| De Ruijterkade | ||||
|---|---|---|---|---|
 | ||||
Pier 10 aan de De Ruijterkade | ||||
| Geografische informatie | ||||
| Locatie | Amsterdam-Centrum | |||
| Begin | Oosterdoksdoorgang | |||
| Eind | Westerdoksluis | |||
| Postcode | 1011-1013 | |||
| Algemene informatie | ||||
| Genoemd naar | Michiel Adriaenszoon de Ruyter | |||
| Naam sinds | 1880 | |||
| Opvallende gebouwen | Centraal Station, Havengebouw | |||
| ||||
.jpg)
DeDe Ruijterkade inAmsterdam ligt langs hetIJ aan de noordzijde van hetCentraal Station. De kade werd in 1880 aangelegd op het nieuweStationseiland, als deel van een herstructureringsproject van de vervoersstromen, in samenhang met de aanleg van hetNoordzeekanaal en de uitbreidingen van het treinverkeer.
De De Ruijterkade is vernoemd naarMichiel Adriaenszoon de Ruyter (1607-1676), die hier ook dicht bij heeft gewoond. De spelling van de De Ruijterkade (en ook deAdmiraal de Ruijterweg) is in Amsterdam met eenij, terwijl de naam van de naamgever meestal met eeny wordt geschreven.
De straat ligt in het westelijk verlengde van dePiet Heinkade en eindigt bij deWesterdoksluis. Aan het eind loopt de straat verder naar links als Westerdokskade naar deKorte Prinsengracht. Aan het einde rechts loopt de route verder langs het IJ in noordwestelijke richting, over de brug van de Westerdoksluis en vervolgens alsWesterdoksdijk op hetWesterdokseiland. Dehuisnummering gaat echter van west naar oost.
Als gevolg van de aanleg van hetNoordzeekanaal breidden de havens van Amsterdam op andere plaatsen uit dan in de binnenstad. Het tracé van de spoorwegen rond het Centraal Station, sloot deze havens ook goeddeels af voor de grote vaart. Voor een deel van de binnenvaart werd achter het station de De Ruijterkade aangelegd en ze kreeg haar naam op 10 juni 1880, tijdens de bouw van het station. Vanaf deze tijd vertrokken de veren naar de overkant van het IJ van hieraf. Sinds 1897 werd de veerdienst verzorgd door deGemeenteveren Amsterdam (GV). De De Ruijterkade werd vanaf 1880 hetbeurtvaartcentrum van Amsterdam, waar stoomboten vertrokken naar de belangrijkste bestemmingen van Noord- en West-Nederland.
Vanaf 2004 was een groot deel van de De Ruijterkade jarenlang een grotebouwput voor het project "IJsei": de bouw van een hooggelegenbusstation,IJzijde geheten, met daaronder deMichiel de Ruijtertunnel voorauto's. Door de tunnel en het busstation verdween het autoverkeer van het maaiveld van dit deel van de De Ruijterkade zodat er eenvoetgangersgebied ontstond tussen het station en de aanlegplaatsen van deveren naarAmsterdam-Noord.[1]
Bij de invoering van depostcode inNederland (in 1977/'78) kreeg de kade, afgezien vanpostbussen (met postcodenummers 1000-1010), de laagstepostcodes van Nederland. Dat waren aanvankelijk1011 AA en AB voor de steigers. Deze postcodes zijn later vervangen, sindsdien is 1011 AC de laagste straat-postcode (voor de adressen van de kade op hetOosterdokseiland). Later (in 2018) kreeg de kade twee extra postcodes, namelijk de 1012 en de 1013.
Aan het westelijk deel van de De Ruijterkade bevinden zich hetHavengebouw (1965) en het gebouw van de AmsterdamseKamer van Koophandel. Tot de jaren vijftig stonden hier de locomotievenloods van het Centraal Station en de Vismarkt. Ook langs het emplacement van het Centraal Station stonden nabij de Oostertoegang en de Westertoegang (monumentale) huizen, die echter in de jaren negentig zijn verdwenen wegens uitbreiding van het spooremplacement.
Aan het oostelijke deel van de straat staan vijfrijksmonumenten, waaronder eenbrandweerkazerne (Kazerne Nico) uit 1889-1890.
Op de steigers stonden twee markante gebouwen. Sinds 1919 stond op Steiger 7 hetKantoor van Koppe's Scheepsagentuur, ook wel bekend als her 'Minangkabause Huis', aan de oostkant van het Centraal Station. Het werd ontworpen doorG.F. la Croix (1877-1923) als kantoor en aanlegsteiger voor de voormaligeReederij Koppe. Sinds 1960 was het in gebruik als kantoor van de scheepvaartafdeling van deNACO, de Noordhollandsche AutoCar Onderneming. Voor de bouw van de autotunnel en het busstation moest het gebouw wijken en werd inZaandam opgeslagen in afwachting van herbouw.
