| De humani corporis fabrica libri septem | ||||
|---|---|---|---|---|
 | ||||
Handgekleurde houtsnede vanJohan Stefan van Kalkar | ||||
| Auteur(s) | Andreas Vesalius | |||
| Land | Italië | |||
| Onderwerp | menselijke anatomie | |||
| ||||
De humani corporis fabrica libri septem ('Over de bouw van het menselijk lichaam in zeven boeken') is eenanatomieboek geschreven doorAndreas Vesalius en gepubliceerd inBazel in 1543.
OmdatNicolaus Copernicus in datzelfde jaarDe revolutionibus orbium coelestium uitbracht, wordt 1543 soms beschouwd als de start van deWetenschappelijke Revolutie, al is een exact beginpunt feitelijk niet aan te duiden.
De zeven delen ("boeken") behandelen ieder een ander onderdeel van de anatomie. Tot het boek over de spieren, bijvoorbeeld, behoren onder andere 14 houtsneden van despieren, waarvan hier de zevende is afgebeeld. De tekeningen werden meestal gemaakt naar de opengesneden lijken vangeëxecuteerden. Dit wordt hier gesymboliseerd door het touw om de nek. De 14 platen, naast elkaar gelegd, laten op de achtergrond een panoramatekening zien, wellicht deEugenische heuvels vanAbano Terme, een landstreek even buitenPadua. De anatomische tekeningen zijn van de hand vanJohan Stefan van Kalkar, het landschap mogelijk van iemand van de familie Campagnola.
Omdat het boek in hetLatijn is geschreven, zijn alle lichaamsdelen, spieren enz. die benoemd zijn, en dat heeft Vesalius zo veel mogelijk gedaan, ook in het Latijn benoemd. Door de grote impact van het boek zijn deze Latijnse benamingen later de standaard gaan vormen in de anatomie.
Hoewel Vesalius zich in vele opzichten afzette tegenGalenus in dit boekwerk, maakte hij in sommige opzichten feitelijke fouten door gegevens van Galenus klakkeloos over te nemen, zoals de doorlaatbaarheid van de scheiding tussen de linker- en de rechterhelft van het hart (Vesalius ging er hier van uit dat deze openingen zeer klein waren en nauwelijks te zien).
Boeken:
Vesalius schonk het eerste exemplaar van de Fabrica aanKeizer Karel V, deze versie was in keizerlijk purper ingebonden en had met de hand ingekleurde illustraties.
DeKU Leuven had tot 2024 enkel een exemplaar van de eerste uitgave in zijn collectie. Een uniek exemplaar van de tweede uitgave uit 1555 betreft de kopie die aan Vesalius zelf heeft toebehoord. Het bevat namelijk aantekeningen in zijn handschrift, ter voorbereiding van een derde uitgave, die er nooit gekomen is. Het werd door een verzamelaar aangekocht bij Ketterer Kunst Doerling in Hamburg op 21 mei 2007, en voor de expositie“Vesalius at 500” in 2014 uitgeleend aan deThomas Fisher Rare Book Library van deuniversiteit van Toronto.[1] Op 2 februari 2024 werd het doorChristie's terug te koop aangeboden en door deVlaamse Gemeenschap onder hetTopstukkendecreet en deKU Leuven, met dank aan deStichting Désiré Collen, aangekocht.[2][3] Daarmee beschikt de KU Leuven zowel over een eerste uitgave, als over een tweede uitgave, door Vesalius zelf geannoteerd.
In deJohn Hay Library van deBrown-universiteit vanProvidence,Rhode Island, bevindt zich een exemplaar ingebonden in mensenhuid. Ook koningLeopold III van België bezat zo'n exemplaar dat zijn grootvaderPrins Philippe Eugène gekocht had in 1894 voor 310 frank. Het boek is verdwenen en zou door de echtgenote van koning Leopold III,prinses Lilian, een paar jaar voor haar dood verkocht zijn. Vermoedelijk gaat het om het exemplaar dat zich nu in de John Hay Library bevindt.
Een groot aantal van de houtsneden die gebruikt werden voor de boeken, zijn in deTweede Wereldoorlog, tijdens bombardementen op de stadMünchen vernietigd.
Vesalius publiceerde in 1543 ook nog een beknopte versie van de Fabrica :de Epitome. Het werd net als de Fabrica in Bazel gedrukt doorJohannes Oporinus en was als goedkopere versie voor studenten bedoeld. Het boek werd opgedragen aan koningFilips II van Spanje.
Voetnoten
Bronnen
Literatuur
Externe links
