Dit artikel gaat over het Friese dorp Berlikum. ZieBerlicum voor het dorp Berlicum in Noord-BrabantPlaats inNederland | |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Situering | |||
| Provincie | Friesland | ||
| Gemeente | Waadhoeke | ||
| Coördinaten | 53° 15′ NB, 5° 39′ OL | ||
| Algemeen | |||
| Oppervlakte | 7,19[1] km² | ||
| - land | 7,04[1] km² | ||
| - water | 0,16[1] km² | ||
| Inwoners (2023-01-01) | 2.685[1] (373 inw./km²) | ||
| Woningvoorraad | 1.156 woningen[1] | ||
| Overig | |||
| Woonplaatscode | 2724 | ||
| Belangrijke verkeersaders |  | ||
| Website | Officiële website | ||
| Detailkaart | |||
 | |||
| Locatie in de voormalige gemeenteMenaldumadeel | |||
| Foto's | |||
 | |||
| Luchtfoto uit 2014 | |||
 | |||
| Berlikumervaart | |||
 | |||
| Zicht op de Koepelkerk | |||
| |||
Berlikum (officieel,Fries:Berltsum, [’bɛltsm]?) is een dorp in de gemeenteWaadhoeke, in deNederlandse provincieFriesland. Berlikum ligt tussenMinnertsga enLeeuwarden. Langs het dorp lopen hetBerlikumerwijd en deBerlikumervaart. Ten zuiden van Berlikum ligt langs deN383 een kassengebied.
In 2023 telde Berlikum 2.685 inwoners.[1] TussenRied en Berlikum ligt de buurtschapKlooster Anjum met dezelfde postcode als Berlikum.
De plaats is ontstaan alsterpdorp aan de monding van deRiedstroom, destijds eenslenk van deMiddelzee, en is later samengevoegd met de voormalige buurtschapTutgum. Bij Berlikum lag indertijd (839)Villa Cammingehunderi.
In denegentiende eeuw lag Berlikum aan de lijnLeeuwarden-Sint Jacobiparochie met eentramstation van deNTM
Berlikum ligt in eenakkerbouwgebied en was in dePlanologische kernbeslissing (PKB) en deVijfde Nota Openbare Ruimte aangewezen als concentratielocatie voorglastuinbouw. Eind2004 besloot deRaad voor het Landelijk Gebied echter dat extra financiële steun van de rijksoverheid niet nodig was, en dat de glastuinbouw moest worden geconcentreerd in de "greenports"Westland,Oostland,Aalsmeer en omstreken, enVenlo. Sinds het besluit om bij Berlikum glastuinbouw te concentreren is er ruim 60 ha ontstaan.
De schrijfwijze van Berlikum is in loop der eeuwen meer dan tien keer gewijzigd. Volgens Karel F. Gildemacher[2] zijn de volgende schrijfwijzen bekend: Berlichem anno 1355, Berlekom 1376, Barlechem 1399, Berlikim, Berltjem 1470, Berltzum 1511, Berlekum, Berlicum, Belkum (stadsfries/Bildts) 1664 - 1787 en Belsum (landfries) 1700.
In de negentiende eeuw kreeg de plaatsnaam de Nederlandse voorkeurspelling Berlikum, respectievelijk het Friese Berltsum. Vermoed wordt dat de naam is afgeleid van de familienaam Berlinga (dat wellicht afgeleid is van persoonsnaam Berilo = kleine beer) en van heem. Het noordoostelijke deel van het huidige Berlikum werd Tutengem genoemd. Die naam zou afgeleid zijn van de naam Tutinga (volk) en heem. Dat zou later verbasterd zijn tot Uitgang of Uitgong, omdat er een sluis (ziel) lag die toegang gaf tot de Middelzee. De oudste vermelding van Uitgong stamt anno 606.[3]
De Alkmaarse gemeentesecretaris Joost Cox stelde in 2005, dat Berlikum in deveertiende envijftiende eeuw stedelijke kenmerken heeft gehad. Daarmee zouden er geenelf, maartwaalfsteden in Friesland liggen. Volgens Cox heeft Berlikum in1355 zichzelfstadsrechten toegekend, met medeweten van de raadslieden vanWestergo, en werd de plaats in1470 in een brief van deDuitseHanzestadLübeck een stad genoemd.
