Ballspielverein Borussia 09 e. V. Dortmund (kortwegBorussia Dortmund ofBVB) is eenDuitsevoetbalclub uitDortmund,Noordrijn-Westfalen. De club heeft ook eenhandbal- entafeltennisafdeling. De club speelt in het grootste stadion van deBundesliga, hetSignal Iduna Park. De clubkleuren zijn zwart-geel. De aartsrivaal van Dortmund isSchalke 04, uit het nabijgelegenGelsenkirchen. Onderlinge wedstrijden staan bekend als deKohlenpottderby. Tegenwoordig isBayern München ook een rivaal van Dortmund. De wedstrijden tussen deze beide rivalen staan bekend alsDer Klassiker. De club won acht landstitels en was in 1966 de eerste Duitse club die eenEuropese beker wist te winnen. In 1997 won de club ook deUEFA Champions League en dewereldbeker voor clubteams. Wanneer het aankomt op bezoekersaantallen per thuiswedstrijd, behoren ze consistent tot de top met het hoogste gemiddelde aantal toeschouwers.[1][2]
De club werd opgericht op 19 december 1909. Aan het begin van de oprichtingsvergadering was er nog geen naam voor de nieuwe club. Er werd voor Borussia gekozen, volgens sommigen naar de nabijgelegen Borussiabrouwerij, maar het zou ook om de Latijnse benaming vanPruisen kunnen gaan omdat in vele Pruisische steden er wel een voetbalclub is met die naam. Het duurde een hele tijd voor Dortmund de topclub werd die het nu is. In de begindagen stond de club in de schaduw van stadsrivalenDortmunder SC 1895,VfB Dortmund 1897,Alemannia 05 Dortmund enBV 04 Dortmund.
Er bestond al in de begindagen ook eenatletieksectie bij de club, die toen nog voluit bekendstond als BV Borussia 09 Dortmund. Op 19 juni 1910 sloot de atletieksectie zich bij deWest-Duitse bond aan. De voetbalafdeling volgde op 3 december. De atletieksectie diende als eenTrojaans paard, er waren in die tijd zoveel voetbalclubs dat de bond regelmatig een stop inlaste voor nieuwe leden. Omdat de atletieksectie al lid was kon de voetbalafdeling ook probleemloos lid worden. De eerste officiële wedstrijd van de club werd gespeeld op 15 januari 1911 en werd met 9-3 gewonnen van VfB Dortmund 1897. Vanaf september 1911 werd de club opgenomen in de competitie. De club startte in de C-klasse, de laagste reeks, en werd daar meteen kampioen. In de zomer van 1912 sloten de clubsRhenania,Britannia enDeutsche Flagge zich bij Borussia aan. De club veranderde de blauw-wit-zwarte kleuren nu naar zwart-citroengeel. In 1914 werd de club kampioen in de B-klasse, echter werd de verdere groei van de club bemoeilijkt door het uitbreken van deEerste Wereldoorlog. Hierdoor werd deRuhrcompetitie in meerdere reeksen onderverdeeld en zo speelde de club in1916/17 in de hoogste reeks. Het district Dortmund was in twee reeksen verdeeld en Borussia werd derde in groep 2 achterSuS Alemannia 05 enÖstlicher SV. Vanwege de oorlog moest de club echter de activiteiten voor jaren staken. Negen van de achttien stichtende leden van de club sneuvelden in de oorlog. In1918/19 nam de club opnieuw deel aan het kampioenschap en werd weer derde. Na dit seizoen werd er opnieuw gevoetbald zoals voor de oorlog en was er één competitie waardoor Borussia terug naar de tweede klasse moest. Na een tweede plaats werd de club kampioen in 1921, in de eindronde om promotie ging de club echter de boot in tegenSV 08 Dortmund. In 1923 werd de speelwei uitgebreid naar een stadion voor 10.000 toeschouwers. Na de vicetitel in 1926 promoveert de club weer naar de hoogste klasse. Samen metSV Langendreer 04 eindigde de club daar echter op de laatste plaats en degradeerde. Een onmiddellijke terugkeer zag Borussia aan de neus voorbij gaan door een tweede plaats.
