Eenhuwelijkspartner is de (bijpolygamieeen) persoon met wie mengehuwd is. Het woordechtgenoot wordt afhankelijk van de context als synoniem gebruikt, of specifiek voor een mannelijke huwelijkspartner.[1] Een vrouw wordt dan aangeduid metechtgenote. In het meervoud wordt ook de termechtelieden gebruikt. Samen vormen twee getrouwde personen eenechtpaar.
Eega,gade enwederhelft zijn formele Nederlandstalige synoniemen voor huwelijkspartner.[2][3] De huwelijkspartner van een vorst(in) wordt ook wel gemaal of gemalin genoemd.
Wetten hebben sinds het einde van de 20e eeuw soms bepalingen die bepaalde andere vormen vanpartnerschap in meer of mindere mate gelijkstellen met huwelijkspartner zijn. Eeuwenlang kon een persoon alleen een huwelijkspartner van het andere geslacht hebben. Sinds het begin van de 21e eeuw is het in steeds meer, voornamelijkwesterse landen mogelijk om met een persoon vanhetzelfde geslacht eenburgerlijk huwelijk aan te gaan.
De juridische status van een huwelijkspartner en de specifieke rechten en plichten die aan die status verbonden zijn, verschillen aanzienlijk tussen de rechtsgebieden van de wereld. Deze regelingen worden meestal beschreven in de statuten van hetfamilierecht. In veel delen van de wereld, waar hetburgerlijk huwelijk niet zo gangbaar is, is er echter wel een huwelijk volgensgewoonterecht, dat meestal informeel door de gemeenschap wordt geregeld. In veel delen van de wereld zijn de huwelijksrechten en -verplichtingen gekoppeld aan de betaling van eenbruidsschat ofweduwengoed. Historisch gezien gaven veel samenlevingen aan mannen rechten en plichten die sterk verschilden van de rechten en plichten die aan vrouwen werden gegeven. Met name de controle over het huwelijksvermogen, heterfrecht en het recht om de activiteiten van de kinderen van het huwelijk te bepalen, werden doorgaans aan mannen gegeven. Deze praktijk is echter in veel landen in de twintigste eeuw sterk ingeperkt, en in modernere statuten worden de rechten en plichten van een huwelijkspartner meestal zonder verwijzing naar het geslacht vastgelegd.
Overal ter wereld kiezen de meeste huwelijkspartners kinderen te krijgen. Hoewel inwesterse landen huwelijkspartners er soms voorkiezen om geen kinderen te krijgen, wordt een dergelijke keuze niet in alle delen van de wereld geapprecieerd. In vele culturen en religies verwacht men dat huwelijkspartners open staan om kinderen te krijgen. In het islamitischeNoord-Ghana betekent de betaling van de bruidsprijs dat een vrouw aanvaardt om kinderen te baren en vrouwen die gebruik maken vangeboortebeperking lopen het risico om bedreigd en gedwongen te worden.[4]
Er zijn vele manieren waarop een huwelijkspartner wordt gekozen, die variëren over de hele wereld, en omvattenliefdeshuwelijken,gearrangeerde huwelijken engedwongen huwelijken. Dit laatste is in enkele rechtsgebieden een nietig huwelijk of een vernietigbaar huwelijk. Iemand dwingen om te trouwen is in de meeste landen ook een strafbaar feit.[5]