HetGemenebest van Naties (Engels:Commonwealth of Nations), voorheen hetBrits Gemenebest, is een vrijwillig samenwerkingsverband van 56 onafhankelijkesoevereine staten, met de Britse koningCharles III als symbolisch hoofd. De staten die lid zijn van het Gemenebest worden zelf aangeduid alsgemenebestland ofcommonwealth.
Het Engelse begripcommonwealth betekent letterlijk vertaald "gemeenschappelijk belang" (Dit is een weergave van het Latijnseres publica, "Wealth" heeft hier dus niets met rijkdom te maken, maar is verwant aan de Engelse woorden "well" en "welfare"). Officieel staat aan het hoofd van het Brits Gemenebest dekoning van het Verenigd Koninkrijk, koningCharles III, hoewel hij nu niet meer hetstaatshoofd van elk van de lidstaten hoeft te zijn. De landen waarvan hij nog wel staatshoofd is, wordencommonwealth realms genoemd.
Van de lidstaten hebben er vijftien koning Charles III als staatshoofd, 36 zijn republieken en vijf hebben hun eigen lokale monarchen.
Meestal als er van "Het Gemenebest" gesproken wordt, wordt het Brits Gemenebest bedoeld. Deze naam is echter eigenlijk al verouderd, maar wordt in het dagelijks taalgebruik nog steeds gebruikt om onderscheid te maken met andere verbintenissen die een gemenebest vormen.
Opmerkelijk is datMozambique in 1995 toetrad tot het Britse Gemenebest. Het was voor het eerst dat een land dat geen Britse kolonie was geweest, lid werd van het Gemenebest. De reden was dat Mozambique omringd wordt door Engelstalige Gemenebestlanden, waarmee het nauwer wilde samenwerken. Om soortgelijke geografische redenen zijn het PortugeestaligeGuinee-Bissau en het SpaanstaligeEquatoriaal-Guinea toegetreden tot deFrancophonie. Overigens was ookNamibië nooit een kolonie of mandaatgebied van het Verenigd Koninkrijk: alsZuidwest-Afrika was het een mandaatgebied waarvan het bestuur door deVolkenbond aanZuid-Afrika was toevertrouwd.Rwanda trad eind 2009 toe maar was evenmin ooit een Britse kolonie.
Ten gevolge van de tegenstand die deapartheidspolitiek bij de andere leden opriep, wasZuid-Afrika van 1961 tot 1994 geen lid van het Gemenebest. Het lidmaatschap vanZimbabwe werd in 2002 opgeschort wegens het beleid vanRobert Mugabe ten aanzien van de blanke minderheid en de oppositie, waarna het land zich in 2003 uit de organisatie terugtrok. Andere leden waarvan het lidmaatschap in het verleden wegens schendingen van de mensenrechten of staatsgrepen werd opgeschort, zijnPakistan (1999-2004),Fiji (1987-1997 en sinds 2009[1]) enNigeria (1995-1999).
Oorspronkelijk was ookIerland lid van het Gemenebest, tot het in 1949 eenrepubliek werd. Op dat ogenblik was het lidmaatschap van het Gemenebest niet verenigbaar met eenrepublikeinse staatsvorm: alle lidstaten werden toen nog door eenpersonele unie met de Britse monarch verbonden. Hoewel deze regel later werd afgeschaft, diende Ierland naderhand geen nieuwe aanvraag voor het lidmaatschap in.
In 2007 werd het lidmaatschap van Pakistan tijdelijk opgeheven nadatPervez Musharraf ondanks internationale druk weigerde de noodtoestand in te trekken die hij afkondigde om tot president herkozen te worden.
Op 2 oktober 2013 kondigdeGambia aan met onmiddellijke ingang uit het Gemenebest te stappen, omdat het een "neokoloniale instelling" zou zijn.[2]Op 18 februari 2018 is Gambia opnieuw toegetreden tot het Gemenebest.[3]
Op 25 juni 2022 zijnTogo enGabon toegetreden tot het Gemenebest, ondanks dat geen van beide een historische band hebben met het Gemenebest. Beide landen zijn voormalige Franse kolonies, en werden onafhankelijk van Frankrijk in de jaren 1960.[4]
.svg)
.svg)
.svg)