Door een competitiehervorming verzeilde de club in 1929 zelfs in de derde klasse, na één jaar kon de club wel weer promoveren. In 1932 werd de club kampioen, maar slaagde er niet in te promoveren. Het volgende seizoen verloor de club weer een testwedstrijd om de titel tegenArminia 08 Marten.
In 1933 kwam deNSDAP aan de macht in Duitsland en de West-Duitse bond werd ontbonden. De acht competities werden vervangen door drieGauliga's. Geen enkele club uit Dortmund kon de afgelopen jaren haar stempel drukken op de competitie, de overheid besloot een topclub te vormen door Dortmunder SC 95 en de Sportfreunde te fuseren. Dit project mislukte, daar de club meteen degradeerde uit deGauliga Westfalen. Later werd deze fusie ontbonden en Dortmund had twee jaar lang geen club op het hoogste niveau. Na de titel van Borussia in de Bezirksklasse in 1936 kwam daar verandering. Borussia was nu voor het eerst de beste club van de stad en werd meteen derde in de competitie. De club verhuisde van het noordoosten van de stad naar een nieuw stadion (Stadion Rote Erde) in het zuiden van de stad. In de Tschammerpokal, de voorloper van deDFB-Pokal, bereikte de club de kwartfinale en werd zo ook voor het eerst op nationaal niveau bekend,Waldhof Mannheim schakelde de club uit. Het volgende seizoen werd de club vicekampioen, achterSchalke 04 dat de Gauliga domineerde en elk seizoen kampioen werd. Na nog een derde plaats in1938/39 werd de club voorlaatste het volgende seizoen en werd enkel maar gered doordat de competitie met twee clubs uitgebreid werd. Borussia herstelde zich met een vierde en tweede plaats de volgende seizoenen. In de laatste twee seizoenen werd de club zesde en derde.
De eerste successen boekte Borussia Dortmund in de jaren vijftig. Na enkele malen districtskampioen geworden te zijn, werd in 1956 in een finale tegenKarlsruher SC voor de eerste maal het landskampioenschap behaald. Dat werd een jaar later herhaald en dat nog wel met exact hetzelfde elftal dat een jaar eerder de titel won.
In 1963 was Borussia de laatste Duitse landskampioen voor de invoering van deBundesliga. In het volgende jaar werd de halve finale van deEuropacup I bereikt, maar daarin werd vanInternazionale verloren. In 1966 was het Europees wel raak, deEuropacup II werd gewonnen tegenLiverpool.
Daarna ging het bergafwaarts met de club, uitmondend in een degradatie in 1972. In 1976 werd er weer gepromoveerd, maar in de jaren tachtig bleef het vechten tegen degradatie.
Dejaren negentig waren het topdecennium voor Borussia. In 1989 won de club al de DFB-Pokal in een finale tegenWerder Bremen. Maar in 1991 werd de onbekende trainerOttmar Hitzfeld aangesteld. Hij had al meteen succes, want dat jaar werd Dortmund bijna kampioen. In 1995 was het dan wel zover, met spelers alsJürgen Kohler enAndreas Möller. Na het kampioenschap van het jaar daarop, behaalde Borussia in 1997 zijn grootste prijs. In de halve finale van deChampions League werd eerstManchester United verslagen en in de finale won Dortmund vanJuventus.
In 2000 werd Borussia als eerste Duitse voetbalclub op de beurs gezet. In 2002 werd nog een keer verrassend het kampioenschap gewonnen, nadatBayer Leverkusen drie rondes voor het eind van de competitie nog 5 punten voor lag. In dat jaar werd ook de finale van deUEFA Cup bereikt, maar Borussia verloor toen vanFeyenoord.
Borussia Dortmund-spelers vieren het winnen van deBundesliga in 2011
In 2004 kwamBert van Marwijk als trainer over van Feyenoord. Maar de club had grote schulden en kon zich dus niet met de top meten. Er moest in 2005 zelfs nog even voor degradatie gevreesd worden. Op 18 december 2006 gingen Van Marwijk en de club uit elkaar. Hij werd opgevolgd doorJürgen Röber, die op 12 maart 2007 weer vertrok. Nadien werdThomas Doll aangesteld, die daarvoor ontslagen was bijHamburger SV. Onder Doll werd in 2008 de finale bereikt van de DFB-Pokal, die na verlenging met 2-1 werd verloren van Bayern München. Doordat Bayern ook kampioen werd, mocht Dortmund voor het eerst in vijf jaar weer Europees voetbal spelen.
