Plaats inNederland | |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Situering | |||
| Provincie | Gelderland Gelderland | ||
| Gemeente | West Maas en Waal West Maas en Waal | ||
| Coördinaten | 51° 53′ NB, 5° 31′ OL | ||
| Algemeen | |||
| Oppervlakte | 10,31[1] km² | ||
| - land | 9,55[1] km² | ||
| - water | 0,77[1] km² | ||
| Inwoners (2023-01-01) | 7.105[1] (689 inw./km²) | ||
| Woningvoorraad | 3.156 woningen[1] | ||
| Overig | |||
| Postcode | 6658 | ||
| Netnummer | 0487 | ||
| Woonplaatscode | 1769 | ||
| Detailkaart | |||
 | |||
| Beneden-Leeuwen in gemeente West Maas en Waal | |||
| |||
Beneden-Leeuwen is eendorp in deNederlandse provincieGelderland, gelegen aan de rivier deWaal. In hetlokale dialect wordt hetLauwe [ˈlɑu.wə] genoemd. Het dorp telt 7.105 inwoners (2023).[1] In Beneden-Leeuwen bevindt zich het gemeentehuis vanWest Maas en Waal. Het is de grootste kern van de gemeente.
Het tweede deel van de naam gaat terug tothlaiwa, hetOergermaanse woord voorgrafheuvel. Hetzelfde geldt voor de naamBoven-Leeuwen.[2]
Beneden-Leeuwen was al bewoond in deRomeinse tijd; de huidige Zandstraat, die het dorp van west naar oost doorsnijdt, vormt ruwweg het tracé van deantieke weg, die via de meer stroomopwaarts gelegen nederzettingen bijEwijk voerde naarNoviomagus (Nijmegen). Bij deopgravingen van 2002 ("De Ret") bleek het te gaan om eenBataafs-Romeinse nederzetting met een aanvankelijk grote militaire invloed. Mogelijk waren onder de bewoners oud-soldaten.
Na deBataafse Opstand (69 na Chr.) gaat het civiele karakter overheersen. De boeren verbouwdenhaver engerst. Verder werd in Beneden-Leeuwen waarschijnlijkbrons enlood gegoten en bewerkt. De bewoning gaat, met een onderbreking in de late derde eeuw, door tot in delate oudheid enmiddeleeuwen.[3]
De geschiedenis wordt verder gedomineerd door de relatie tot het water van deWaal. De Wiel is een overblijfsel van een van dedijkdoorbraken. Een andere herinnering is het monumentje, opgericht in 1874, voor de slachtoffers van dewatersnoodramp van 1 februari 1861, waarbij het dorp 37 doden te betreuren had. KoningWillem III bracht een bezoek aan het dorp.[4]
Tot 1 januari 1818 vormde Beneden-Leeuwen samen metBoven-Leeuwen de gemeenteLeeuwen, die op die datum opging in de gemeenteWamel. De gemeente Wamel ging in 1984 op haar beurt op in de gemeenteWest Maas en Waal, waartoe ook de plaatsenAlphen,Altforst,Appeltern,Dreumel enMaasbommel behoren.
In Beneden-Leeuwen wordt gebouwd. Voorbeelden zijn:
• Vanaf 2014 is Beneden-Leeuwen ten zuiden van het dorp uitgebreid met de nieuwe woonwijk Het Leeuwse Veld met 850 woningen.
• Lauwendael: Hier worden leegstaande bedrijfsgebouwen en een voormalig voetbalveld herontwikkeld naar een nieuwe woonbuurt.
• Leeuwenkwartier
Beneden-Leeuwen beschikt over twee winkelgebieden:
• in het dorp zijn de meeste winkels gelegen aan de Zandstraat en rond het Dorpsplein. De weekmarkt is op vrijdagochtend.
• winkelboulevard Heemstrade
In het dorp zijn twee basisscholen: De Leeuwenkuil en OBS De Wijzer. Er zit één middelbare school in Beneden-Leeuwen: een vestiging vanPax Christi College.
De volgende buslijnen doen deze plaats aan:
Dag van Leeuwen/Wiellawaai is een jaarlijkse festival. Tijdens het jaarlijkse carnaval wordt het totHet Broaiersrijk omgedoopt.
In de Zandstraat staat het voormalig gemeentehuis (1899), ontworpen door architectDerk Semmelink. Verdere bezienswaardigheden zijn het Streekhistorisch Museum Tweestromenland en deherdenkingskapel voor de Stoottroepen. Het meest opvallende monument is dekorenmolenDe Wielewaal.
