscheen het rapportGrenzeloos Grunnen van de commissie-Jansen, waarin werd gesteld dat het onontkoombaar was dat er gemeentelijke fusies zouden moeten plaatsvinden om de bestuurlijke taken beter aan te kunnen. Voor Delfzijl werd een samenvoeging voorzien met Appingedam en Loppersum en deEemshaven, die losgemaakt zou moeten worden van de gemeente Eemsmond. De toevoeging van de haven werd fel bepleit doorGroningen Seaports. De gemeente Eemsmond wilde de eindelijk goed florerende haven echter zelf houden en was niet bereid haar grondgebied op te splitsen. Zij pleitte voor een supergemeente voor heel Noord-Groningen. Delfzijl vreesde hierin een decentrale positie te krijgen en was hier op tegen, in tegenstelling tot Appingedam.[4]
Eemsmond maakte zich in 2016 los van de overige drie en ging per 1 januari 2019, inclusief deEemshaven, deel uitmaken van de fusiegemeenteHet Hogeland. Daarom werdDEAL ontbonden en bleven deDAL- ofADL-gemeenten over.[5]
Op 16 november 2017 spraken de drie gemeenteraden de intentie uit tot een gemeentelijke fusie. Op 12 januari 2018 maakten de ADL-gemeenten bekend dat zij op 1 januari 2021 gingen fuseren.[6] Nadat het herindelingsontwerp op 29 november 2018 door de gemeenteraden was aangenomen, werd het officiële Herindelingsadvies in april 2019 aangeboden aanGedeputeerde Staten van de provincie Groningen. Het wetsvoorstel tot samenvoeging van de drie gemeenten werd aangenomen door deTweede Kamer op 22 april 2020 en door deEerste Kamer op 7 juli 2020.
Inwoners konden in februari 2019 kiezen uit drie namen:
Op 6 januari 2019 maakten de burgemeestersAnno Wietze Hiemstra,Gerard Beukema enHans Engels de nieuwe gemeentenaamEemsdelta bekend, waarop 67% van de stemmen was uitgebracht. Het opkomstpercentage was 42 procent.
In de nacht van 13 op 14 november 2025 vond in de gemeenteeen aardbeving plaats met een kracht van 3,4 op de schaal van Richter. Het epicentrum lag bij de plaats Zeerijp.
Deherindelingsverkiezing voor de gemeenteraad van Eemsdelta die op 1 januari 2021 aantrad, werd gehouden op 18 november 2020. Het opkomstpercentage was 44,21% van 37.271 kiesgerechtigden.[8] De officiële uitslag werd op 20 november 2020 bekendgemaakt.[9][10] Tijdens de eerste raadsvergadering op 4 januari 2021 werden de 29 raadsledengeïnstalleerd.[11][12]
| Naam partij | stemmen | % | zetels |
|---|---|---|---|
| Lokaal Belang Eemsdelta | 5243 | 31,92 | 11 |
| PvdA | 2650 | 16,13 | 5[13] |
| ChristenUnie | 1804 | 10,98 | 3 |
| VVD | 1693 | 10,31 | 3 |
| CDA | 1656 | 10,08 | 3 |
| Gemeentebelangen Eemsdelta | 1326 | 8,07 | 2 |
| GroenLinks | 953 | 5,8 | 2 |
| Jongerenpartij Eemsdelta | 428 | 2,61 | 0 |
| Seniorenpartij Eemsdelta | 403 | 2,45 | 0 |
| D66 | 268 | 1,63 | 0 |
| Totaal | 16.424 | 100 | 29 |
| Opkomst | 44,2% | ||
De zetels van de bestuursmeerderheid worden hierbovenvet aangegeven.
Voor oudere verkiezingsresultaten zie de gemeentenAppingedam,Delfzijl enLoppersum.