Nog voor de start van hetnieuwe seizoen 2008/09 werd Doll bedankt voor bewezen diensten, en werd de jonge trainerJürgen Klopp aangesteld. Klopp had tot dan 19 jaren bijFSV Mainz gewerkt als speler en daarna als trainer. Ondanks het magere seizoen2007/08, dat op de 13e plaats werd afgesloten, bleven de fans hondstrouw en werden weer bijna 50.000 seizoenkaarten verkocht. Het gemiddelde toeschouwersaantal lag ook vorig seizoen weer ruim boven de 74.000 per thuiswedstrijd, waar de bekende Südtribune (26.000 staanplaatsen) een echteGelbe Wand vormt. De sfeer is in heel Duitsland en ver daarbuiten bekend.
In hetseizoen 2016/17 verzekerde Borussia Dortmund zich van directe plaatsing voor deUEFA Champions League door op de slotdag van de Bundesliga met 4-3 te winnen vanWerder Bremen. De ploeg van trainer-coachThomas Tuchel eindigde door die overwinning op de derde plaats en daarmee boven1899 Hoffenheim, dat niet verder kwam dan een 0-0 gelijkspel tegen Augsburg.[3] In de slotfase van het duel tegen Werder Bremen kroonde aanvallerPierre-Emerick Aubameyang zich vanaf destrafschopstip tot topscorer van de Bundesliga. Met 31 treffers maakte hij er één meer danRobert Lewandowski van Bayern München.
Borussia Dortmund bleek in het seizoen 2016/17 de Europese voetbalclub met de meeste toeschouwers per thuiswedstrijd. Gemiddeld 79.653 fans bevolkten het stadion van de Duitse Bundesligaclub.[4] Dortmund voerde daarmee de Europese ranglijst aan, zo becijferde de Franse sportkrantL'Equipe, en versloeg het beroemde stadionCamp Nou vanFC Barcelona. Daar zaten gemiddeld 77.572 toeschouwers op de tribunes bij thuiswedstrijden. HetOld Trafford vanManchester United volgde op plaats drie met 75.290 toeschouwers.
Op 11 april 2017 werd er voor deChampions League-wedstrijd tegenAS Monaco een aanslag gepleegd op de spelersbus van Borussia Dortmund. Hierbij vielen er twee gewonden waaronder een politieagent en de verdedigerMarc Bartra, er vielen geen dodelijke slachtoffers. Het motief voor de aanslag was het speculeren op een koersval van de aandelen uit geldgewin. De Russische verdachte Sergej V. zal terechtstaan voor 28-voudige moordpoging op de spelers. De wedstrijd werd één dag uitgesteld.[5]
Borussia Dortmund sloot het seizoen 2016/17 succesvol af door op zaterdag 27 mei deDFB-Pokal te winnen. In de finale, gespeeld in hetOlympisch Stadion inBerlijn, won de ploeg met 2-1 vanEintracht Frankfurt. Drie dagen later echter werd coachThomas Tuchel ontslagen. Enkele onenigheden met het bestuur en sommige spelers zouden aan de basis van het ontslag hebben gelegen.[6] Hij werd opgevolgd doorPeter Bosz, die overkwam vanAFC Ajax, met wie hij kort daarvoor in de finale van deUEFA Europa League had gestaan. Bosz had nog een contract tot de zomer van 2019 bij Ajax, maar dat werd afgekocht door de kapitaalkrachtige Duitse club. Naar verluidt zou daarmee een bedrag van enkele miljoenen euro's zijn gemoeid. Bosz zelf zou een slordige 4 miljoen per jaar gaan verdienen in Dortmund.[7] De eerste keuze, de Zwitserse trainerLucien Favre vanOGC Nice, bleek onhaalbaar, aangezien zijn club hem niet wilde laten gaan en de trainer zelf dat respecteerde.[8]
