Ecologisme is eenpolitiek-maatschappelijke stroming die gebaseerd is op deecologie (omgevingsbiologie), een wetenschap die de wisselwerking tussen organismen, hun populaties, levensgemeenschappen en omgevingen bestudeert.
Environmentalism is de milieukant van het ecologisme, terwijlsocial ecology de maatschappelijke of sociale kant van het ecologisme belicht.
Het ecologisme onderscheidt zich van andere politieke stromingen doordat deze niet de mens op zichzelf centraal stelt, maar vertrekt vanuit de mens als onderdeel van een brederecosysteem en streeft naar een nieuwe balans tussen mens enomgeving. Ook het denken in termen van ketens, verbanden en kringlopen, kenmerkend voor deecologische wetenschap, is eigen aan het ecologisme.
Het respecteren van de grenzen van mens én milieu, duurzame ontwikkeling, kwaliteit van leven, sociale rechtvaardigheid en democratisering van de economie vormen belangrijke ideologische uitgangspunten.
Net als hetliberalisme ensocialisme wordt ook het ecologisme als een kind van deverlichting gezien. Naast verschillen heeft het ecologisme dan ook veel raakvlakken met deze twee stromingen.
Sinds de jaren 1970 heeft het ecologisme zich over de hele wereld ontwikkeld als politieke stroming naastliberalisme,conservatisme ensocialisme.
Groene partijen zijn verwant met de ecologistische stroming, maar zijn veelomvattender. Ze ontstonden als politieke uitdrukking van de generatie van 1968 en van denieuwe sociale bewegingen vanaf de jaren 1970 en 1980: demilieubeweging die zich ontwikkelde uit denatuurbescherming, devredesbeweging die zich afzette tegen (nucleaire) bewapening en devrouwenemancipatie, die vanaf de jaren 1960 haartweede golf beleefde.
Ecologisme gaat verder dan het milieudenken, en dat geldt in nog sterkere mate voorgroene politiek. Groene politiek is vaak principieelpacifistisch en gaat regelmatig ook samen met strijd vooremancipatie en minderheden in de samenleving waarvan gedacht wordt dat zij niet genoeg aan bod komen in de politieke besluitvorming.
Veel ecologische oplossingen, ideeën en principes zijn overgenomen door andere partijen. Veel partijen zien het groene aspect van hun partij als toevoeging aan hun ideologie of zelfs als wezenlijk onderdeel van de ideologie.
Het streven naar een duurzamer wereld gaat vaak gepaard met een afwijzing van hetkapitalisme en de meeste partijen streven net alssociaaldemocratische partijen naar democratisering van de economie, om zo een duurzame economie te krijgen.
Sinds het succes van de ecologische partijen hebben vrijwel alle partijen wel een hoofdstukmilieu in hun programma - wat natuurlijk niet betekent dat ze dezelfde doelen nastreven.
- Groen (groene partij in Vlaanderen en Brussel)
- Ecolo (groene partij in Wallonië en Brussel)
- Bond Beter Leefmilieu (Vlaamse koepel van milieuverenigingen)
- Oikos (Vlaamse denktank voor sociaal-ecologische verandering)
