Movatterモバイル変換


[0]ホーム

URL:


Naar inhoud springen
Wikipediade vrije encyclopedie
Zoeken

Canada

Coördinaten62° 14′ NB, 105° 23′ WL
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
(Doorverwezen vanafCanada (hoofdbetekenis))
ZieCanada (doorverwijspagina) voor andere betekenissen van Canada.
Canada
Kaart
Basisgegevens
Officiële taalEngels enFrans
HoofdstadOttawa
Regerings­vormFederatie
Constitutionele monarchie met eenparlementair systeem en eenmeerpartijenstelsel (democratie)
StaatshoofdKoning Charles III
(vertegenwoordigd door Gouverneur-generaalMary Simon)[1]
Regerings­leiderMark Carney
ReligieChristen: 53,3%
Katholiek: 56,1%
• Overig: 43,9%
Moslim: 4,9%
Hindoe: 2,2%
Sikh: 2,1%
Boeddhist: 1,0%
Joods: 0,9%
Onkerkelijk: 34,6%[2]
Oppervlakte9.984.670 km²[3] (8,62% water)
Inwoners33.476.690 (2011)[4]
37.694.085 (2020)[5] (0000003775 3,8/km² (2020))
Bijv. naamwoordCanadees
Inwoner­aanduidingCanadees (m./v.)
Canadese (v.)
Overige
VolksliedNationaal:O Canada
Koninklijk:God Save the King[6]
MunteenheidCanadese dollar(CAD)
UTCUTC −3,5,−4,−5,−6,−7,−8
Nationale feestdag1 juli
Web |Code |Tel..ca | CAN | 1
Voorgaande staten
Provincie Canada Provincie Canada
New Brunswick New Brunswick
Nova Scotia Nova Scotia
1867 (vorming van hetdominion).
Portaal Portaalicoon  Canada
Portaal Portaalpictogram Landen & Volken

Canada (uitspraak:[ˈkɑnada]) is een land in het noorden vanNoord-Amerika. De hoofdstad van Canada isOttawa en de grootste steden zijnToronto,Montréal,Vancouver enCalgary.[7] Canada is met een oppervlakte van 9.984.670 km² opRusland na het grootste land ter wereld.

De naam Canada is afgeleid van hetIroquois woordkanata, watnederzetting betekent.[8] Het land werd al duizenden jaren bewoond doorindianen eninuit voordat het vanaf de 16e eeuw door de Europeanen, met name Fransen en Engelsen, werd verkend en gekoloniseerd. Frankrijk raakte in 1763 zijn kolonieNieuw-Frankrijk kwijt aan de Engelsen. In 1867 vormden vier Engelse koloniën deCanadese Confederatie. Met hetStatuut van Westminster in 1931 kreeg Canada meer autonomie binnen hetBritse Rijk en in 1982 werd het land door deCanada Act ook formeel geheel onafhankelijk van hetVerenigd Koninkrijk.

Canada is eenfederale staat met10 provincies en 3 territoria en eenparlementaireconstitutionele monarchie (eenCommonwealth realm). Het staatshoofd van Canada iskoning Charles III die in Canada wordt vertegenwoordigd door degouverneur-generaal terwijl het hoofd van de regering depremier is. Het is een tweetalig land waar zowelEngels alsFrans een officiële status heeft. Canada is lid van hetGemenebest van Naties,APEC,OAS, deVN, deFrancophonie en deNAVO.

In het zuiden en westen wordt het door deVerenigde Staten begrensd en in het oosten door deAtlantische Oceaan. OpHanseiland, een klein eilandje tussen Canada enGroenland, grenst Canada ook nog aan Groenland, dat bijDenemarken hoort. De westelijke grens wordt gevormd door de Amerikaanse staatAlaska en deGrote Oceaan en in het noorden ligt deNoordelijke IJszee.

Geschiedenis

ZieGeschiedenis van Canada voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
De vorming van deCanadese Confederatie in 1867

Ver voordat de Europeanen het land koloniseerden, woonden er al diverse inheemse volkeren in het hedendaagse Canada. Later werd Canada door deFransen verkend en gekoloniseerd. Na deFranse en Indiaanse Oorlog kwam het gebied in 1763 geheel inBritse handen. Tijdens deOorlog van 1812 tussen Groot-Brittannië en de Verenigde Staten werden op Canadese bodem enkele belangrijke veldslagen geleverd.

Canada, in zijn huidige vorm, ontstond op 1 juli 1867 toenBoven-Canada (Ontario) enBeneden-Canada (Québec) werden verenigd in deDominion of Canada metJohn Macdonald als eersteminister president. Totdat in 1931 hetStatuut van Westminster werd aangenomen door het Britse Parlement, had Canada slechts beperkte zelfstandigheid. Zo werd Canada automatisch bij deEerste Wereldoorlog betrokken toen het Verenigd Koninkrijk metDuitsland in oorlog raakte. Pas in 1982 verdween met de aanname van deCanada Act het laatste restje Britse controle over het land. Canada leverde belangrijke bijdragen aan geallieerde zijde in zowel deEerste als deTweede Wereldoorlog.

