| Douglas F4D-1 Skyray | ||||
|---|---|---|---|---|
 | ||||
| Algemeen | ||||
| Rol | marinejager | |||
| Bemanning | 1 | |||
| Status | ||||
| Aantal gebouwd | 420 | |||
| Gebruik | US Navy,USMC,USAF | |||
| Afmetingen | ||||
| Lengte | 13,8 m | |||
| Hoogte | 4 m | |||
| Spanwijdte | 10,3 m | |||
| Vleugeloppervlak | 51,8 m² | |||
| Gewicht | ||||
| Leeggewicht | 7270 kg | |||
| Max. gewicht | 11340 kg | |||
| Krachtbron | ||||
| Motor(en) | 1 xPratt & Whitney J57-P-2turbojet met naverbrander | |||
| Stuwkracht | 64.5 kN kN | |||
| Prestaties | ||||
| Kruissnelheid | 900 km/u | |||
| Topsnelheid | 1160 km/u | |||
| Actieradius | 1930 km | |||
| Dienstplafond | 16000 m | |||
| Bewapening | ||||
| Boordgeschut | 4xColt M12 20mm kanon | |||
| Ophangpunten | 7 pylons | |||
| Bommen | geen | |||
| Raketten | 4x 70 mm (2.75 in) raketpods met 7 of 19 folding-fin raketten, of 2 extra pylontanks en 4 AAM-N-7 Sidewinder infrarood raketten. | |||
| ||||
%2c_in_October_1953.jpg)
DeDouglas F4D Skyray was een eenpersoons-jachtvliegtuig van deUS Navy (USN) dat was ontworpen voor operaties vanafvliegdekschepen. Het ontwerp van deze jager - met zijn zeer kenmerkende afgerondedeltavleugel - was afgeleid van een op het einde van deTweede Wereldoorlog buitgemaaktDuits vliegtuigontwerp.
De Skyray was voor zijn tijd een zeer modern toestel maar werd slechts in geringe aantallen gebouwd; het had daarom ook maar een korte operationele levensduur en is daarom ook nooit daadwerkelijk in gevechtsacties betrokken geweest.
Vanwege de F4D aanduiding kreeg het toestel van zijn vliegers de bijnaam "Ford" (F4D = F four D, uitgesproken als Ford.)
Na deDuitse overgave in mei1945 gingen twee in deaerodynamica bekwame ingenieurs van de firmaDouglas naarParijs om de op deDuitsers in beslag genomen aerodynamica gegevens te bestuderen. Ze verkregen veel nuttig materiaal waaronder gegevens vanwindtunneltests van toestellen zonder horizontaal staartvlak. Deze waren afkomstig vanAlexander Lippisch die ook de met een raketmotor aangedrevenMesserschmittMe-163 had ontworpen; daarnaast had hij ook andere ontwerpen gemaakt.
De firma Douglas zag brood in de staartloze delta-configuratie. Straalvliegtuigen hadden in die tijd slechts een klein bereik en een enorm brandstofverbruik. De deltavleugel was de oplossing; niet alleen werd de aerodynamica van een toestel hierdoor positief beïnvloed maar het bood ook de gelegenheid tot het vergroten van de interne brandstoftanks. Windtunneltests gaven in1946 prima resultaten aan en de Douglas-ontwerpers zagen dat ze op het goede spoor zaten.
In1947 had deUS Navy grote behoefte aan eenmarinejager; een vrij kort bereik was geen beletsel omdat het toestel alleen als onderschepper vanaf vliegdekschepen zou worden gebruikt. Douglas reageerde hierop met het ontwerp van de onderschepper met deltavleugels en zonder horizontaal staartvlak. Het project kreeg onder de leiding van de Douglas hoofdontwerperEd Heinemann de indicatie "D-571".
De marine gaf Douglas in december 1949 een contract voor twee prototypes; deze kregen de aanduidingXF4D-1 en door de gelijkenis met een rog kregen ze de bijnaamSkyray. Door de inmiddels opgelaaideKoude Oorlog vond de constructie in het grootste geheim plaats en werd er totaal geen ruchtbaarheid aan gegeven.
Het eerste prototype vloog in januari1951 vanaf de basisMuroc (laterEdwards Air Force Base) met testvliegerLarry Peyton. Hierbij bleek het een zeer nukkig en moeilijk bestuurbaar toestel te zijn. Peyton, eigenlijk transportvlieger, werd vervangen door een andere testvlieger,Russ Thaw. Deze jachtvlieger wist alle stuurproblemen goed te corrigeren en te herleiden waardoor vele verbeteringen konden worden aangebracht.
De Skyray werd een raspaardje dat, vanwege zijn onstabiliteit, zeer wendbaar was in handen van een ervaren vlieger. De marinevlieger maj. Marion Carl, een van de beste testvliegers van die tijd, vond het jammer dat het toestel nog niet tijdens het conflict inKorea beschikbaar was geweest. In zijn zienswijze zou het daar van doorslaggevende betekenis kunnen zijn geweest.
Beide prototypes waren eerst donkerblauw gespoten; vanwege hun slechte zichtbaarheid werd dit gewijzigd in spierwit.
