| Cygnus X-1 | ||||
|---|---|---|---|---|
 | ||||
Opname van de röntgenstraling van Cygnus X-1 door hetChandra X-Ray Observatory | ||||
| Type | Röntgendubbelster | |||
| Overige aanduidingen | AG (of AGK2)+35 1910, BD+34 3815, HD (of HDE) 226868, HIP 98298, SAO 69181, V1357 Cyg, 3U 1956+35 | |||
| Fysische gegevens | ||||
| B-V-kleurindex | 0,81 | |||
| Diameter | 20–22 R☉ | |||
| Massa | 14-16 M☉ / 8,7 ± 0,8 M☉ | |||
| Oppervlakte{temperatuur | 31.000K | |||
| Spectraalklasse | O9.7Iab / zwart gat | |||
| Lichtkracht | 3–4×105 | |||
| Absolute helderheid | −6,5±0,2 mag | |||
| Waarnemingsgegevens | ||||
| Standaardepoche | J2000 | |||
| Rechte klimming | 19u58m21,6759s | |||
| Declinatie | 35° 12' 05,7783" | |||
| Sterrenbeeld | Zwaan (Cygnus) | |||
| Schijnbare helderheid | 8,95 mag | |||
| Afstand | 7.347,511lj (P=0,4439mas) | |||
| Meervoudig | ja | |||
| ||||
Cygnus X-1 is eenröntgendubbelster (X-ray source) in hetsterrenbeeldZwaan (Cygnus). Deze bron vanröntgenstraling is hoogstwaarschijnlijk eenzwart gat. De naam komt van het feit dat dit de eerst ontdekte röntgenbron in het sterrenbeeld Zwaan is. Deze ontdekking leverde het eerste belangrijke bewijs voor het bestaan van zwarte gaten.
Al in 1962 bestond het vermoeden dat in dit sterrenbeeld een sterke röntgenbron aanwezig was. Dit werd bevestigd door waarnemingen met deUhuru-röntgentelescoop in 1970.In 1971 ontdekten L.L.E. Braes en G.K. Miley vanSterrewacht Leiden, en, onafhankelijk daarvan, R.M. Hjellming en C.M. Wade van het AmerikaanseNational Radio Astronomy Observatory (NRAO), radiostraling van Cygnus X-1. Hun nauwkeurige positiebepalingen met deWesterbork Synthese Radio Telescoop en de NRAOinterferometer leidden tot de identificatie van de röntgenbron met de zeer zware, blauwe ster AGK2 +35 1910 = HDE 226868.[1][2][3] Cygnus X-1 is waarschijnlijk een zwart gat van 8,7 ± 0,8zonnemassa's en een doorsnede van ongeveer 300 km. Het vormt eendubbelster met HDE 226868.De röntgenstraling ontstaat doordat gas uit de grote ster in het zwarte gat wordt gezogen. Het vormt daarbij eenaccretieschijf. Hierin wordt de massa zo sterkversneld dat ze röntgenstraling gaat uitzenden.