Bij de parlementsverkiezingen op 19 oktober 2015 versloeg de liberaalJustin Trudeau de zittende minister-presidentStephen Harper. Op 4 november 2015 werd Trudeau, de zoon van de voormalige minister-presidentPierre Trudeau, de nieuwe minister-president.

In de naoorlogse periode wisselden periodes vanLiberale enConservatieve regeringen elkaar af. Canada heeft een hechte economische band met het buurland deVerenigde Staten, dat de belangrijkste handelspartner is. Echter verschilt het politiek soms sterk van mening met de VS, vooral onder liberale regeringen. Canada leverde na deaanslagen op 11 september 2001 een belangrijke bijdrage aan deNAVO-missie in Afghanistan.

In 2025 begon de VS onder leiding van presidentDonald Trump eenhandelsoorlog tegen Canada en uitte hij meermaals zijn wil om het land in te lijven. Dit heeft ertoe geleid dat Canada onder aanvoering van premierMark Carney vooral handelsovereenkomsten zoekt met landen in Europa en Azië en met Australië.

Omvolking

Op 12 juni 2008 bood premier Harper in het Lagerhuis inOttawa aan de inheemse volken (First Nations) van Canada de officiële excuses van de Canadese regering aan voor het racistisch onrecht dat hen door opeenvolgende Canadese regeringen was aangedaan. Deze behelsden de in de 19e eeuw begonnen meer dan een eeuw durende politiek kinderen van de inheemse volken door de politie weg te laten halen bij hun ouders en hen gedwongen onder te brengen op (katholieke of anglicaanse) kostscholen met de bedoeling "de indiaan uit het kind te halen". Het gaat om ongeveer 150.000 kinderen, van wie er 7000 kwamen te overlijden.[9]

Geografie

ZieGeografie van Canada voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
Rocky Mountains nabij Calgary
Mount Robson in Brits-Columbia
Athabasca Gletsjer inNationaal park Jasper

Canada is met een oppervlakte van 9.984.670 km² het op een na grootste land ter wereld, na deRussische Federatie. Het is ongeveer 6500 km van oost naar west en 4600 km in noord-zuidrichting van de Amerikaanse grens tot ver boven depoolcirkel. Canada claimt een gebied rond de pool dat loopt van 60°W tot141° W en beschouwt de zeestraten die door de Arctische Archipel lopen en deNoordwestelijke Doorvaart vormen als Canadese territoriale wateren. Deze claim wordt internationaal echter niet erkend. De meest noordelijke, bewoonde plaats in Canada (en de wereld) isAlert op het eilandEllesmere. De zuidelijkste stad van Canada,Windsor ligt op dezelfde breedtegraad alsBarcelona in Spanje. Het grootste deel van het land wordtgeologisch gerekend tot hetCanadees Schild en kent vele duizenden meren. Het gebied ligt rond deHudsonbaai. In het zuiden van Ontario vindt men deGrote Meren aan de grens met de Verenigde Staten.

In het midden van Canada bevinden zich uitgestrekteprairies, met name in de provinciesManitoba,Saskatchewan en een deel vanAlberta. Ten westen hiervan liggen deRocky Mountains. In het noorden vindt men immense, bijna geheel onbewoonde, arctische landschappen en deCanadese Arctische Eilanden. In het oosten van het land ten slotte vindt men onder andere deMaritieme Provincies en het eilandNewfoundland. DeFundybaai tussen New Brunswick en Nova Scotia kent het grootste verschil tussen eb en vloed in de wereld.

Na de verdeling vanHanseiland heeft Canada vanaf 14 juni 2022 een landsgrens metGroenland, eenautonoom gebied dat deel uitmaakt van hetKoninkrijk Denemarken. Sinds de zogehetenWhisky-oorlog in 1973 was er een conflict over het eiland tussen de twee landen.

Klimaat

Grote delen van Canada hebben een toendraklimaat met temperaturen die in het noorden en op de prairies regelmatig onder de −40° Celsius duiken. Een uitzondering zijn de kustgebieden in Brits-Columbia waar milde en regenachtige winters voorkomen.

Zomers kunnen in grote delen van Canada, vooral het zuiden, opvallend warm zijn en vaak vochtig. De gemiddeld warmste steden in Canada zijnVancouver,Victoria enWindsor, de meest zuidelijk gelegen stad. Een absoluut warmterecord werd op 29 juni 2021 opgetekend inLytton, B.C. (49,6°C). Een klein woestijngebied bevindt zich in dewijnstreekOkanagan, in het zuiden vanBrits-Columbia. Een deel van zuidelijk Alberta dat in de schaduw van de Rocky Mountains ligt kent een semi-aride, oftewel vrij droog, klimaat. Hier komen onder meerBadlands voor. Het uiterste zuiden van Ontario is een uitloper van de zogenaamdeTornado alley vanuit de Verenigde Staten, een gebied waar vaaktornado’s voorkomen.

Natuur

Peggy's Cove, Halifax
Zie ook delijst van nationale parken in Canada enfauna van Canada.

Omdat het land dunbevolkt is zijn er veel natuurlijke gebieden relatief onaangetast door menselijk ingrijpen. Het land kent vele beschermde Provinciale en Nationale Parken. HetCanadian Botanical Conservation Network (CBCN) is een netwerk dat zich in Canada bezighoudt met het behoud van zeldzame en bedreigde inheemse plantensoorten, wilde habitats en ecosystemen.

