| Eem | ||||
|---|---|---|---|---|
 | ||||
| Lengte | 18 km | |||
| Hoogte (bron) | 2 m | |||
| Debiet | 10 m³/s | |||
| Bron | Barneveldse Beek,Lunterse Beek | |||
| Monding | Eemmeer | |||
| Zijrivieren | Valleikanaal,Barneveldse Beek | |||
| Plaatsen | Amersfoort,Soest,Baarn,Eemnes,Eemdijk | |||
| Stroomt door | Utrecht (provincie)-Flag.svg) Utrecht | |||
 | ||||
De Eem ten noorden van de buurtschap Eembrugge (2009) | ||||
| ||||
DeEem is eenrivier in het noorden van de provincieUtrecht. De Eem begint inAmersfoort, heeft een lengte van ongeveer 18 kilometer en stroomt uit in hetEemmeer.
De oude (Latijnse) naam van de rivier isHemus. Deze naam werd voor het eerst gebruikt in een oorkonde uit het jaar777. Andere oude benamingen voor de Eem zijnAmer enHamer.[1]
In oude tijden werd ook het gehele moerassige gebied in de Gelderse Vallei met de naam “Eem” aangeduid. In de oorkonde uit het jaar 777 schenktKarel de Grote belangrijke delen van de gouwFlethite aan de bisschop van Utrecht.[2] Tot de schenkingen behoort onder andere de villa Lisiduna (het latereOud-Leusden), "in pago qui vocatur Flethite super alveum Hemi". Dat werd meestal vertaald als: "in de gouw genaamd Flethite (later verbasterd tot Flehite) aan de oever van de rivier de Eem". Maar - stelt Mijnsen-Dutilh - dat is niet correct. Voor eenrivier zou een ander woord gebruikt zijn. Er staat dat de Eem eenalveus is: een bassin, of moerasbekken. Ze baseert daarop haar theorie dat de Eem in oude tijden een "ononderbroken en zeer breed moeras" was, zoals ookAlpertus van Metz inDe diversitate temporum in de elfde eeuw zegt.[3] In haar monumentale "waterschapskroniek" beschrijft ze hoe dit moeras er in zijn oorspronkelijke vorm rond het begin van dejaartelling kan hebben uitgezien, en hoe het zich als gevolg vanontginningen geleidelijk ontwikkeld heeft tot het gebied dat we nu kennen, waarin het water werd teruggedrongen tot beken en sloten en waarin de Eem werd teruggebracht van moeras tot rivier.
Ook Brongers signaleert dat de naamEem vroeger eveneens gold voor deLunterse Beek.[4]
Naar de rivier de Eem zijn vernoemd:
De Eem wordt gevoed door hetValleikanaal en een aantal Veluwse beken, waarvan deHeiligenbergerbeek, deBarneveldse en deLunterse Beek de belangrijkste zijn. Deze komen bijAmersfoort samen. Waar de beken de stad verlaten - bij deKoppelpoort - begint de Eem. De rivier loopt vervolgens oostelijk vanSoest,Baarn enEemnes, door deEemvallei naar hetEemmeer (vroeger een deel van deZuiderzee). De Eem is verantwoordelijk voor het grootste deel van de afwatering van deGelderse Vallei. De Eempolders zijn landschappelijk van grote waarde.
Door bodemdaling als gevolg van ontwatering is de rivier hoger komen te liggen dan het omliggende land. Bij lage waterstanden in de zomer wordt er water vanuit deNederrijn via het Valleikanaal in de Eem gepompt. De Eem is de belangrijkste bron van de biologische belasting van het Eemmeer, dat hierdoor achterblijft met het herstel vergeleken met de overigerandmeren. Er is sprake van een belangrijke afname van de absolute hoeveelheid fosfaat en nitraat, maar relatief bezien wordt dit tenietgedaan door de afgenomen hoeveelheid water in 2003.
In hetPleistoceen was de Eem langer. De voortzetting van het stroombed is nog steeds herkenbaar in de ondergrond vanAlmere Buiten en deA27.
.jpg)