Zijn claim werd weersproken door historicus Hans Mol van deFryske Akademy. Volgens Mol had Berlikum zich destijds niet tot stad weten te ontwikkelen doordat de plaats te dicht bijLeeuwarden lag.[4]
Voor de route van deElfstedentocht zou het geen verschil maken: de schaatstocht komt toch al door Berlikum.
De oudste kerk van Berlikum is deKoepelkerk, deze dateert uit 1779. De tweede kerk is de Kruiskerk, die uit 1966 werd gebouwd als vervanger van een kerk uit 1889. Verder is er nog dedoopsgezinde kerk in het dorp aanwezig.
In Berlikum zijn een flink aantal sportverenigingen. De belangrijkste zijn de Kaatsvereniging Berlikum, de voetbalverenigingSC Berlikum, Tennisvereniging en Jeu de Boulesvereniging De Vierslag, Gymnastiek Vereniging Berlikum en Volleybal Vereniging Berlikum.
Ieder jaar vindt de Nieuwjaarloop plaats in het dorp en sinds 2015 de Mudrun Berltsum.
Het dorp heeft een dorpshuis, dat gepland staat te worden vervangen door een multifunctioneel centrum. Het dorp heeft verder een muziekvereniging OpMaat en de zangkoren Schola Cantorum Mistúra en Vrouwenkwartet Femm'tet.
In juli 2017 brandde de muziekschool van het dorp af.
Sinds 2013 zitten de twee basisscholen (De Fûgelsang en Lyts Libben) van het dorp in de Brede School De Foarútgong, samen met de kinderopvang en een kleine bibliotheek.
·
·
Steden, dorpen en gehuchten:Achlum ·Baijum ·Beetgum ·Beetgumermolen ·Berlikum ·Blessum ·Boer ·Boksum ·Deinum ·Dongjum ·Dronrijp ·Engelum ·Firdgum ·Franeker ·Herbaijum ·Hitzum ·Klooster-Lidlum ·Marssum ·Menaldum ·Minnertsga ·Nij Altoenae ·Oosterbierum ·Oude Leije (klein deel) ·Oudebildtzijl ·Peins ·Pietersbierum ·Ried ·Ritsumazijl ·Schalsum ·Schingen ·Sexbierum ·Sint Annaparochie ·Sint Jacobiparochie ·Slappeterp ·Spannum ·Tzum ·Tzummarum ·Vrouwenparochie ·Welsrijp ·Westhoek ·Wier ·Winsum ·Zweins
Buurtschappen:Arkens ·Barrum ·Bonkwerd ·De Kampen ·De Poelen ·De Vlaren ·Dijkshoek ·Dijksterhuizen ·Doijum ·Fatum ·Hatsum ·Het Hooghout ·Holprijp ·Kie ·Kiesterzijl ·Kingmatille ·Klooster Anjum ·Koehool ·Koum ·Laakwerd ·Lutjelollum ·Miedum ·Nieuwebildtzijl ·Oosterend ·Oosthoek ·Rewerd (deels) ·Roptazijl (deels) ·Salverd ·Schildum ·Sopsum ·Stad Niks ·Teetlum ·Tolsum ·Tritzum ·Tjeppenboer ·Vrouwbuurtstermolen (deels) ·Weakens ·Westerend ·Zwarte Haan
Voormalige buurtschappen:Franjumerburen ·Langwerd ·Memerd ·War
Friesland:Steden en dorpen Nederland:Provincies ·Gemeenten