Er komen veel Canadeseesdoorns voor.

Provincies

ZieBestuurlijke indeling van Canada voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Canada is onderverdeeld in 10 provincies (provinces) en 3 territoria (territories). Een provincie oefent, in tegenstelling tot de territoria, haar eigen soevereiniteit uit in een grondwettelijk kader. Zo hebben provincies een eigen parlement, eenpremier en een luitenant-gouverneur die de kroon in de provincie vertegenwoordigt, onafhankelijk van degouverneur-generaal van Canada. Territoria daarentegen oefenen hun macht uit op basis van door het Federale Parlement aangenomen wetten. Zo stippelt deYukon Act het staatsbestel van het gelijknamige territorium uit. In de laatste decennia van de 20e eeuw en het begin van de 21e eeuw hebben de territoria meer bevoegdheden overgenomen van de federale regering. Anders dan bij de provincies kan de federale overheid via een parlementair aangenomen wet ook het bestel van de territoria veranderen of intrekken, hoewel dit in de praktijk niet waarschijnlijk is.[10]

De tien provincies kunnen in een aantal regio's worden onderverdeeld.New Brunswick,Nova Scotia enPrince Edward Island worden deMaritieme Provincies genoemd, terwijl ze samen metNewfoundland en Labrador bekendstaan alsAtlantisch Canada (of de Atlantische Provincies). Ten westen hiervan liggenQuébec enOntario. Ten westen van Ontario liggen de westelijke provincies, te weten de vierPrairie Provinces (prairieprovincies)Manitoba,Saskatchewan,Alberta enBritish Columbia. De territoria zijn deNorthwest Territories,Nunavut enYukon.

Steden

Zie ook:Lijst van grote Canadese steden

Canada is een vrij geürbaniseerd land. In de prairieprovincies bijvoorbeeld woont een groot percentage van de bevolking in slechts een paar steden. De hoofdstad van Canada isOttawa terwijl de grootste stedenToronto enMontréal zijn.

Enkele andere steden zijn:

Demografie

Bevolkingsdichtheid in Canada (2000)

Bevolkingssamenstelling

Zie ook:Canadees-Amerikaanse grens

De meeste van de 37.694.085 (2020) inwoners van Canada wonen in een strook van 200 kilometer langs de grens met deVerenigde Staten. Deze grens volgt voor een groot deel de 49ebreedtegraad en is de langste onverdedigde grens tussen twee landen. De noordelijke delen van de provincies, honderden kilometers verder naar het noorden, zijn dan ook schaars bevolkt. Nog schaarser bevolkt zijn de noordelijk van de provincies gelegen territoria. De noordelijkste gebieden en de Arctische Archipel zijn nauwelijks bewoond.

Inwoners van Canada noemt men Canadezen. De oorspronkelijke bevolking bestaat uitInuit enindianen. De eerste grote groepen immigranten uit Europa warenEngelstaligen alsmedeFranstaligen. De laatsten vormen in de provincieQuébec de meerderheid en daar isFrans de (enige) officiële taal.

Canada is al eeuwenlang eenimmigratieland en er zijn dan ook mensen vanuit de hele wereld te vinden. In 2021 bestond 23% van de Canadese bevolking uit immigranten (en bezat 8,8% van de inwoners niet de Canadese nationaliteit). Belangrijke etnische origines van de bevolking waren in 2021 onder andereEngeland (14,7%),Ierland enSchotland (elk 12,1%),Frankrijk (11,0%)Duitsland (8,1%),China (4,7%),Italië (4,3%) enIndia (3,7%).[11]

In het westen zijn veelOekraïners neergestreken. Op vele plaatsen zijn ook Nederlandstalige immigranten te vinden, die er vooral in de jaren van na deTweede Wereldoorlog naartoe zijn gegaan. Ook uit Azië zijn velen naar Canada getrokken, vooral naar de westkust waar veelCanadezen van Chinese origine wonen. In de jaren 1980 en 1990 zijn veel Chinezen vanuitHongkong naar Vancouver gemigreerd. InQuébec zijn gemeenschappen uitHaïti en FranstaligAfrika.

Bevolkingsontwikkeling

Het sjabloon Graph:Chart kan niet langer worden gebruikt.

Vanwege een beveiligingsprobleem met de MediaWiki Graph-software is het momenteel niet mogelijk deze grafiek weer te geven. Zodra de software is bijgewerkt zal de grafiek vanzelf weer zichtbaar worden.

[12]

Taal

Canada is officieel tweetalig, hoewel daar buiten de federale overheid om niet zo veel van te merken is. De Québécois spreken een voortzetting van het Frans die hetQuebecs-Frans genoemd wordt, eenpatois van de 17e en 18e eeuw. In tegenstelling tot wat met het Afrikaans gebeurd is, hebben zij vastgehouden aan dezelfde standaardtaal als andere Franstalige gebieden zoals Frankrijk, westelijk Zwitserland of Wallonië. Sinds de jaren zestig heeft zich een scherpe politieke scheiding ontwikkeld tussen het Franstalige Québec en de Engelstalige provincies, zelfs in die mate dat menigeen in Québec onafhankelijk wilde worden van Canada. Er werd een tweetal referenda gehouden, waarin de onafhankelijkheid van Québec maar nipt werd afgewezen.