Ook het voormalige rederijkantoor van de West-Frieslandlijn op Steiger 10 is tijdelijk verwijderd en inmiddels herplaatst als horecagebouwtje en heet nu 'Pier 10'.
Opwereldaidsdag (1 december) 2016 werd op De Ruijterkade het eersteaidsmonument, met de subtitelLiving by numbers, in Europa onthuld, bestaande uit een groottelraam naar ontwerp van de Franse kunstenaarJean-Michel Othoniel.[2]
In de De Ruijterkade liggen twee bruggen: over deOostertoegang en deWestertoegang. Aanvankelijk waren ditdraaibruggen. De brug over deOostertoegang (brug nr. 276) werd in 1930 vervangen door eenhefbrug met brugwachtershuis inAmsterdamse Schoolstijl naar ontwerp vanPiet Kramer. De brug isgemeentelijk monument. Voor aanvang van de werkzaamheden aan de verbreding van de De Ruijterkade werd de brug gedemonteerd en opgeslagen in afwachting tot herplaatsing elders. Ter vervanging kwam er een vaste brug. De hefbrug zal een nieuwe plaats krijgen in de nieuwbouwwijkHouthavens.
De draaibrug over deWestertoegang werd in 1970 vervangen door een vaste brug.
De De Ruijterkade lag en ligt in het middelpunt van een paar van de drukste vervoersstromen van Nederland en heeft daarom een belangrijke functie voor het openbaar vervoer.
De De Ruijterkade is vertrekpunt van deveerponten over hetIJ naarAmsterdam-Noord.Er zijn drie reguliere veerdiensten over het IJ die hun vertrekpunt hebben aan de De Ruijterkade achter het Centraal Station.
Het veer naar deSumatrakade (Java-eiland) is per 1 september 2007 opgeheven.
Tot 1959 vertrok deLemmerboot van steiger 4 of 5.
Van 1998 tot eind 2013 vertrok hier ook dedraagvleugelbootFast Flying Ferry, een verbinding over hetNoordzeekanaal tussen Amsterdam enVelsen.
Het IJpleinveer heeft sinds juli 2014 een wat meer oostelijk gelegen aparte steiger gekregen. Het IJpleinveer had vroeger, toen nog als Adelaarswegveer, zijn aanlegplaats ten oosten van deOostertoegang nabij de Brandweerkazerne.
In de zomermaanden vaart het "Nieuwendammerbootje" op zondagen met een historisch IJveer naarNieuwendam.
Sinds mei 2005 rijdttramlijn 26 (de IJtram) vanaf de Oostertoegang over het oostelijke gedeelte van de De Ruijterkade. Onder het busstation aan de oostzijde is voor tram 26 een calamiteitenlus aangelegd die wordt gebruikt bij stremminmgen op het Stationsplein.
Van 7 mei 1904 tot 4 augustus 1921 had (onder andere)tramlijn 4 zijn eindpunt op de De Ruijterkade (ook de lijnen 2, 3 en 9 hebben kortere of langere tijd rond het Centraal Station gereden). Vanaf die datum tot 9 oktober 1944 reed tramlijn22 als Kringlijn rechtsom het rondje om het Centraal Station via de De Ruijterkade. Deze verbinding was vooral van belang voor de passagiers van en naar de IJveren.
Na deTweede Wereldoorlog in 1950 nambus 22, van 1951-1968 bus K, de functie van Kringlijn over. Tot eind jaren zestig kon men namelijk niet dóór het Centraal Station van het Stationsplein naar de pont wandelen zonder het bezit van eenperronkaartje. Toen dat niet meer nodig was verviel de noodzaak van een aparte (bus)dienst. Overigens is het weer niet toegestaan de passages door het station zonder een voor een treinreis geldige vervoerskaart te gebruiken maar kost het de reiziger die alleen passeert niets. Ook is er een mogelijkheid het station te passeren buiten het NS gebied.
Bus K werd in 1968 weer vernummerd in bus 22 en stak met de pont het IJ over en reed verder naar Oud-Noord, in 1973 werd de lijn vernummerd in bus 39, die tot 1992 van de pont gebruik bleef maken. Hierdoor kwam na 86 jaar een einde aan de ringlijn rondom het Centraal Station.
Sinds 2009 is er een busstation op verhoogd niveau. De bouw van hetBusstation IJsei met daaronder een autotunnel heeft sinds 2004 tien jaar tijd gekost.
Het busstation wordt gebruikt door de stadsbussen naarAmsterdam-West enAmsterdam-Oost, destreekbussen met bestemmingenten noorden van Amsterdam en in deZaanstreek en allenachtbussen zowel stad als streek. Ook wordt het busstation gebruikt doortouringcars.
