Voormalige gemeente inNederland | |||
|---|---|---|---|
.svg) | |||
| Situering | |||
| Land | Nederland | ||
| Provincie | Friesland Friesland | ||
| Coördinaten | 53°4'1"NB, 5°50'50"OL | ||
| Algemeen | |||
| Oppervlakte | 168,58 km² | ||
| - land | 151,54 km² | ||
| - water | 17,04 km² | ||
| Inwoners (1 november 2013) | 19.482 | ||
| Belangrijke verkeersaders |     spoorlijn Arnhem - Leeuwarden | ||
| Overig | |||
| Postcode(s) | 8491 - 9014 | ||
| Netnummer(s) | 0515, 0566, 058 | ||
| CBS-code | 0055 | ||
| CBS-wijkindeling | ziewijken en buurten | ||
| Website | www | ||
| Detailkaart | |||
.svg) | |||
| |||
Boornsterhem, vanaf 1985 officieelBoarnsterhim (Fries, [bṷa:ⁿstr’hɪm]?,uitspraakⓘ), is een voormaligegemeente in deNederlandse provincieFriesland. De gemeente had 19.391 inwoners (bron: gemeentegids 2012-2013) en een oppervlakte van 168,59km², waarvan 14,66 km² water. De gemeente, aanvankelijk onder de vernederlandste naamBoornsterhem, werd gevormd door een gemeentelijke herindeling op 1 januari 1984, en is met ingang van 1 januari 2014 opgeheven en opgedeeld tussenLeeuwarden,Heerenveen,Súdwest-Fryslân en de nieuwe gemeenteDe Friese Meren.
De gemeente Boornsterhem werd na degemeentelijke herindeling op 1 januari 1984 gevormd door een samenvoeging van de voormalige gemeentenIdaarderadeel,Rauwerderhem en een groot deel vanUtingeradeel.
Bij de oprichting was het een 'overblijfgemeente', bestaande uit het gebied dat overbleef bij de Friese gemeentelijke herindeling, waarbij het aantal gemeenten terug werd gebracht van 44 naar 31. Vanaf het begin vormde de gemeente dan ook geen eenheid, hetgeen zich manifesteerde in zwak bestuur. Daarbij had de gemeente een slechte financiële positie, die in 2009 leidde tot het aftreden van hetcollege van burgemeester en wethouders, en het aanvragen van deartikel 12-status (ondercuratelestelling door de rijksoverheid).
De naam van de gemeente verwijst naar de rivier deBoorne (De Boarn). In augustus 1979 werd de naam Boarnsterhim genoemd in een rapport vanGedeputeerde Staten over deFriese herindeling van 1984.[1]
In 1980 dook de naam Boornsterhem op in een advies van eenKNAW-commissie om de gemeentenamen niet in het Fries vast te stellen, maar in de eerste plaats Nederlands, met eventueel in het dagelijks leven een vertaling in het Fries. De toenmaligeminister van Binnenlandse Zaken,Hans Wiegel, nam dit advies over.[2][3]
De nieuwe gemeente kreeg bij de start in 1984 inderdaad de naam Boornsterhem, maar na veel discussies was intussen besloten dat gemeenten zelf hun naam mochten wijzigen.[4] In januari 1984 maakte de kersverse gemeenteraad van Boornsterhem meteen gebruik van dit recht: hij besloot om de Friese vorm Boarnsterhim aan te nemen als de officiële naam. Per 3 januari 1985, een jaar na het raadsbesluit, ging deze wijziging in.
Op 7 september 2009 publiceerde gemeente Boornsterhem een onderzoek dat door een extern bureau was uitgevoerd en dat stelde dat de gemeente sinds de oprichting nooit een eenheid heeft weten te vormen, hetgeen door zowel gemeentebestuur als inwoners werd onderschreven. De gemeente besloot daarop dat het beter zou zijn als de gemeente werd opgeheven en opgedeeld. Hierop startten onderhandelingen over welk dorp bij welke gemeente gevoegd zou gaan worden. Uiteindelijk werd beslist dat de gemeente verdeeld zou worden over 4 buurgemeenten (Leeuwarden,Heerenveen,De Friese Meren enSúdwest-Fryslân). Deze herindelingsoperatie vond plaats op 1 januari 2014, waarmee de gemeente officieel werd opgeheven.
Voor de verdeling van de kernen zie onderstaand staatje bij kernen.