In een aantal Engelstalige provincies, zoalsOntario enManitoba, komen significante Franstalige gemeenschappen voor.New Brunswick is de enige officieel tweetalige provincie, met ongeveer een derde van de bevolking die Franstalig is.

Het oostelijkeNewfoundland en Labrador is met ruim 97% moedertaalsprekers van het Engels veruit het meest taalkundig homogene deelgebied van Canada. OpNewfoundland, waar zich historisch de zogenaamdeFranse kust bevond, werd in beperkte mate hetNewfoundlands-Frans gesproken. In de 21e eeuw is er op het eiland enkel in de westelijke regioPort au Port nog een noemenswaardige minderheid vanFranco-Newfoundlanders. Er worden echter pogingen ondernomen de positie van het Frans in Newfoundland te verbeteren, onder andere door onderwijs in het Frans te geven.

Naast het Engels en Frans zijn er in Canada elf zogenaamde Indiaanse- enInuittalen bestaande uit meer dan 65 verschillende dialecten.[13] Hiervan hebben alleen hetCree,Inuktitut enOjibwe een populatie van sprekers die de taal vloeiend spreken om deze op termijn te behouden.[14] Diverse inheemse talen hebben een officiële status in de Northwest Territories.[15] Inuktitut is de belangrijkste taal in Nunavut en is een van de drie officiële talen in het gebied.[16]

Politiek

Parliament Hill in Ottawa

Canada is een constitutioneelkoninkrijk en eenfederale parlementairedemocratie. Het politieke systeem van Canada is gebaseerd op hetBritseWestminster-model met Amerikaanse invloeden. Op 1 juli 1867 trad deBritish North America Act of 1867 (in principe Canada'sgrondwet) in werking die deDominion of Canada oprichtte. Canada's eerste minister-president werdSir John Alexander Macdonald. Hoewel Canada nominaal zelfstandig was, had het Britse parlement nog steeds grote invloed op Canadese aangelegenheden. Zo moesten bijvoorbeeld wijzigingen in de Canadese grondwet door Londen goedgekeurd worden. Ook was Groot-Brittannië tot 1931 in belangrijke mate verantwoordelijk voor het buitenlandse beleid van Canada.

Al sinds 1931 werden alle Britse dominions echter gelijkgesteld met hetVerenigd Koninkrijk en kregen ze volledigesoevereiniteit, gelijkwaardig aan alle andere landen. Het werdenCommonwealth realms. De volledige titel van de Canadese koning of koningin is tegenwoordig:Zijne Majesteit, Charles de Derde, door de Genade van God, van het Verenigd Koninkrijk, Canada en Zijn andere Gebieden en Territoria, Koning, Hoofd van het Gemenebest, Verdediger van het Geloof. De titelVerdediger van het Geloof is puur ceremonieel, Canada heeft immers geen (anglicaanse) staatskerk. Om aan degrondwet te voldoen, is de koning staatshoofd, maar heeft zelf geenuitvoerende macht. De koning is de enige die een adellijke titel voert. De gouverneur-generaal van Canada en de luitenant-gouverneurs voeren de taken van de monarch uit. De Canadezen dragen financieel niet bij aan hun koningshuis. Alleen als het koningshuis taken verricht voor Canada ontvangt het een kleine financiële bijdrage.

Pas in 1982 verkreeg Canada volledige onafhankelijkheid via de aanname door het Britse parlement van deCanada Act of 1982. Hiervoor behield het parlement in Londen de laatste zeggenschap over elke grondwetswijziging in Canada. Een belangrijke wijziging van Canada's grondwet in 1982 was tevens de toevoeging van deCanadian Charter of Rights and Freedoms, een document dat rechten en vrijheden verankerde. Hetstaatshoofd iskoning Charles III, met de titelKoning van Canada. Hij wordt vertegenwoordigd door de gouverneur-generaal van Canada, die door de Kroon wordt aangesteld op advies van deCanadese minister-president. In iedereprovincie en territorium van Canada wordt de Kroon vertegenwoordigd door een luitenant-gouverneur. Het land is lid van hetGemenebest van Naties en werd door het Britse parlement op 1 juli 1867 gevormd. In 1866 werd besloten om van Brits-Noord-Amerika een zogenaamde zelfstandige, zelfregerende kolonie (Dominion) te maken. In de regelingen werd het komende land ook welKingdom of Canada (Koninkrijk Canada) genoemd.

Het volkslied van Canada isO Canada. Het koninklijk volkslied heetGod Save the King.

Parlementair systeem

DeSenaat wordt door degouverneur-generaal benoemd en houdt zich voornamelijk bezig met de toetsing van wetten uit hetLagerhuis

Hetparlement van Canada bestaat uit een Lagerhuis, het Huis van Afgevaardigden (House of Commons) en een Senaat (Senate). Deze Senaat bestaat, in tegenstelling tot het Hogerhuis in het Verenigd Koninkrijk, niet uitLords aangezien Canada geen adellijke titels kent. Gekozen werd voor een model naar Amerikaans voorbeeld, hoewel senatoren niet direct door het volk worden gekozen, maar door de minister-president worden voorgedragen en vervolgens door de gouverneur-generaal benoemd. Doordat de Senaat hierdoor vaak bevolkt wordt door politieke vrienden van de minister-president is er veel verzet tegen dit systeem en worden er regelmatig voorstellen gedaan om de Senaatsleden wel door het volk te laten kiezen.