De bouw van deMichiel de Ruijtertunnel startte in 2003, de ruwbouw kwam gereed in mei 2013. Op 13 juli 2015 werd de tunnel opengesteld voor het autoverkeer.
Aan de westzijde van het station, in het verlengde van deWestelijke Toegangsbrug, is deCuyperspassage gerealiseerd, een tunnel voor voetgangers en fietsers (langzaamverkeerspassage), van deMartelaarsgracht naar de De Ruijterkade. Hoewel de tunnel al in 2013 is opgeleverd werd deze pas op 21 november 2015 geopend omdat de werkzaamheden aan de IJ-zijde nog niet eerder afgerond waren.
Onder het busstation en boven de autotunnel is op straatniveau de IJ-hal gebouwd, een nieuwe extra stationshal aan de noordzijde van het Centraal Station. Deze werd in juni 2015 geopend voor het publiek.
Aan de westzijde is in september 2015 een nieuwe taxistandplaats geopend, ter vervanging van die op hetStationsplein.
Sinds het doorgaande autoverkeer via de tunnel wordt geleid is er (meer) ruimte vrijgekomen voor het fiets- en voetgangersverkeer.[3]
Aan de kade bevonden zich velesteigers voor schepen, meestalpieren genoemd. De steigers op het Stationseiland en ten westen daarvan waren van oost naar west genummerd: A en B, plus 1 tot en met 16; later van 1 tot en met 18. Vanaf 1880 was dit deel hetbeurtvaartcentrum van Amsterdam, voor binnenlands vervoer naar alle delen van Nederland. De Amsterdamse historicus Theo Bakker traceerde de maatschappijen en bestemmingen aan de steigers uit de periode 1890-1920:[4]
| Steiger | Maatschappij(en) | Bestemming(en) | Frequentie | Later |
|---|---|---|---|---|
| A | Stoombootagent J.A. Gase | Kampen, Deventer, Zutphen | ||
| B | Hoornsche Stoomboot Mij. Holland-Veluwe Lijn (vanaf 1928) | Hoorn Harderwijk | Beide dagelijks | Gebrs. Van den Boom |
| 1 | Gemeenteveren IV en IVa | Boorstraat, resp. Schellingwoude | ||
| 2 | Rederij Heemstra | Harlingen, Enkhuizen | Dagelijks | Vanaf 1922 ook naar Maastricht |
| 3 | Hunzeboot | Harlingen, Leeuwarden, Groningen | Dagelijks | |
| 4 | Lemmerboot | Lemmer, Groningen | Dagelijks (dag en nachtboot) | |
| 5 | Amsterdam's Bevrachting- en Expeditiekantoor | Elburg | ||
| 5 | Reederij Koppe | Tilburg | 1922Holland-Frieslandlijn | |
| 6 | Reederij Koppe | Kampen, Almelo, Zwolle, Sneek, Marken e.a. | Dagelijks | |
| 7 | Gemeenteveer:Tolhuispont | |||
| 8 | Drentsche Stoomboot Maatschappij | Meppel, Apeldoorn, Bergen op Zoom | Dagelijks | Dienst Meppel-Amsterdam in 1902 naar Verschure |
| 9 | H. Kolk | Purmerend, Alkmaar, Den Helder | 9x/dag | |
| 10 | Alkmaar Packet | Zaandam, Alkmaar | ca. 10x/dag | Later afstemming van diensten met volgende |
| 11 | Zaandamsche Stoomvaart Maatschappij | Zaandam, Alkmaar | 10x/dag | Later afstemming van diensten met voorgaande |
| 12 | Reederij Gebr. Goedkoop | IJmuiden, Velzen | 2x/dag | 1920 naar Alkmaar Packet |
| 13 | Nieuwe Leeuwarder Stoomboot Maatschappij | Harlingen, Leeuwarden, Franeker | Dagelijks | |
| 14 | Gemeenteveer III en IIIa | Papaverweg, resp. Tuindorp Oostzaan | ||
| 15 | Rederij Rietveld | Meppel, Zwartsluis, Genemuiden | ||
| 16 | Apeldoorn, Bergen op Zoom |
Met de invoering van de postcode werd "De Ruyterkade Steigers" als eenstraatnaam beschouwd.[5] Deze 'straatnaam' is later vervallen. De meeste van de steigers zijn aan het eind van de 20e eeuw afgebroken. Op en bij de steigers liggen anno 2015 de aanlegplaatsen van de veren naarAmsterdam-Noord. Ook dedraagvleugelbootFast Flying Ferry naarVelsen legde tot 2013 hier aan op steiger 14.
Op het Oosterdokseiland is een steiger voorcruise-schepen, de vier aanlegplaatsen worden Steiger A, B, C en D genoemd.
.jpg)
·
·