Dortmund roerde zich flink op de transfermarkt na afloop van hetseizoen 2016/17. AchtereenvolgensÖmer Toprak (Bayer Leverkusen),Mahmoud Dahoud (Borussia Mönchengladbach),Dan-Axel Zagadou (Paris Saint-Germain) enMaximilian Philipp (SC Freiburg) werden gehaald.[9] Borussia Dortmund bleef de eerste zeven competitieduels in hetseizoen 2017/18 ongeslagen en stond de eerste weken bovenaan, maar dit werd gevolgd door acht competitieduels zonder overwinning. In de derby tegenSchalke 04 op 25 november 2017 had Dortmund een 4–0 voorsprong bij rust, maar het duel eindigde in een 4–4 gelijkspel. Ook in deChampions League werden niet de gewensten resultaten gehaald. Dortmund pakte slechts twee punten, in de duels metAPOEL Nicosia. Na het verlies tegen Werder Bremen op 9 december 2017 werd Bosz ontslagen als trainer en opgevolgd doorPeter Stöger. Met hem plaatste Dortmund zich door een verschil in doelsaldo ten koste vanBayer Leverkusen voor deChampions League. In deEuropa League werd Dortmund in de achtste finale uitgeschakeld doorRed Bull Salzburg en in deDFB-Pokal in dezelfde ronde tegenBayern München. Tegen dat laatste team werd in de competitie op 31 maart 2018 met 6–0 verloren.
In mei 2018 werd Lucien Favre aangesteld als nieuwe trainer van Borussia Dortmund.[10] In de zomer van 2018 werdenAxel Witsel (Tianjin Tianhai),Paco Alcácer (FC Barcelona) enAchraf Hakimi (Real Madrid) toegevoegd aan de selectie. De laatste twee spelers werden gehuurd. In het geheleseizoen 2018/19 deed Borussia Dortmund met Bayern München mee om de titel. Tot en met februari 2019 verloor Dortmund slechts één wedstrijd, tegenFortuna Düsseldorf. Na een 5–0 verlies tegen Bayern op 6 april moest Dortmund de eerste plaats echter aan Bayern laten. Het lukte Dortmund in de resterende wedstrijden niet om deze plek te heroveren. In zowel deChampions League (4–0 tegenTottenham Hotspur) als deDFB-Pokal (na een strafschoppenreeks tegen Werder Bremen) was de achtste finale het eindstation. In de zomer van 2019 versterkte Borussia Dortmund zich metJulian Brandt,Thorgan Hazard,Nico Schulz enMats Hummels. In dezelfde zomer werd de DFL-Supercup gewonnen door Bayern München met 2–0 te verslaan. In de winter tekende ookErling Braut Håland voor Dortmund. Hij scoorde dertien doelpunten in vijftien competitieduels en hielp Dortmund hiermee naar de tweede plek in de competitie. In de achtste finale van deChampions League bleekParis Saint-Germain te sterk en voor het derde seizoen op rij werd Dortmund in de achtste finale van de DFB-Pokal uitgeschakeld, voor het tweede seizoen op rij door Werder Bremen.
In mei 2024 heeft Borussia Dortmund zich voor de vierde keer een plekje in de champions league finale weten te bemachtigen.Real Madrid heeft de finale opWembley gewonnen.
Het eerste elftal van de club werkt zijn wedstrijden af in hetSignal Iduna Park. Dortmund behoort sinds jaar en dag tot de voetbalclubs met de hoogste toeschouwersgemiddelden. In het Bundesliga-seizoen 2015/2016 vestigde Borussia Dortmund een record door 1.380.023 toeschouwers (gemiddeld 81.178 per wedstrijd) te trekken. Sinds het seizoen 1998/1999 is Borussia Dortmund de Bundesliga-club met het hoogste gemiddelde aantal toeschouwers. Per jaar verkoopt de club 55.000 seizoenskaarten. Borussia Dortmund telt bijna 900 officiële fanclubs. Bij deze fanclubs uit binnen- en buitenland zijn zo'n 60.000 fans aangesloten.Ultra-groeperingen zijnThe Unity, Desperados en Jubos Dortmund.