Doordat deWestinghouseJ40-motor nog niet gereed was werden de toestellen voorzien van eenAllisonJ35-A-17-turbojet die slechts 22,3 kN stuwkracht had; dit was veel te weinig. Later werden ze uitgerust met de Westinghouse XJ40-WE-6-turbojet zonder naverbrander; deze had 31,1 kN stuwkracht maar ook dit bleek niet genoeg te zijn om deF-86 Sabre te overklassen. Daarop werden ze uitgerust met de XJ40-WE-8)turbojet met naverbrander en 51,6 kN stuwkacht. Hiermee haalde men met de Skyray een wereldsnelheidsrecord van 1213 km/u over 3 kilometer afstand. Een week later, in oktober 1953 werd een nieuw record gevestigd over 100 kilometer afstand met 1172 km/u.
Een poging tot verbeteren van het hoogterecord faalde omdat de XJ40-motor niet betrouwbaar was. De ontwikkelproblemen met de J40-motor duurden voort en dreven de firma Westinghouse uit de straalmotorenmarkt.
In 1953 besloot men de Skyray toch in productie te nemen maar nu uitgerust met eenPratt & WhitneyJ57-P-2-turbojet met naverbrander; deze gaf 64,5 kN stuwkracht en was wel betrouwbaar.
De eerste productie-F4D-1 Skyray vloog op 5 juni 1954. Het toestel was voorzien van de J57-motor, hetAero-13 firecontrol-systeem en deWestinghouse AN/APQ-50-radar. Deze radar was met zijn waarneembereik van 29 km en lock-on-bereik van 20 km zeer indrukwekkend voor zijn tijd.
Tussen de eerste vluchten en de daadwerkelijke levering aan deUSN en hetUSMC, die vanaf voorjaar 1956 plaatsvond, lag een ongebruikelijk lange tijd. Dit was puur te wijten aan de vertraging in de motorontwikkeling. Er stonden al 38 Skyray-airframes klaar voor aflevering maar zonder motor en in afwachting van de J40- of J57-motoren.
Tot aan de sluiting van de productielijn in december 1958 zijn totaal 420 F4D’s gebouwd en afgeleverd. Het toestel werd in september 1962 nog hernoemd totF-6A toen deAmerikaanse strijdkrachten overgingen tot standaardisatie van alle aanduidingen maar tegen die tijd waren de Skyrays al opgenomen in de reservevoorraad. In 1962 werden er nog enkele vast uitgerust als doelslepers en hernoemd totDF-6A en de overige toestellen werden gesloopt.
Wereldwijd zijn nog een tiental Skyrays over die in musea zijn ondergebracht; het toestel werd nooit naar andere landen geëxporteerd.
De vlieger zat onder een omhoog klapbaar deels massief metalen cockpitframe dat met een enkele bevestiging aan de achterzijde vastzat. In de eerste toestellen zat nog een naar achter verschuifbare cockpit maar dit werd snel vervangen evenals deDouglas-schietstoel die binnen enkele maanden werd vervangen door de betereMartin Baker Mk P5.
De interne bewapening bestond uit 4Colt M12 20 mm-kanonnen met elk 650 patronen; hiervan werden er in de latere modellen 2 verwijderd. De Skyray bezat 7 ophangpunten voor pylontanks, waarvan 3 onder elke vleugel en 1 centerline pylon; hier kon 1800 kg externe lading aan meegevoerd worden. De Skyray kon in 2 varianten worden uitgerust.
De eerste standaardconfiguratie bestond uit
De tweede standaardconfiguratie bestond uit
Vanwege zijn lichte constructie en taak als marinejager was de F4D-1 niet geschikt om bommen af te werpen.
De centerline pylon kon ook worden benut om eennavigation pack (NAVPAC)-pod aan op te hangen. De NAVPAC was uitgerust met een peilontvanger/afstandsmeter voorradiobakens en werd gebruikt bij vluchten naarUSAF of civiele vliegvelden; deze hadden een meer geavanceerde navigatie-uitrusting dan de marine.
Op de middelste pylons onder de vleugels zaten altijd brandstoftanks gemonteerd; de Skyray was niet voorzien van “in flight refueling”-capaciteit. Skyrays konden ook worden uitgerust met een spoel om een sleepdoel te trekken.
De F4D Skyray was een marinejager en deed dienst bij deUSN, hetUSMC en vreemd genoeg ook bij deUSAF maar met marinevliegers!
Een marine Skyray-squadron (VFAW-3 uitNorth Island, San Diego) werd gedetacheerd bij deUSAF ter assistentie van hetNorth American Air Defense (NORAD)-systeem. Het moest eventuele indringers vanuit de zuidwestkant van deVS onderscheppen.
De marinetoestellen deden dus ook mee in diverse luchtmacht-onderscheppingscompetities. VFAW-3 Skyrays werden tijdens deCubacrisis in 1962 ingezet opNaval Air Station Key West inFlorida vanwaar ze de lokale bewaking van het luchtruim op zich namen. Er werden wel radarcontacten met MiG's gerapporteerd maar het kwam hierbij nooit tot een rechtstreekse confrontatie.
Killer Rays: The Fast-Climbing, Bat-Winged Douglas F4D Skyray and F5D Skylancer, Peter Hackett, Wings, Dec 1997, Vol 27 No.6
