Eencyperse kat[1] (ookcyper[1] of, naar hetEngelstabby) is eenkat met een bepaalde tekening in devacht, waarin strepen of lijnen, stippen of verbogen patronen voorkomen.
In de volksmond worden cyperse katten ook wel 'streepjeskatten' of 'tijgertjes' genoemd.[1] Het cyperpatroon komt voor als kleurvariant in de meestekattenrassen. De cyper is dus geen opzichzelfstaand ras, maar een vachtpatroon.
Vanwege de genetica van de kattenvacht hebben katten óf een cyperpatroon in de vacht, óf een egale uniforme kleuring, die effen wordt genoemd. De effen en cypervachten kunnen ook in combinatie met wit als vlekken voorkomen, of in een colourpoint-aftekening.
De Nederlandse benaming 'cypers' betekent 'van Cyprus' en verwijst mogelijk naar demoiré-textielhandel, die vanuit hetMidden-Oosten over dit eiland met Europa plaatsvond. Ook de Engelse term voor de cyper,tabby, stamt hier vandaan. Tabby is afgeleid vanal-Attābiyya (Arabisch: عتابية ), een wijk inBagdad waar moiré werd geproduceerd in de zestiende eeuw. Moiré is een luxe Arabische stof van gestreepte ('gewaterde') zijde en wordt ook wel 'taffeta' of 'tabijn' genoemd.[1]
Cyperse katten hebben tekening van strepen, lijnen, stippen of verbogen patronen in de vacht. Alle cyperse katten hebben een (duidelijke)letter M op hun voorhoofd getekend[1] en vaak lopen er fijnere lijnen over de wangen. Ook is eenaalstreep kenmerkend voor cyperse katten, welke loopt vanaf de kop over de ruggenwervel naar de staart. Meestal hebben de vier poten kleine streepjes of vlekjes. De staarten zijn over het algemeen gevormd door banden of dunne ringen in de hoofdkleuren afgewisseld met de grondkleur. Het topje van de staart heeft bij complete cyperaftekeningen altijd de hoofdkleur.[2] In gespikkelde cyperkatten zijn deze kenmerkende basis cyperstrepen niet altijd even duidelijk aanwezig. Naast dit basispatroon bepaalt het patroon op de flanken (zijkanten) welk cyperpatroon de vacht heeft.
Er zijn verschillende cyperpatronen te onderscheiden. De vier erkende patronen zijn:[2][3]
.jpg)
.png)
.jpg)
Deze kat heeft smalle, soms licht gebogen verticale strepen, die soms worden onderbroken en stippen vormen. Dit patroon komt vaak voor bij deEuropees korthaar en Europese huiskatten.
Deze kat heeft bredere strepen, die rond een middelpunt op de flank van de kat draaien. Ze hebben een kenmerkend lichtgekleurd "vlinder"-patroon op de schouders en drie dunneaalstrepen (de middelste streep is de donkerste) die over de ruggengraat lopen. Dit patroon komt vaak voor bij deAmerikaans enBrits korthaar.
De individuele haren hebben verschillende kleurenbanden, waardoor een gedetailleerd patroon ontstaat (vergelijkagouti rat). Agoetiharen komen ook voor in de achtergrondkleur van de andere cyperpatronen. Er zijn ook gespikkelde rassen, waarbij is gefokt op zo min mogelijk basisstrepen. Hierdoor blijft bijvoorbeeld in eenAbessijn alleen een vage M op het voorhoofd en wat onduidelijke strepen op de wangen over.
De kat met dit patroon heeft geen strepen of lijnen op de flanken, maar onregelmatige vlekken of stippen. Op de poten, kop en staart zijn wel de basisstrepen van de cyper aanwezig, soms met kleine vlekjes tussendoor. Dit patroon komt bijvoorbeeld voor bij deocicat.