Leden van het Lagerhuis worden gekozen via een districtenstelsel met één parlementslid per district (Riding). De kandidaat per district die de meeste stemmen krijgt bij federale verkiezingen wordt lid van het Lagerhuis (Member of Parliament).

Na deverkiezingen van 2015 is de zetelverdeling (totaal 308 zetels) in het Huis van Afgevaardigden als volgt (tussen haakjes de zetelverdeling na de verkiezingen van 2011):

De verkiezingen van 20 september 2021 gaven volgend resultaat (voor 338 te verdelen zetels):

  • Liberal Party of Canada: 160
  • Conservative Party of Canada: 119
  • New Democratic Party: 25
  • Bloc Québécois: 32
  • Green: 2
  • Anders/partijloos: 0

De eerstkomende federale verkiezingen zijn gepland op 28 april 2025.[17]

De partij met een meerderheid van stemmen vormt de regering bestaande uit een minister-president en diverse ministers die tevens lid zijn van het parlement. Samen vormen zij het kabinet. Indien er geen partij is met een meerderheid, zoals na de verkiezingen van 2008 het geval was, vormt in de regel de grootste partij een minderheidsregering. Vaak regeert deze met steun van een of meer andere partijen zonder een formele coalitie te vormen. In de regel zitten minderheidskabinetten niet meer dan één à twee jaar.

Een parlement heeft een mandaat van vijf jaar, maar de minister-president kan eerder verkiezingen uitschrijven. Ook worden er eerder verkiezingen gehouden als de regering het vertrouwen van het parlement verliest. Dit gebeurt meestal tijdens minderheidskabinetten wanneer de regering een gevoelig verlies lijdt in het parlement over bijvoorbeeld een z.g.moneybill, een staatsbudget. De verkiezingen van 2015 zijn gewonnen door de liberale partij en hebben een regering opgeleverd onder minister-presidentJustin Trudeau.

De rechtsprekende tak van de federale overheid wordt geleid door hetSupreme Court of Canada, hetCanadees Hooggerechtshof.

Regionale autonomie

Kaart van de10 provincies en 3 territoria die tezamen Canada vormen

Canada is, net als de Verenigde Staten, eenfederale staat waarbij de nationale overheid en regionale overheden de macht delen. Bestuurlijk is Canada opgedeeld in10 provincies en 3 territoria. De provincies worden geleid door eenpremier die een provinciale regering leiden. Zoals op federaal niveau wordt de regering van een provincie geleid door de grootste partij in de provinciale volksvertegenwoordigingen. Een luitenant-gouverneur vertegenwoordigt de kroon in de provincies. De provincies hebben bevoegdheden over zaken als onderwijs, gezondheidszorg en provinciale infrastructuur. Deterritoria hebben officieel niet dezelfdesoevereiniteit als de provincies en worden niet bestuurd door een luitenant-gouverneur, maar door een commissaris.

De provincie Québec heeft een bijzondere status als enige geheel Franstalige provincie. De relatie van de provincies enerzijds en de federale overheid anderzijds is vaak gespannen. In Alberta bijvoorbeeld is er een gevoel dat "Ottawa" de provincie alleen bekritiseert en uitbuit ten behoeve van de armere provincies. Ook is er weerstand tegen de vele uitzonderingen die er gemaakt worden voor Québec.

De eenheid van Canada staat vaak ter discussie. Voornamelijk de uitzonderlijke positie van de Franstalige gemeenschap in Québec is een twistpunt. In 1980 en in 1995 werden er in die provinciereferenda gehouden over mogelijke afscheiding van Canada. Vooral in 1995 werd dit voorstel maar nipt (met 50,6% van de stemmen) verworpen. In november 2006 is er een resolutie aangenomen waarin de inwoners van de Franstalige regio Québec worden erkend als natie binnen een verenigd Canada. De resolutie, ingebracht door minister-president Stephen Harper, werd met 266 stemmen voor en 16 tegen goedgekeurd.

Anderzijds heerst vooral recentelijk in het westen van Canada, met name in Alberta en Brits-Colombia, onvrede over het nationale beleid ten opzichte van hen, de zogenoemdeWestern Alienation. Alberta heeft herhaaldelijk gesteld dat het een aantal van de speciaal aan Québec toegekende rechten wil hebben wat betreft de zeggenschap over "binnen provinciaalse" aangelegenheden. Een onderzoek onder bewoners van de vier westelijke provincies in 2005 gaf aan dat ongeveer een op de drie mensen afscheiding van Canada een goede zaak zouden vinden.

Economie

Canada is lid van deNAFTA, deOECD en deG8 groep van rijkste industrielanden plus Rusland. Hetbbp in 2023 bedroeg C$ 2892 miljard, wat neerkomt op C$ 72.365 per hoofd van de bevolking.

