Hetbaptisme is een stroming binnen hetprotestantisme, ontstaan in1609 onderpuriteinse vluchtelingen van Engeland in Amsterdam na contacten met Nederlandsedoopsgezinden. Twee Engelse predikantenJohn Smyth enThomas Helwys worden als stichters gezien. Baptisten verwerpen dekinderdoop en zijn voorstander van devolwassenendoop (ook wel geloofsdoop genoemd) door onderdompeling.
Baptisten verenigen zich in zelfstandige, plaatselijkegemeenten. Baptisten worden onderscheiden vananabaptisten (wederdopers), met wie geen verwantschap bestaat en ook vandoopsgezinden, met wie er wel een verwantschap bestaat.
Kenmerkend voor baptisten is dat men zich laat dopen nadat men totgeloof inJezus Christus is gekomen en door middel van eenopenbare belijdenis Jezus alsVerlosser en Heer heeft aangenomen. De doop geschiedt door volledige onderdompeling inwater. De vorm van dopen waarbij zuigelingen worden besprenkeld met water (dekinderdoop) wordt verworpen omdatbaby's nog niet bewust geloven.
Het woordbaptist is afgeleid van hetGriekse woord βαπτιστής (baptistés, "baptist"), dat verwant is met het werkwoord βαπτίζω (baptízo, "dopen, wassen, onderdompelen"), en hetLatijnsebaptista.
Vooral in deEngelstalige wereld heeft deze stroming erg veel aanhang.Charles Spurgeon was een bekende baptistenprediker. Er zijn binnen het baptisme ook weer allerlei stromingen die variëren van vrijzinnig tot orthodox. In deVS is het baptisme een van de grootste christelijke stromingen omdat veel baptisten in Europa vervolgd werden en naar Amerika vluchtten. Met name in de zuidelijke staten hebben zij veel aanhang. DeSouthern Baptist Convention staat bekend om haar orthodoxie en is het grootste protestantse kerkgenootschap in de VS.
De eerste Nederlandse baptistengemeente is ontstaan teGasselternijveen.Johannes Elias Feisser was tot 1 januari 1844 predikant in Gasselternijveen. Eind 1843 was hij door conflicten over onder andere de kinderdoop uit zijn ambt gezet. Hierna komt Feisser in contact met Duitse baptisten inHamburg. Op 15 mei 1845 liet Feisser zich met enkele volgelingen in een veenkanaal te Gasselternijveen door de Duitse baptist J.Köbner door middel van onderdompeling dopen. Na deze volwassenendoop werd Feisser gekozen tot voorganger van de eerste Nederlandse baptistengemeente (genoemd 'Gemeente van Gedoopte Christenen'). Op 15 mei 2005 is op de vermoedelijke plaats van genoemde doop door de baptisten een herinneringszuil onthuld ter herdenking van deze eerste baptische onderdompeling in Nederland.
In Nederland is een groot aantal baptistengemeenten aangesloten bij deUnie van Baptistengemeenten in Nederland. Gemeenten die niet zijn aangesloten bij deze unie noemt men onafhankelijke of vrije baptistengemeenten. Overigens werkt een aantal vrije baptistengemeenten samen in deABC-gemeenten (voluit Alliantie van Baptisten en CAMA-gemeenten), een fusie van deBroederschap van Baptistengemeenten in Nederland (BBN) en deChristian and Missionary Alliance (CAMA). De Unie van Baptistengemeenten en ABC-gemeenten onderzoeken sinds 2011 een samensmelting van beide kerkgenootschappen, waarvan men hoopt dat deze in 2019 leidt tot een nieuw gezamenlijk kerkgenootschap.[1]
Ook zijn erzevendedagsbaptisten die deeredienst niet opzondag houden en de rustdag niet op zondag vieren, maar opsabbat (zaterdag) net zoals dejoden enzevendedag adventisten. Men baseert dit op het oudtestamentische vierde gebod, waarin gesproken wordt van de rustdag als zevende dag van de week.
In1895 werd inOugrée de eerste predikant bevestigd. Deze gemeente ontstond doordat twee Waalseseizoenarbeiders uit Ougrée in het FranseDenain, ten zuidwesten vanValenciennes, in contact waren gekomen met een lokale baptistenkerk. Terug in Ougrée stichtten ze daar zelf een baptistenkerk, die in 1893 haar eerste predikant, Achille Brognies aantrok. In de loop van de 20e eeuw ontstonden er ook inVlaanderen enkele baptistenkerken.
In 2009 waren er volgens deBBC zo'n 40 miljoen baptisten wereldwijd.[3] Eind 2017 waren dat er zo'n 47,5 miljoen baptisten, waar dat een jaar eerder nog een half miljoen meer was.[4] Zie onderstaande tabel voor aantallen per werelddeel.