Naast deze vier erkende patronen bestaan er ook nog andere cyperpatronen in de vacht van katten die niet worden erkend binnenkattenstamboekregisters. Uit kruisingen vanwilde katachtigen met de gedomesticeerde huiskat (Felis catus) zijnhybride kattenrassen ontstaan met een nieuwe variant van de gevlekte cyper; een cyper-aftekening bestaande uitrozetten, vergelijkbaar met eenluipaard. Voorbeelden hiervan zijn te vinden in debengaal ensavannah. In de bengaal wordt ook eenmarmer (Engels:marble) patroon gevonden, een variant van het klassieke cyperpatroon. Daarnaast zijn er ook zwerfkatten waargenomen in gebieden waar wilde katachtigen leven, die ergens in de bloedlijnen zijn gekruist met deze wilde soorten. Hierdoor zijn patronen ontstaan over het gespikkelde patroon, die lijken op sproeten (Engels:freckled).
De vier erkende patronen (en de niet-erkende varianten) kunnen ook tegelijk voorkomen in de vacht, wanneer twee verschillende cypergenen tegelijk werken op de vacht. Hierdoor kan een 'gebroken' patroon ontstaan.
Het cyperpatroon komt voor in verschillende hoofdkleuren;[2][4][5][6][7][8]
Alle rood- en crème-kleurige katten zijn per definitie cyperse katten, omdat deze kleuren niet als effen variëteit bestaan.[2] In deNoorse boskat komen ook de kleuren amber en lichtamber voor. Deze hoofdkleuren vormen het donkerdere cyperpatroon, dat afgetekend is over een lichtere grondkleur.
Daarbij kan de grondkleur ook door een zilver- of goud-gen worden beïnvloed tot zilverwit of lichtgoud. Bij deze zilveren en gouden vachten zijn alleen de haarpunten gekleurd in de hoofdkleuren, waarbij de wortels 'ontkleurd' zijn tot zilverwit of lichtgoud. BijSiberische katten is een ander gen verantwoordelijk voor de gouden grondkleur, deze kleur wordtsunshine genoemd. In dat ras kan ook zilver en goud gecombineerd in de vacht voorkomen, dit heetzilver sunshine ofbimetallic. De benaming van de cyperkleur wordt bij zilveren en gouden vachten gevormd door de hoofdkleur voor de genkleur te zetten (bv. zwart-zilver cyper).
De vachtkleuren met of zonder cyperpatroon kunnen ook gecombineerd voorkomen, zoals bij deschildpadkat enlapjeskat (schildpad met wit).[2] Bijvoorbeeld een zwarte cypers schildpad is opgebouwd uit zwarte en rode cyperdelen. Bij schildpad katten is het altijd zo dat rood of crème cyper wordt gecombineerd met een van de andere kleuren. Een kat is alleen een schildpad cyper als de andere kleur ook een cyperpatroon heeft, aangezien rood en crème altijd een cyperpatroon hebben.[2]
Cyperpatronen komen niet voor in de kleur effen-wit, maar cyperse katten kunnen wel delen van effen-witte vacht in de vacht hebben; een wit befje hebben (medallion), witte sokken (tenen of poten), of zelfs grotendeels wit (twee- of driekleurige 'bonte' katten).
Katten met egaal gekleurde vachten zijn geen cyperse katten, deze vacht wordt 'effen' genoemd. Soms worden effengekleurde katten geboren met een waasachtig cyper-spookpatroon (Engels:ghost tabby), dat meestal binnen het eerste levensjaar wegtrekt. Ook kunnen effen katten met het zilver-gen,rookkleur (Engels:smoke) genoemd, een wazig cyperpatroon over de vacht heen hebben.
Vaak hebben colourpoint-kittens met een effen-aftekening als volwassen zijnde ook lichte cyper-aftekeningen in het gezicht, dat tijdens de eerste maanden effen wordt. Doordat het colourpoint-gen warmtegevoelig is, worden deze katten (bijna) effen-wit geboren. De point-aftekening wordt donkerder op de koudere delen van het lichaam, de extremiteiten (snuit, poten, staart, oren), naarmate de kat groeit.[2] Hierdoor kan het uiteindelijke cyperpatroon van een colourpoint-kat soms wel enkele jaren op zich laten wachten. Een cypers colourpoint patroon wordt ook wellynx point genoemd.
_(2016%3b_cropped_2023).jpg)
_27_weeks_08_ies.jpg)
.jpg)