Van 1 januari 2021 tot 15 januari 2022 was de PvdA'erGerard Beukemawaarnemend burgemeester van Eemsdelta.[14] Op 28 oktober 2021 droeg de raad de vanUrk afkomstigeBen Visser (CU) voor aan deKroon voor de benoeming tot burgemeester.[15] Deminister van Binnenlandse Zaken nam de voordracht over en de benoeming ging in op 15 januari 2022.[16] Twee dagen later werd Visser geïnstalleerd.[1]
Voor de periode 2021-2026 werd onder het mottoSamen werken aan onze toekomst eencoalitieakkoord gesloten tussen Lokaal Belang Eemsdelta,ChristenUnie,VVD enCDA. Deze partijen vertegenwoordigen een meerderheid van 20 van de 29 raadszetels.[17] Tijdens de eerste raadsvergadering op 4 januari 2021 werden de vijf wethouders geïnstalleerd.[12]
Hetcollege van burgemeester en wethouders bestaat uit:[18]
| Naam | Functie | Partij | Taken | Projecten |
|---|---|---|---|---|
| Ben Visser | Burgemeester | ChristenUnie | Openbare orde, veiligheid en handhaving, Algemene bestuurlijke aangelegenheden en regionale samenwerking, Klantencontact, Voorlichting, communicatie en representatie, Personeel en organisatie, Informatieveiligheid en privacy, Minderheden | |
| Annalies Usmany-Dallinga | Wethouder | Lokaal Belang Eemsdelta | 1e locoburgemeester, Ruimtelijke ordening en ontwikkellocaties, Wonen en welzijn, Volkshuisvesting, Versterkingsopgave, Nationaal Programma Groningen (NPG), Centrummanagement/stadspromotie | Ontwikkeling Eelwerd en Eendracht inclusief zorgtransitie Appingedam, Centrumontwikkeling Delfzijl zuid-oost, Perspectieflocaties |
| Jan Menninga | Wethouder | Lokaal Belang Eemsdelta | 2e locoburgemeester, Financiën en belastingen, Gebiedsregie/leefbaarheid, Sport, Vergunningverlening | Scholentransitie, Campusontwikkeling Appingedam, Wonen met een Plus, Marconi Delfzijl |
| Meindert Joostens | Wethouder | ChristenUnie | 3e locoburgemeester, Zorg, Wmo, Onderwijs (behalve Huisvesting), Kunst en cultuur, Participatie, Milieu/afval/duurzaamheid, Wadden (ontwikkeling kustgebied) | Zorgtransitie Delfzijl en Loppersum, Cultuurcluster Molenberg Delfzijl, Kustontwikkeling |
| Hans Ronde | Wethouder | VVD | 4e locoburgemeester, Werk/participatie/inkomen, Economie, Verkeer en vervoer, Armoedebeleid, Energietransitie/klimaatadaptatie, Informatisering en automatisering, Inkoop/aanbesteding | Regionale Energie Strategie |
| Pier Prins | Wethouder | CDA | 5e locoburgemeester, Jeugdzorg, Vastgoed/grondexploitaties, Monumentenzorg, Toezicht/handhaving, Recreatie/toerisme, Landbouw/natuur, Beheer openbare ruimte (incl. begraafplaatsen) | Monumentencluster 't Zandt |
| Ronald Koch | Gemeentesecretaris | Adviseert het college |
De gemeentehuizen in Appingedam (Wilhelminaweg), Delfzijl (Johan van den Kornputplein) en Loppersum (Molenweg) zijn bij de gemeente Eemsdelta in gebruik gebleven. De raadsvergaderingen vinden plaats in het gemeentehuis te Delfzijl.
Eemsdelta is ontstaan uit de gemeenten Appingedam, Delfzijl en Loppersum. Het gebied kende een gestage groei tot in 1980 een hoogtepunt werd bereikt. Vanaf 1990 volgde een jarenlange bevolkingskrimp, zodat het aantal inwoners in 2023 weer op het niveau van 1960 was.
De drie gemeenten samen kenden in de naoorlogse periode de volgende bevolkingsontwikkeling:
(Bron: CBS Statline)
| Aangrenzende gemeenten | ||||
|---|---|---|---|---|
Het Hogeland Het Hogeland |  Krummhörn (D) |  Emden (D) | ||
 | ||||
Groningen Groningen | Midden-Groningen Midden-Groningen | Oldambt Oldambt | ||
·
·
· ·Oost-Groningen ·Delfzijl en omgeving ·Overig Groningen ·Noord-Friesland ·Zuidwest-Friesland ·Zuidoost-Friesland ·Noord-Drenthe ·Zuidoost-Drenthe ·Zuidwest-Drenthe · Noord-Overijssel · Zuidwest-Overijssel ·Twente ·Veluwe ·Achterhoek ·Arnhem/Nijmegen ·Zuidwest-Gelderland ·Utrecht ·Kop van Noord-Holland ·Alkmaar en omgeving ·IJmond ·Agglomeratie Haarlem ·Zaanstreek ·Groot-Amsterdam ·Het Gooi en Vechtstreek ·Agglomeratie Leiden en Bollenstreek ·Agglomeratie 's-Gravenhage ·Delft en Westland ·Oost-Zuid-Holland ·Groot-Rijnmond ·Zuidoost-Zuid-Holland ·Zeeuws-Vlaanderen ·Overig Zeeland ·West-Noord-Brabant ·Midden-Noord-Brabant ·Noordoost-Noord-Brabant ·Zuidoost-Noord-Brabant ·Noord-Limburg ·Midden-Limburg ·Zuid-Limburg ·Flevoland