Ongeveer driekwart van de beroepsbevolking is werkzaam in de dienstensector die daarmee verreweg de belangrijkste is. Bosbouw, mijnbouw en visserij zijn eveneens belangrijke bronnen van inkomsten. Landbouw is vooral van belang in de prairies en delen van Ontario. De industriesector is relatief minder belangrijk in Canada. In het zuiden van Ontario is de automobielindustrie van belang, vooral in Windsor. Toronto is een wereldhandels- en zakencentrum terwijl Calgary het centrum van de olie- en aardgasindustrie is.

In 2024 was de waarde van de invoer en uitvoer van Canada nagenoeg in evenwicht. De handelsrelatie met de Verenigde Staten is van essentieel belang. In 2024 was de totale waarde van de handel tussen beide landen meer dan US$ 1000 miljard.[18] In 2024 ging driekwart van de Canadese export naar de VS en kwam 62% van alle importen uit de VS. In 2024 had Canada een goederenoverschot van US$ 102 miljard met de VS en een klein negatief tekort op de diensten waardoor een handelsoverschot resteerde van US$ 94 miljard.[18] De handelsbetrekkingen met de VS zijn niet altijd even makkelijk mede doordat de regering vaak harde politiek bedrijft met de relatie met de VS voor politieke winst thuis. De grensovergang tussenWindsor, Ontario enDetroit,Michigan is de drukste internationale grensovergang ter wereld en ongeveer een kwart van de Canadese handel loopt via deAmbassador Bridge over deDetroitrivier.

De munteenheid is deCanadese dollar (C$ of CAD), verdeeld in 100 cent. De waarde van de dollar varieert tussen de 63 en 75eurocent (periode 2015-2025).[19]

Rond de steden ligt een netwerk vanautosnelwegen.

Energievoorziening

Canada produceerde 22,4 EJ (exajoule) of 535 Mtoe (miljoen ton olie equivalent) energie in 2019.[20] In 2014 betrof het nog 19,7 EJ of 470 Mtoe. De totale productie ligt er veel hoger dan het verbruik. Op het vlak van fossiele brandstof exporteerde het land in 2014 7,7 EJ (185 Mtoe) meer dan het importeerde.

Van de energie ging in 2014 3,6 EJ (85 Mtoe) verloren bij conversie, vooral bij elektriciteitsopwekking. 940 PJ (22 Mtoe) werd gebruikt voor niet-energetische producten zoals smeermiddelen, asfalt en petrochemicaliën. Voor energie-eindgebruikers resteerde 7,6 EJ (178 Mtoe) waarvan 1,8 EJ (42 Mtoe) = 488 TWh elektriciteit.[21]

De totale Canadese energievoorraadTES (total energy supply) bedroeg in 2019 13,0 EJ en bestond vooral uitfossiele brandstoffen: 38% aardgas, 33% aardolie en 4,5% steenkool (totaal 75,5%). De andere energievoorzieningsbronnen in 2019 waren waterkracht (10,5%; 1,4 EJ), kernenergie (8,5%; 1,1 EJ), biobrandstof en -afval (4,5%; 0,6 EJ) en hernieuwbare energie zoals wind- en zonne-energie (1%; 0,1 EJ).[20]

De uitstoot van kooldioxide was 545 megaton in 2021, dat is 14,3 ton per persoon, veel meer dan het wereldgemiddelde van 4,69 ton per persoon.[22]

In de periode 2010-2022 nam het eindgebruik weinig af met 2%. Oliewinning groeide 57% doorfracking. Het aandeel van windenergie groeide tot circa 5% in 2019.[23]

Cultuur en bezienswaardigheden

DeMounties van debereden politie zijn een bekend Canadees symbool

Cultuur in Canada kent met name Engelse en Franse invloeden alsmede de invloed van de Indiaanse en Inuitbevolking. Verder is de nabijheid van de Verenigde Staten ook van invloed op de Canadese cultuur. Samen met de Verenigde Staten vormt (vooral Engelstalig) Canada het hart vanAnglo-Amerika.

Canada kent een divers landschap met veel ongerepte natuur. Enkele bekende nationale parken zoalsBanff,Jasper Nationaal park,Waterton Glacier International Peace Park,Kluane,Nationaal park Nahanni enNationaal park Gros Morne trekken veel bezoekers. Ook zijn er diverse minder bekende nationale parken en provinciale parken zoalsDinosaur Provincial Park in Alberta.

Historisch gezien zijn onder meer de historische wijk vanQuébec en de VikingnederzettingL'Anse aux Meadows belangrijk. Andere belangrijke bezienswaardigheden zijn de steden Toronto, Montréal en Vancouver. Belangrijke musea zijn onder andere hetRoyal Ontario Museum, hetMuseum of Civilization en hetGlenbow Museum.

Canada kent ook vele festivals die wijde bekendheid genieten. Enkele belangrijke hiervan zijn hetTulip Festival in Ottawa en deCalgary Stampede.

Sport

De officiële nationale Canadese sporten zijnijshockey enlacrosse.[24] Hockey is een nationaal tijdverdrijf en de populairste kijksport in het land. Het is ook de meest beoefende sport in Canada, met 1,65 miljoen beoefenaars in 2004. Zeven van Canada's acht grootste stedelijke gebieden - Toronto, Montréal, Vancouver, Ottawa, Calgary, Edmonton en Winnipeg - zijnfranchises in deNational Hockey League (NHL) en er zijn meer Canadese spelers in de NHL dan van alle andere landen.

