Decodicologie is eenhulpwetenschap van dehistoriografie. De term werd uitgevonden door de filosoofAlphonse Dain en refereert aan de studie van samengebondenmanuscripten in eencodex gezien als materieel voorwerp. De codex heeft veel gemeen met het moderne boek waarvan men de pagina’s kan doorbladeren. De codex verscheen in de westerse wereld in de loop van de 3e eeuw n.Chr. De codex nam stilaan de plaats in van devolumen, of volume, de oorspronkelijke voorstelling van het boek in de vorm van een rol vanpapyrus die men afdraaide om de tekst te lezen.
Anders dan depaleografie, die zich bezighoudt met de studie van het schrift, concentreert de codicologie zich op het materiële aspect van de codex. Om degeschiedenis van eentekst (of teksten) beter te begrijpen bestudeert de codicologie de verscheidene fabricatietechnieken en de verschillende ongelukjes die deze werken opgelopen kunnen hebben in hun weg tot ons:
Het samenbinden van twee manuscripten tot één, of, het tegenovergestelde, opsplitsing van een manuscript in meerdere
Insertie, suppressie en interversie van boeken (een boek bestaat uit een enkel blad, dat, gevouwen, meerderefolia vormt, die elk twee zijden hebben -recto en verso).
Indien papier: het vinden van eenwatermerk of filigraan voorziet de codicoloog van eenterminus post quem indien de datering van de codex onzeker is.
Achtergebleven custoden en reclamen, die wijzen op de verschillende katernen waaruit de codex samengebonden werd.
Nummering en hernummering van de folia of van de pagina’s.
Markeringen gebruikt door de ontwerpers van de codex om het werk te verdelen onder de verschillende kopiisten
Destructieve ongelukken ( wormen, brand, corrosie, vlekken, enz.) In de 19e eeuw werd Paul-Louis Courier berucht in de kring vanfilologen door het veroorzaken van een enorme inktvlek op een bijzonder kostbaar manuscript vanLongus’Pastorale.
Gebruikt schrijfmateriaal zoals het soortpapier of het type huid waarvanperkament is gemaakt alsook afwisseling haar- en vleeszijde, de grootte van de codex, hun opening, enz.