De gemeente Boornsterhem telde achttien officiële kernen (dorpen). De grootste plaats, waar ook het gemeentehuis stond, wasGrouw (Grou). De gemeente voerde een beleid ten faveure van de Friestalige plaatsnamen. De plaatsnaamborden waren in de hele gemeente eentalig Fries. De Friese benamingen moeten daarom ook in alle officiële stukken gebruikt worden.
Aantal inwoners per woonkern op 1 maart 2012:
| Nederlandse naam | Friese naam | Inwoners | Gemeente sinds 2014 |
|---|---|---|---|
| Grouw | Grou | 5646 | Leeuwarden |
| Akkrum | Akkrum | 3416 | Heerenveen |
| Warga | Wergea | 1660 | Leeuwarden |
| Oldeboorn | Aldeboarn | 1467 | Heerenveen |
| Irnsum | Jirnsum | 1292 | Leeuwarden |
| Nes | Nes | 1113 | Heerenveen |
| Roordahuizum | Reduzum | 1096 | Leeuwarden |
| Wartena | Warten | 948 | Leeuwarden |
| Terhorne | Terherne | 824 | De Friese Meren |
| Rauwerd | Raerd | 628 | Súdwest-Fryslân |
| Sijbrandaburen | Sibrandabuorren | 380 | Súdwest-Fryslân |
| Terzool | Tersoal | 359 | Súdwest-Fryslân |
| Poppingawier | Poppenwier | 180 | Súdwest-Fryslân |
| Deersum | Dearsum | 129 | Súdwest-Fryslân |
| Idaard | Idaerd | 94 | Leeuwarden |
| Friens | Friens | 89 | Leeuwarden |
| Warstiens | Warstiens | 41 | Leeuwarden |
| Aegum | Eagum | 28 | Leeuwarden |
Bron: Gemeentegids Boarnsterhim 2012-2013
|
|
|
Degemeenteraad van Boornsterhem bestond uit zeventien zetels. Hieronder staat de samenstelling van de gemeenteraad sinds 1998:
| Gemeenteraadszetels | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Partij | 1998 | 2002 | 2006 | 2010 | |||||||||||
| Gemeentebelangen 2000 | 2 | 4 | 2 | 4 | |||||||||||
| FNP | 3 | 2 | 3 | 3 | |||||||||||
| PvdA | 5 | 5 | 7 | 3 | |||||||||||
| VVD | 3 | 3 | 2 | 2 | |||||||||||
| CDA | 3 | 3 | 3 | 2 | |||||||||||
| D66 | - | - | - | 2 | |||||||||||
| GroenLinks | - | - | - | 1 | |||||||||||
| Overigen | 1 | - | - | - | |||||||||||
| Totaal | 17 | 17 | 17 | 17 | |||||||||||
| 1990 | 1995 | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 17.710 | 17.847 | 18.268 | 18.591 | 18.736 | 18.989 | 19.118 |
| 2006 | 2009 | 2011 | 2012 | 2013 | ||
| 19.304 | 19.320 | 19.331 | 19.391 | 19.502 |
| Aangrenzende gemeenten | ||||
|---|---|---|---|---|
| Leeuwarden | Tietjerksteradeel | Smallingerland | ||
 | ||||
| Littenseradeel | Opsterland | |||
| Súdwest-Fryslân | Skarsterlân | Heerenveen | ||
·
·
Aengwirden (1934) ·Almenum (1816) ·Baarderadeel (1984) ·Barradeel (1984) ·het Bildt (2018) ·Bolsward (2011) ·Boornsterhem (2014) ·Dokkum (1984) ·Dongeradeel (2019) ·Doniawerstal (1984) ·Ferwerderadeel (2019) ·Franeker (1984) ·Franekeradeel (1984) ·Franekeradeel (2018) ·Gaasterland (1984) ·Gaasterland-Sloten (2014) ·Haskerland (1984) ·Hemelumer Oldeferd (1984) ·Hennaarderadeel (1984) ·Hindeloopen (1984) ·Idaarderadeel (1984) ·IJlst (1984) ·Kollumerland en Nieuwkruisland (2019) ·Lemsterland (2014) ·Leeuwarderadeel (2018) ·Littenseradeel (2018) ·Menaldumadeel (2018) ·Nijefurd (2011) ·Oostdongeradeel (1984) ·Rauwerderhem (1984) ·Schoterland (1934) ·Skarsterlân (2014) ·Sloten (1984) ·Sneek (2011) ·Stavoren (1984) ·Tjum (1816) ·Utingeradeel (1984) ·Westdongeradeel (1984) ·Wonseradeel (2011) ·Workum (1984) ·Wymbritseradeel (1984) ·Wymbritseradeel (2010)
Grietenij ·Kwartieren van Friesland