Andere populaire sporten die veel toeschouwers trekken zijncurling enCanadian football, de laatste ook professioneel gespeeld in deCanadian Football League (CFL). De finale van de CFL, deGrey Cup, is elk jaar een van de meest bekeken evenementen op de Canadese televisie.Golf,honkbal,skiën,voetbal,cricket,volleybal enrugby league worden op grote schaal gespeeld op jeugd- en amateurniveau, maar professionele competities en franchises komen niet veel voor. Sinds 2019 is er met deCanadian Premier League wel een professionele voetbalcompetitie.

Toronto speelt met het basketbalteam deToronto Raptors mee in deNBA. In 2019 zijn ze kampioen geworden. Het honkbalteam van Toronto, deToronto Blue Jays, komt uit in deMLB.

In Canada hebben verschillende internationale sportevenementen plaatsgevonden, waaronder deOlympische Zomerspelen 1976 in Montréal, deOlympische Winterspelen 1988 in Calgary en hetwereldkampioenschap voetbal onder 20 - 2007. Canada was het gastland voor deOlympische Winterspelen 2010 in Vancouver en Whistler, British Columbia.

Nationale symbolen

De nationale symbolen van Canada zijn beïnvloed door natuurlijke, historische en inheemse bronnen. Het gebruik van hetesdoornblad (maple leaf) als Canadees symbool dateert uit begin 18e eeuw. Het esdoornblad is afgebeeld op Canada'shuidige envorige vlaggen, op depenny en op hetwapen van Canada. Andere prominente symbolen zijn debever, deCanadese gans, deijsduiker, de Kroon, deRoyal Canadian Mounted Police en meer recent detotempaal enInuksuk.

Nationale feestdag

De nationale feestdag van Canada is1 juli:Canada Day, de dag waarop in 1867 de Confederatie van Canada (Dominion of Canada) tot stand kwam. De feestdag werd eerstDominion Day genoemd en werd in 1879 voor het eerst gevierd. Sinds 1982 is de huidige naam in gebruik.

Canada Day wordt vaak uitbundig gevierd met optochten envuurwerk. InOttawa zijn er evenementen rondom de parlementsgebouwen.

Keuken

Poutine, friet met kaas en jus, is vooral in Québec een populair gerecht

De Canadese keuken varieert sterk tussen de verschillende regio's van Canada. Er zijn aanzienlijke overlappingen tussen Canadees eten en het eten in de rest vanNoord-Amerika, maar sommige gerechten zijn uniek of hebben unieke versies die alleen gevonden worden in Canada. Kanshebbers voor de titel van nationaal Canadees voedsel zijn onder anderepoutine enbotertaarten. Voorts is Canada 's werelds grootste producent vanesdoornsiroop.

De drie oudste keukens van Canada hebbenFirst Nations-, Engelse en Franse wortels. Deze traditionele keuken van Engels Canada hangt nauw samen met Britse en Amerikaanse gerechten, terwijl de traditionele keuken van Frans Canada zich heeft ontwikkeld uit de Franse keuken en de winterse omstandigheden van bonthandelaren. Met de daaropvolgende golven van immigratie in de 18e en 19e eeuw uit Centraal-, Zuid- en Oost-Europa en vervolgens uit Azië, Afrika en het Caribisch gebied werden de regionale keukens later aangevuld. Ook de Joodse immigrantenstroom naar Canada heeft het voedingspatroon beïnvloed. De Montréal-stijlbagel en het Montréal-stijl gerookt vlees zijn van oorsprong typisch Joodse gerechten. Daarnaast ispizza Hawaï een van oorsprong Canadees recept dat wereldwijd gegeten wordt.

