Zie ookDirectoire (Helvetische Republiek) voor het gelijknamige overheidsorgaan in de Helvetische RepubliekZie ookDirectoire-stijl voor de gelijknamige kunst- en modestroming
HetDirectoire (Nederlands ook welDirectorium genoemd)[1] was het vijfkoppige bestuur vanFrankrijk dat het land tijdens een deel van deFranse Revolutie regeerde, van 1795 tot 1799. De term wordt ook gebruikt voor de periode in de Franse geschiedenis waarin het Directoire het land bestuurde.
Nadat op22 augustus 1795 een nieuweFranse Grondwet was ingevoerd, werd op 26 oktober 1795 deNationale Conventie opgeheven. Voor het opheffen van de Conventie werd op 26 oktober nog een algemeneamnestie afgekondigd voor strafbare handelingen die uitsluitend met de revolutie te maken hadden.
De periode van het Directoire duurde van2 november1795 tot9 november1799. Zij volgde op hetjakobijnseschrikbewind vanMaximilien de Robespierre, die ten val gebracht werd door deThermidoriaanse Reactie van 27 juli 1794. De "thermidorianen" stelden het Directorium in als Uitvoerend Bewind van deEerste Franse Republiek met de Grondwet van 23 september 1795.[1] De uitvoerende macht bestond tijdens deze periode uit vijf directeuren. Elk jaar werd een van hen vervangen.
Het nieuwe regime maakte korte metten met het algemeen stemrecht van deTerreur. Hetcijnskiesstelsel werd heringevoerd. Er bleven nog maar 30.000 kiezers over, tweemaal minder dan onder de constitutionele monarchie van 1791.[2]
Voor de eerste keer in de Franse geschiedenis bestond de wetgevende macht uit eenparlement, bestaande uit twee kamers:
Dedirecteuren werden benoemd door de Raad van Ouden op basis van een lijst, opgesteld door de Raad van Vijfhonderd.
Het Directoire werd geplaagd door een economische depressie, en Frankrijk kende in 1795 nog eenhongersnood, ten gevolge van een misoogst. De koers van het papiergeld was nog 1% van zijn nominale waarde. In deVendée gingen deburgeroorlog en de repressie voort. Deze opstand werd uiteindelijk onderdrukt door het leger. De historicus Palmer noemt het Directoire een "ineffectieve dictatuur"[3]. Brown beschrijft "chronisch geweld, dubbelzinnige justitie, en herhaalde toevlucht tot zware repressie".[4]
Het Directoire, dat geen steun onder de bevolking kreeg, bleef aan de macht door illegale kunstgrepen en vervalste verkiezingen.[5] Toen de parlementaire meerderheid een aantal maatregelen uit het begin van de Franse Revolutie wilde terugdraaien, zoals depriestervervolging, pleegden drie directeurs een staatsgreep op 18 fructidor V (4 september 1797), waarbijPaul Barras door Napoleon naar voren werd geschoven als nieuwe machthebber. Een nieuwe golf van Terreur (dedirectoriale Terreur[6]) brak los, waarbijmilitaire commissies royalisten, priesters en politieke opponenten veroordeelden. Vaak bestond de veroordeling uit verbanning naarFrans-Guyana, hetgeende droge guillotine genoemd werd. De nieuwe Directeurs brachten de staatsschuld eenzijdig terug tot één derde (tiers consolidé).
De worsteling van het Directoire met de volkswil leidde uiteindelijk tot groeiende invloed van het leger. Met deStaatsgreep van 18 Brumaire VIII (9 november 1799) namNapoleon Bonaparte de macht in Frankrijk over. Hiermee kwam er een einde aan het Directoire en aan de Franse Revolutie. De periode hierna is hetConsulaat, eerst met drie consuls en vervolgens met Napoleon als levenslang consul. Deze periode eindigde doorNapoleons kroning tot keizer op 2 december 1804, waarbij hetKeizerrijk ontstond.
·
·
Nationale Grondwetgevende Vergadering (1789–91) ·Wetgevende Vergadering (1791–92)
Nationale Conventie (1792–95):Girondijnen (1792–93) ·Montagnards (1793–94) ·Thermidorianen (1794–95)
Tijdens hetDirectoire:Raad van Vijfhonderd enRaad van Ouden (1795–99)
