Onder meer in de Rooms-Katholieke Kerk en de Oosters-Orthodoxe Kerk vormt een aantal bisdommen samen eenkerkprovincie, waarbij eenmetropoliet aan het hoofd staat.
In hetKerkelijk Wetboek van1983 hebben de artikelen 375 tot en met 459 betrekking op bisschoppen.
In deKatholieke Kerk wordt dewijding tot bisschop gezien als de derde trap van hetpriesterschap, na de wijding totdiaken enpriester. Om een keuze te maken voor een nieuwe bisschop wordt in Nederland een zogenaamderelatieve lijst opgesteld van drie kandidaten (deterna). De taak van depauselijke nuntius is hierbij van belang. De hoofdregel is dat depaus een bisschopvrij benoemt. Dit wil zeggen dat hij niet verplicht is om een kandidaat van de relatieve lijst te benoemen.
De wijding gebeurt door drie bisschoppen (een hoofdconsecrator en twee mede-consecratoren). De consacrerende bisschoppen worden aangewezen bij pauselijk mandaat en het is bisschoppen niet toegestaan om zonder pauselijk mandaat iemand tot bisschop te wijden. De wijding moet ook in een publieke viering plaatsvinden.
Naar de katholieke opvatting zetten de bisschoppen de leer- en herdersfuncties van de doorJezus Christus uitgekozen twaalfapostelen voort, deapostolische successie. In een ononderbroken keten van handopleggingen gaat het ambt van bisschop terug op deze apostelen. Als eerste onder de bisschoppen wordt depaus beschouwd, zoalsPetrus de eerste onder de apostelen was.
Er worden de volgende soorten bisschoppen onderscheiden:
residerende bisschop of ordinaris (hoofd van een bisdom)
Paus Johannes Paulus II heeft eenpostsynodale apostolische exhortatiePastores Gregis - De herders van de kudde (16 oktober2003) geschreven over het bisschopsambt.Bisschoppen worden - sinds hetmotu proprioEcclesiae Sanctae vanpaus Paulus VI uit 1966 geacht om op hun vijfenzevenstigste verjaardag hun ontslag aan te bieden aan de paus. De paus neemt dit ontslag in overweging en besluit vervolgens naar goeddunken. Deze gang van zaken is geregeld in het eerste lid van artikel 401 van deCodex Iuris Canonici. In het tweede lid van dit artikel uit het kerkelijk rechtboek, wordt voorzien in andere omstandigheden die aanleiding kunnen zijn tot ontslag. Hiertoe kunnen gerekend worden: ziekte, verstoorde verhoudingen binnen het bisdom, maar ook de omstandigheid dat een bisschop in opspraak is geraakt, bijvoorbeeld in gevallen vanseksueel misbruik.
Bisschoppen zijn georganiseerd in bisschoppenconferenties, waarvan een aartsbisschop voorzitter is. Ook Nederland heeft eenbisschoppenconferentie, waar alle actieve diocesane en hulpbisschoppen van dit land lid van zijn.
Patriarch Joachim, 17e-eeuwse Russisch-orthodoxemetropoliet van Moskou en heel Rusland
.jpg)