Zie ook

Externe link

Op andereWikimedia-projecten

Bronnen, noten en/of referenties
  1. Justin Trudeau, Prime Minister of Canada, Prime Minister announces The Queen’s approval of Canada’s next Governor General (6 juli 2021). Gearchiveerd op4 augustus 2021. Geraadpleegd op20 oktober 2021.
  2. Profile Table, Census Profile, 2021 Census of Population. Geraadpleegd op16 september 2023.
  3. (en)Verenigde Naties 2013
  4. ab(en)Laatste census 2 mei 2011 (via V.N.)
  5. Niet-officiële schatting CIA Factbook juli 2020, berekend door US Bureau of the Census (gearchiveerd)
  6. (en)Government of Canada - Royal Anthem (9 september 2022). Gearchiveerd op11 september 2022. Geraadpleegd op11 september 2022.
  7. Population and dwelling counts, for Canada and census subdivisions (municipalities), 2006 and 2001 censuses - 100% data -Statistics Canada
  8. (en)Olson, James Stuart, Shadle, Robert (1991). Historical Dictionary of European Imperialism. Greenwood Publishing Group, p. 109. ISBN 978-0-313-26257-9. Gearchiveerd op12 april 2016.
  9. Duizenden indianenkinderen kwamen om op kostscholen (11 januari 2014). Geraadpleegd op31 juli 2023.
  10. (en)Difference between Canadian Provinces and Territories
  11. (en)Census Profile, 2021 Census of Population - Profile table. www12.statcan.gc.ca (2021). Gearchiveerd op10 juni 2023. Geraadpleegd op27 december 2022.
  12. Waarden 1861-2006 ontleend aanThe Sustainability Report, waarden 2011-2021 ontleend aanPopulation, total - Canada
  13. Aboriginal languages. Statistics Canada. Gearchiveerd op10 mei 2012. Geraadpleegd op2 mei 2012.
  14. Gordon, Raymond G Jr. (2005). Ethnologue: Languages of the world (Web Version online by SIL International), 15th. SIL International. ISBN 1-55671-159-X. Gearchiveerd op25 augustus 2013. Geraadpleegd op21 juli 2013.
  15. Fettes, Mark, Norton, Ruth (2001). Aboriginal education: fulfilling the promise. UBC Press, "Voices of Winter: Aboriginal Languages and Public Policy in Canada", 39. ISBN 0-7748-0783-0.
  16. Russell, Peter H (2005). Unfinished constitutional business?: rethinking indigenous self-determination. Aboriginal Studies Press, "Indigineous Self-Determination: Is Canada as Good as it Gets?", p. 180. ISBN 0-85575-466-4. Gearchiveerd op12 augustus 2021.
  17. (en)Mark Carney triggers federal election for Canada. Global News (22 maart 2025). Geraadpleegd op5 april 2025.
  18. ab(en) Statistics CanadaCanadian international merchandise trade, December 2024, geraadpleegd op 4 maart 2025
  19. (en) Xe.comCanadian Dollar to Euro Exchange Rate Chart, past 10 Yr, geraadpleegd op 4 maart 2025
  20. ab(en) International Energy Agency,'Canada', 2021. Geraadpleegd op 12 december 2021.Gearchiveerd op 12 december 2021.
  21. (en)IEA - Report Canada: balances for 2014[dode link]
  22. (en)Canada: CO2 Country Profile.
  23. (en)Provincial and Territorial Energy Profiles – Canada.
  24. (en)Wieting, Stephen G (2001). Sport and memory in North America. Frank Cass, p. 4. ISBN 0-7146-8205-5. Geraadpleegd op21 juli 2013.
·Overleg sjabloon (de pagina bestaat niet) ·Sjabloon bewerken
Vlag van Canada
Bestuurlijke indeling van Canada
Provincies:Alberta ·Brits-Columbia ·Manitoba ·New Brunswick ·Newfoundland en Labrador ·Nova Scotia ·Ontario ·Prince Edward Island ·Québec ·Saskatchewan
Territoria:Northwest Territories ·Nunavut ·Yukon
·Overleg sjabloon (de pagina bestaat niet) ·Sjabloon bewerken
Gemenebest van Naties (voorheen: Britse Gemenebest)

Antigua en Barbuda ·Australië ·Bahama's ·Bangladesh ·Barbados ·Belize ·Botswana ·Brunei ·Canada ·Cyprus ·Dominica ·Fiji ·Ghana ·Grenada ·Guyana ·India ·Jamaica ·Kameroen ·Kenia ·Kiribati ·Lesotho ·Malawi ·Maleisië ·Malta ·Mauritius ·Mozambique ·Namibië ·Nauru ·Nieuw-Zeeland ·Nigeria ·Oeganda ·Pakistan ·Papoea-Nieuw-Guinea ·Rwanda ·Saint Kitts en Nevis ·Saint Lucia ·Saint Vincent en de Grenadines ·Salomonseilanden ·Samoa ·Seychellen ·Sierra Leone ·Singapore ·Sri Lanka ·Swaziland ·Tanzania ·Tonga ·Trinidad en Tobago ·Tuvalu ·Vanuatu ·Verenigd Koninkrijk ·Zambia ·Zuid-Afrika

·Overleg sjabloon (de pagina bestaat niet) ·Sjabloon bewerken
Landen inNoord-Amerika

Antigua en Barbuda ·Bahama's ·Barbados ·Belize ·Canada ·Costa Rica ·Cuba ·Dominica ·Dominicaanse Republiek ·El Salvador ·Grenada ·Guatemala ·Haïti ·Honduras ·Jamaica ·Mexico ·Nicaragua ·Panama ·Saint Kitts en Nevis ·Saint Lucia ·Saint Vincent en de Grenadines ·Trinidad en Tobago ·Verenigde Staten
Land van hetKoninkrijk der Nederlanden:Aruba ·Curaçao ·Sint Maarten
Nederlands openbaar lichaam:Bonaire ·Sint Eustatius ·Saba
Frans overzees departement:Guadeloupe ·Martinique
Overzees gebied van het Verenigd Koninkrijk:Anguilla ·Bermuda ·Britse Maagdeneilanden ·Kaaimaneilanden ·Montserrat ·Turks- en Caicoseilanden
Overige gebieden:Amerikaanse Maagdeneilanden ·Clipperton ·Groenland ·Puerto Rico ·Saint-Barthélemy ·Saint-Martin ·Saint-Pierre en Miquelon

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Canada&oldid=70190151"
Categorieën:
Verborgen categorieën:

[8]ページ先頭

©2009-2025 Movatter.jp