| Krijgswetenschap
|
Biologische oorlogvoering is een manier van oorlog voeren met gebruik van levensvormen (planten,schimmels,insecten,virussen,bacteriën) of giftige organische stoffen die door levensvormen worden geproduceerd.
De materialen om deze organismen te produceren zijn relatief goedkoop en gemakkelijk verkrijgbaar. Ze zijn vaak zelf te produceren. De kennis die men ervoor nodig heeft is wereldwijd beschikbaar en dat betekent dat biologische wapenproductie aanzienlijk eenvoudiger is dan het produceren van bijvoorbeeldnucleaire of chemische wapens. Voor nucleaire en chemische wapens zijn zeer geavanceerde techniek en zeer specifieke stoffen nodig, maar voor een biologisch wapen volstaat elementaire laboratoriumuitrusting.Botuline bijvoorbeeld is een gifstof die geproduceerd wordt door de bacterieClostridium botulinum. Het is giftiger dan chemische wapens zoalssarin oftabun. Het komt wereldwijd in de bodem voor en is niet moeilijk te kweken.
Voor terreurorganisaties is biologische oorlogvoering in theorie een aantrekkelijk alternatief. Een aanslag met een biowapen kan veel angst en slachtoffers veroorzaken. Daarnaast is het een effectief middel om met een klein reservoir aan mensen en middelen een grootmacht gevoelig te treffen.
Voor een effectieve aanval moeten de producten echter zo worden verspreid, meestal als eenaerosol, dat ze door veel mensen worden ingeademd. Dit is technisch nog niet zo simpel en daarnaast ook voor de pleger van de aanslag zelf mogelijk levensgevaarlijk.
Een kostenanalyse per aangetaste vierkante kilometer heeft uitgewezen dat de kostenverhouding conventioneel:nucleair:chemisch:biologisch uit te drukken is als 2000:800:600:1. Met iedere dollar besteed aan biologische wapens kan men dus evenveel schade berokkenen als 2000 dollar aan conventionele wapens. Biologische wapens zijn dus een aantrekkelijk alternatief voor armere landen en terroristen.
Tegen een matige besmetting met biologische wapens geeft een goede lichaamsconditie en persoonlijke hygiëne enige bescherming. Een hoge dosering is gewoonlijk dodelijk. Daar is geen effectieve bescherming tegen. Het is wel mogelijk tegen een aantal ziekteverwekkers tevaccineren. Medisch onderzoek naar de bestrijdingsmogelijkheden van diverse ziekteverwekkers die gebruikt kunnen worden vindt plaats.
Militairen beschermen zich door het dragen van zogenoemdeCBRN-pakken (CBRN staat voor chemisch, biologisch, radiologisch en nucleair). Het beschermt tegen inademen van vervuilde lucht en tegen sproei- en aerosolaanvallen.
Een flink aantal micro-organismen, virussen en toxinen komt potentieel in aanmerking. In hetJournal of the American Medical Association werden in 1997 veertien virussen, twaalf bacteriën en twaalf gifstoffen genoemd. Het AmerikaanseCenters for Disease Control and Prevention wees zes ziekteverwekkers aan als het gevaarlijkst:
HetKKKA-virus (Krim-Congo-hemorragische koorts) dat in 2002 onderteken opdook in Turkije, blijkt volgens de Cumhuriyet Halk Partisi te zijn opgenomen op de lijst van biologische wapens van de CIA en de FBI.[1]
Het Pentagon heeft medio 2019 opdracht gekregen van het Huis van Afgevaardigden om te onderzoeken of het Amerikaanse ministerie van Defensie tussen 1950 en 1975 heeft geëxperimenteerd met teken als biologisch wapen.[2][3]
Biologische oorlogvoering is al zeer oud. Zuid-Amerikaanse Indianen bestreken hun wapens metcurare of met gif van depijlgifkikker. De Mongoolse veroveraars onderDzjengis Khan dwongen weerbarstige steden weleens op de knieën door kadavers vanpestslachtoffers met katapulten over de stadsmuren te schieten. Ook in Europa gooiden belegeraars in de middeleeuwen lijken van pestslachtoffers over de muren van een stad of in hetdrinkwater om zo de ziekte in de belegerde stad te laten uitbreken.
Engelse boogschutters hadden de gewoonte om hun pijlen niet direct uit de koker te halen, maar ze eerst voor zich in de grond te steken. Niet alleen konden ze zo sneller achter elkaar schieten, maar raakten de pijlen ook besmet met bacteriën in de grond zodat de kans op een infectie (bijvoorbeeldtetanus) bij personen die geraakt werden groter werd.
In 1767 verspreidden de Britten metpokken besmette dekens onder de Indianen. Tijdens deTweede Wereldoorlog gebruikten de JapanseEenheid 731 in China de pest tegen de Chinese bevolking, met 200. 000 doden (volgens sommige lezingen 440. 000)[bron?] als gevolg. Dit was overigens ook een voorbeeld vanentomologische oorlogvoering, omdatinsecten werden ingezet (in dit geval besmette vlooien).
De Duitsers maakte in 1943 eveneens gebruik van biologische oorlogvoering door de drooggemalenPontijnse moerassen weer onder water te zetten, zodatmalaria kon terugkeren en eventueel door het gebied oprukkende geallieerde troepen de ziekte zouden oplopen. Bovendien werd de voorraadkinine door de Duitsers naar het noorden verplaatst. Men schat dat hierdoor ongeveer 100. 000 personen malaria opliepen.
Verscheidene landen, zoals deSovjet-Unie, deVerenigde Staten,China enGroot-Brittannië, hebben in het verleden onderzoek gedaan naar biologische wapens en oorlogvoering. De Sovjet-Unie had een grootschalig programma onder de codenaamFerment, datgenetische technologie gebruikte om pathogenen te creëren die niet in de natuur voorkomen.[4] Tot dusver is alleenJapan, tijdens deTweede Wereldoorlog, daadwerkelijk tot betrekkelijk grootschalige biologische oorlogvoering overgegaan. De Japanse generaalHideki Tojo werd mede daarom in 1948 wegensoorlogsmisdaden ter dood veroordeeld.
In oktober 2022 werd bekend dat in deArabisch-Israëlische Oorlog van 1948 door de Joodse/Israëlische troepen, in het kader van de militaire operatie 'Cast Thy Bread', biologische oorlogsmiddelen zijn gebruikt, waarmee de bronnen in Arabische dorpen vergiftigd werden.[5]
In de 20e eeuw zijn veel testen gedaan, waarbij ook weleens dingen fout zijn gegaan. Zo ontsnapte in 1979 in Rusland een wolk metmiltvuurbacteriën. Er werden 79 resulterende gevallen van miltvuur geconstateerd. 68 patiënten kwamen om het leven. In Schotland waren tot 1990 enkele eilandjes (waaronderGruinard-eiland, in 1986 ontsmet met behulp van 280 tonformaldehyde) verboden terrein na Britse proeven met miltvuur in 1942. De sporen van de miltvuurbacterie zijn namelijk ongewoon resistent en kunnen na decennia nog actief worden.
Twee internationale verdragen, hetProtocol van Genève (1925) en hetVerdrag biologische wapens (1972), verbieden het gebruik van biologische oorlogsvoering.