Het officiële clublied van Borussia Dortmund is'Wir halten fest und treu samen' uit 1934. Duidelijk bekender dan het clublied is het lied'Heja BVB'. Dit lied wordt kort voor aanvang van iedere thuiswedstrijd geïntoneerd. Andere liederen die bij elke thuiswedstrijd ten gehore worden gebracht zijn de triomfmars uit Aïda enYou'll Never Walk Alone.
De aartsrivaal van Borussia Dortmund isSchalke 04. Daarnaast bestaat er sinds enkele jaren een rivaliteit metFC Bayern München. De actieve aanhang van Borussia Dortmund boycot al sinds het seizoen 2016/2017 de uitwedstrijd van hun club bijRB Leipzig. Ook bij het eerste bezoek van de club uit Leipzig aan hetSignal Iduna Park maakte de aanhang van Borussia Dortmund hun afkeer van de in 2009 opgerichte club kenbaar. Supporters van RB Leipzig werden door aanhangers van BVB met flessen en stenen bekogeld en op de wereldberoemdeSüdtribüne waren talloze plakkaten te zien. DeDuitse voetbalbond oordeelde dat supporters van Borussia Dortmund de club uit Leipzig met spreekkoren en spandoeken op ontoelaatbare wijze hadden beledigd. Als straf legde de DFB de club uit Dortmund een geldboete van 100.000 euro op én werd deSüdtribune voor één competitieduel gesloten.[11]
Sinds het seizoen 2006/2007 isEvonik hoofdsponsor van Borussia Dortmund. Deze overeenkomst werd in februari 2012 verlengd tot 30 juni 2016. Het eerdere contract liep tot midden 2013. Op de borst van de BVB-spelers prijkte in de overgangsperiode tot aan de bekendmaking van de naam Evonik in september 2007 alleen een uitroepteken van de kunstenaar Otmar Alt. Naar aanleiding van de nieuwe naam voor de afgescheiden tak vanRAG Aktiengesellschaft inEvonik werden aan de meer dan 50.000 seizoenkaarthouders in het seizoen 2007/2008 gratis voetbalshirts (thuisshirts) met het Evonik-logo uitgedeeld. Op 17 mei 2011 schonk Evonik in het kader van een benefietwedstrijd tussen Borussia Dortmund en een Japanse selectie één miljoen euro aan een kinderziekenhuis in het aardbevingsgebied in Tohoku/Ichinosekishi, dat tijdens de Tōhoku-aardbeving in 2011 verwoest was.
Borussia Dortmund II is het tweede elftal van de Duitse voetbalclub Borussia Dortmund uit Dortmund. Het team speelt in de3. Liga, de op twee na hoogste voetbalcompetitie in Duitsland. Borussia Dortmund II speelt haar thuiswedstrijden in hetStadion Rote Erde, dat een capaciteit van 25.000 plaatsen heeft. Net als het eerste elftal van Borussia Dortmund speelt het in de clubkleuren geel en zwart. Borussia Dortmund II werd in 2012 kampioen in deRegionalliga West waardoor het promoveerde naar de 3. Liga. In 2015 degradeerde Borussia Dortmund II weer naar deRegionalliga West. In 2021 promoveerde de ploeg naar de3. Liga.
Borussia Dortmund speelt sinds 1956 in diverse Europese competities. Hieronder staan de competities en in welke seizoenen de club deelnam. De edities die Borussia Dortmund heeft gewonnen zijndik gedrukt. Borussia kruiste het vaakst de degens metReal Madrid CF (7 keer). Real toonde zich meestal de sterkere met uitzondering van het seizoen 2012/2013. Toen versloeg Borussia de Madrilenen zowel in de groep als later in de halve finale, beide keren met een totaalscore van 4-3.
Borussia Dortmund kwam eenmalig uit in de strijd om de wereldbeker. Als Champions League-winnaar 1997 speelde de Borussen op 2 december 1997 in Tokio tegen het BraziliaanseCruzeiro. Borussia pakte de beker door een 2-0 overwinning. De doelpunten werden gescoord doorMichael Zorc enHeiko Herrlich. De NederlanderHarry Decheiver viel in de 75e minuut in.
.svg)
.svg)
